Το Κάστρο της Μονεμβασιάς, ένα από τα πιο εμβληματικά μνημεία της Ελλάδας, βρίσκεται πλέον στη λίστα των «Επτά πιο απειλούμενων μνημείων και τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης» («7 Most Endangered Programme») της Europa Nostra για το 2025. Ο λόγος είναι η επικείμενη κατασκευή ενός μεγάλου εναέριου αναβατορίου (τελεφερίκ) μόλις 150 μέτρα από την είσοδό του, ένα έργο που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις.
Χτισμένο σε έναν επιβλητικό ασβεστολιθικό βράχο με απόκρημνες πλαγιές, το Κάστρο της Μονεμβασιάς προβάλλει από τη νοτιοανατολική ακτή της Πελοποννήσου και συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα μέσω ενός ισθμού και μιας γέφυρας. Η μακραίωνη ιστορία του, που εκτείνεται από τη Βυζαντινή περίοδο έως τη νεότερη εποχή, έχει κάνει τη Μονεμβασιά πόλο έλξης για επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Γιατί το τελεφερίκ απειλεί την Μονεμβασιά – Οι επιπτώσεις
Το σχέδιο για την εγκατάσταση τελεφερίκ προωθείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και τον Δήμο Μονεμβασιάς, με σκοπό τη βελτίωση της προσβασιμότητας στην Άνω Πόλη. Ωστόσο, σύμφωνα με την Europa Nostra, το έργο αυτό εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την πολιτιστική και περιβαλλοντική αξία του μνημείου. Οι βασικές ανησυχίες περιλαμβάνουν:
- Αλλοίωση του τοπίου: Η οπτική ακεραιότητα του ιστορικού χώρου θα πληγεί ανεπανόρθωτα από την παρουσία του τελεφερίκ.
- Υποβάθμιση της εμπειρίας των επισκεπτών: Το αυθεντικό και ανεμπόδιστο τοπίο που χαρακτηρίζει τη Μονεμβασιά θα αλλοιωθεί.
- Περιβαλλοντικές επιπτώσεις: Η κατασκευή και λειτουργία του τελεφερίκ ενδέχεται να επηρεάσει το φυσικό περιβάλλον της περιοχής.
Ανελκυστήρας επιβατών η εναλλακτική λύση
Η υποψηφιότητα της Μονεμβασιάς για ένταξη στη λίστα των απειλούμενων μνημείων υποβλήθηκε από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, η οποία προτείνει ως λύση την εγκατάσταση ανελκυστήρα επιβατών.
Αυτή η επιλογή θα μπορούσε να βελτιώσει την προσβασιμότητα στην Άνω Πόλη, χωρίς να διαταράξει την πολιτιστική και αισθητική αξία του χώρου.
“Αυτή η λίστα υπενθυμίζει την ευθραυστότητα αυτής της κληρονομιάς και το πόσο συχνά τη θεωρούμε δεδομένη“
Ο Εκτελεστικός Πρόεδρος της Europa Nostra, Καθηγητής Dr. Hermann Parzinger, δήλωσε: «Οι υποψήφιοι χώροι πολιτιστικής κληρονομιάς αντιμετωπίζουν απειλές όπως κατεδαφίσεις, ακατάλληλες αναπτύξεις, έλλειψη χρηματοδότησης ή εγκατάλειψη. Υποστηρίζουμε σθεναρά τους ακτιβιστές και τις κοινότητες που αγωνίζονται για τη διάσωση αυτών των χώρων. Είναι συλλογική μας ευθύνη να διατηρήσουμε και να αναδείξουμε τους θησαυρούς της Ευρώπης. Η πολιτιστική μας κληρονομιά αποτελεί θεμέλιο για ένα πιο ειρηνικό, συνεκτικό και βιώσιμο μέλλον.».
Αντίστοιχα, η Επικεφαλής και Διευθύντρια του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Shiva Dustdar, πρόσθεσε: «Η ευρωπαϊκή ταυτότητα, η ελκυστικότητα και η οικονομική ανάπτυξη είναι βαθιά ριζωμένες στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Αυτή η λίστα υπενθυμίζει την ευθραυστότητα αυτής της κληρονομιάς και το πόσο συχνά τη θεωρούμε δεδομένη. Μέσω της συνεχούς συνεργασίας μας με την Europa Nostra, το Ινστιτούτο ενισχύει τις προσπάθειες των τοπικών κοινοτήτων σε όλη την Ευρώπη. Αυτές οι κοινότητες αναγνωρίζουν ότι η διατήρηση των πολιτιστικών μνημείων μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση και άλλων πιεστικών προκλήσεων. Ανυπομονούμε να δούμε αυτούς τους χώρους να αποκαθίστανται και να προστατεύονται για τις μελλοντικές γενιές.»
