Στα 200 χρόνια του ελεύθερου κράτους μας η διοίκησή του ασκήθηκε από 210 κυβερνήσεις, κατά κανόνα εκλεγμένες δημοκρατικά, οι οποίες καθοδηγήθηκαν από αντίστοιχους στον αριθμό πρωθυπουργούς και στελεχώθηκαν από αρκετές χιλιάδες υπουργών, υφυπουργών και παρατρεχάμενων της εκάστοτε εξουσίας. Επιπλέον, εκατοντάδες κομματικοί σχηματισμοί συμπλήρωναν ένα πολιτικό σκηνικό, κατά κανόνα τοξικό και συγκρουσιακό.
Από όλους τους παραπάνω -πρωθυπουργούς, υπουργούς και κομματικούς ηγέτες- ιστορικά διασώθηκαν, όσοι, πράγματι, πρόσφεραν αξιομνημόνευτες εθνικές υπηρεσίες. Και αυτοί αντικειμενικά ήταν πολύ λίγοι.
Όμως, κοινό χαρακτηριστικό και χρόνιο πρόβλημα της πολιτικής μας ζωής αποτελούσε και αποτελεί η ίντριγκα, η φράξια, η αλληλοϋπονόμευση, η αλληλοσυκοφάντηση, ο ασυγκράτητος λαϊκισμός και συχνά η διάσπαση κυβερνήσεων και κομματικών σχηματισμών, με αποτέλεσμα την πολιτική αποτελμάτωση και παράλυση.
Οι βασικές αιτίες του πολιτικού κλίματος έντασης, σύγκρουσης και τοξικότητας ήταν, διαχρονικά, η εξουσιομανία, οι προσωπικές φιλοδοξίες, τα πάθη και τα κάθε είδους συμφέροντα. Πάντοτε, αλλά ιδιαίτερα στους καιρούς μας, καθοριστικός είναι ο ρόλος ολιγαρχών και μέσων ενημέρωσης για τη δημιουργία πολιτικού κλίματος διασπάσεων, αβεβαιότητας, εκβιασμών και όξυνσης. Προφανώς, οι πραγματικές αιτίες καλύπτονται από ρητορείες περί ηθικής, πατριωτισμού (κυρίως αυτό) και δήθεν υπεράσπισης αρχών ή του δημοσίου συμφέροντος.
Η επιδίωξη πολιτικής ισορροπίας μέσα στις κυβερνήσεις και τους κομματικούς σχηματισμούς φυσικά και αποτελεί τον χρυσό κανόνα για τον έλεγχο και τη σύζευξη τάσεων, φιλοδοξιών και προφανώς των συμφερόντων. Αυτή η προσπάθεια πολιτικής εξισορρόπησης υπηρετεί τη σταθερότητα, τη συνέχεια και τη φυσιολογική εναλλαγή στην εξουσία.
Συμβαίνει όμως να επιδιώκεται η ‘’πάση θυσία’’ πολιτική ισορροπία, με τη διανομή υποσχέσεων, αξιωμάτων και ρόλων, με την υποχώρηση σε εκβιασμούς, με την παραβίαση των όρων της χρηστής διοίκησης και με την υποχώρηση σε έξωθεν απαιτήσεις. Οι συνθέσεις και ο αριθμός των μελών κυβερνήσεων, όπως και οι συνθέσεις των ψηφοδελτίων στις βουλευτικές εκλογές κατά τα συμφέροντα ισχυρών τοπαρχών (η Πελοπόννησος είναι χαρακτηριστική περίπτωση), αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα, με αρνητική διάσταση. Προφανώς, η στόχευση αποβλέπει στη διατήρηση της κυβερνητικής ή της κομματικής εξουσίας με κάθε τρόπο, έστω και με παραβίαση ηθικών, δημοκρατικών ή ιδεολογικών κανόνων και αρχών.
Καταλήγοντας, η αναζήτηση πολιτικής ισορροπίας, στηριγμένης σε αρχές, κανόνες και μέτρο, ωφελεί και προάγει την πολιτική ζωή. Αντίθετα, η επιδίωξη ισορροπιών σκοπιμότητας και ιδιοτέλειας οδηγούν σε καταστάσεις φαυλότητας και σε δρόμους αποπροσανατολισμού, σύγχυσης, αποπολιτικοποίησης και παραίτησης. Και η πατρίδα μας αποτελεί δυστυχώς χαρακτηριστικό παράδειγμα!
Παναγιώτης Ε. Νίκας
