Καθώς πλησιάζει το Πάσχα, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να κοιτάξουμε την ηγεσία μέσα από ένα διαφορετικό φακό: όχι αυτόν της εξουσίας ή του ανταγωνισμού, αλλά της αγάπης, της προσφοράς και του οράματος.
Γράφει η Φωτεινή Δασακλή
Ο Ιησούς Χριστός, ανεξαρτήτως του αν τον προσεγγίζει κανείς ως θρησκευτική μορφή ή ιστορικό πρόσωπο, αποτελεί ένα μοναδικό πρότυπο ηγέτη. Ενός ηγέτη που ενέπνευσε, καθοδήγησε και ενδυνάμωσε ανθρώπους, χωρίς τίτλους, πλούτη ή θεσμική δύναμη.
Η σύγχρονη βιβλιογραφία στη διοίκηση επιχειρήσεων επιβεβαιώνει ότι η αποτελεσματική ηγεσία δεν βασίζεται πια στον αυταρχισμό ή τον φόβο, αλλά σε στοιχεία όπως η ενσυναίσθηση, το όραμα, η ενδυνάμωση και η ταπεινότητα· στοιχεία που συναντάμε με εντυπωσιακή συνέπεια στη ζωή και το έργο του Ιησού Χριστού.
Υπηρετική Ηγεσία
Ο όρος υπηρετική ηγεσία (servant leadership), τον οποίο εισήγαγε ο Robert Greenleaf (1977), περιγράφει έναν τύπο ηγέτη που θέτει πρώτα τις ανάγκες των άλλων και επιδιώκει να ενδυναμώσει και να εξελίξει τους ανθρώπους γύρω του. Ο Ιησούς Χριστός είναι το κατεξοχήν πρότυπο τέτοιου ηγέτη: “ ὥσπερ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθεν διακονηθῆναι ἀλλὰ διακονῆσαι καὶ δοῦναι τὴν ψυχὴν αὐτοῦ λύτρον ἀντὶ πολλῶν”, μετ. Ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήλθε για να υπηρετηθεί, αλλά για να υπηρετήσει (Ματθ. 20:28). Είναι γνωστό πως την παραμονή του θανάτου Του, έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του (Ιωάν. 13), μια πράξη ταπεινότητας και αγάπης που δύσκολα συναντά κανείς σε σύγχρονα μοντέλα ηγεσίας, που όμως όλο και περισσότεροι οργανισμοί σήμερα την αναγνωρίζουν ως θεμέλιο μιας υγιούς κουλτούρας.
Όραμα με Νόημα
Ο John Kotter (1996) υποστηρίζει ότι ένας ηγέτης πρέπει να δίνει ξεκάθαρη κατεύθυνση και όραμα στους ανθρώπους του. Ουσιαστικά, ηγεσία χωρίς όραμα δεν νοείται και το όραμα χωρίς αγάπη απλά μετατρέπεται σε μία κενή λέξη. Στις επιχειρήσεις, οι ηγέτες που εμπνέουν με όραμα, πετυχαίνουν περισσότερα από εκείνους που απλώς διαχειρίζονται στόχους. Ο Ιησούς προσέφερε στους ακόλουθούς Του ένα όραμα ζωής πέρα από το υλικό, αναφερόμενος σε μια βασιλεία που ξεκινά μέσα στον άνθρωπο και εκφράζεται με αγάπη, δικαιοσύνη και συγχώρεση.
Ενσυναίσθηση και Επικοινωνία
Η ικανότητα του Ιησού να “διαβάζει” την ψυχή του άλλου και να μιλά με τρόπο που αγγίζει, αντικατοπτρίζει την αξία της συναισθηματικής νοημοσύνης στην ηγεσία, όπως την ανέδειξε ο Daniel Goleman (1995). Ο Ιησούς χρησιμοποιούσε παραβολές, έκανε ερωτήσεις, αφουγκραζόταν τον πόνο του άλλου. Στη διοίκηση, αυτή η στάση δεν είναι απλώς ανθρώπινη, είναι στρατηγική. Ας μην ξεχνάμε πως οι ομάδες εμπνέονται και αποδίδουν καλύτερα όταν νιώθουν ότι οι ιδέες και οι ανάγκες τους γίνονται κατανοητές.
Ενδυνάμωση και Ανάπτυξη Ηγετών
Ο Χριστός δεν λειτούργησε συγκεντρωτικά. Επέλεξε μαθητές, τους καθοδήγησε, τους έδωσε ευκαιρίες να αναλάβουν ρόλο και τελικά τους εμπιστεύτηκε στο να συνεχίσουν το έργο Του. Αυτό συνδέεται με την έννοια της μετασχηματιστικής ηγεσίας (transformational leadership), όπως διατυπώθηκε από τους James MacGregor Burns (1978) και Bernard Bass (1985). Στο επίκεντρο πλέον δεν είναι η εξουσία, ούτε η δημιουργία “εξαρτημένων εκτελεστών εντολών” αλλά η δημιουργία νέων ηγετών, κάτι που κάθε σοβαρή επιχείρηση σήμερα καλείται να εφαρμόσει αν θέλει να έχει μέλλον.
Σκοπός και Ανθεκτικότητα
Ο Ιησούς δεν αποθαρρύνθηκε από απορρίψεις, ούτε άλλαξε πορεία για να γίνει αποδεκτός. Παρέμεινε πιστός στην αποστολή Του, ακόμα και όταν αυτή οδηγούσε στη σύγκρουση ή στη θυσία. Στον επιχειρηματικό κόσμο, η ηγεσία με σκοπό (purpose-driven leadership) είναι ένα μοντέλο που στηρίζει την ανθεκτικότητα και τηνεμπιστοσύνη (Craig & Snook, 2014). Αυτή η εσωτερική δύναμη, που προέρχεται από τον σκοπό, είναι χαρακτηριστικό των πιο επιδραστικών ηγετών. Ο κόσμος αλλάζει, αλλά ο σκοπός δίνει σταθερότητα.
Η Θυσιαστική Πλευρά της Ηγεσίας
Η πορεία του Χριστού κορυφώνεται με τη θυσία Του στον σταυρό (το απόλυτο σύμβολο προσφοράς). Δεν πρόκειται για ένα κάλεσμα σε πόνο και σε μαρτύριο, αλλά για υπενθύμιση ότι η αυθεντική ηγεσία απαιτεί κόστος: να βάζεις πρώτα το κοινό καλό, να παίρνεις δύσκολες αποφάσεις, να φέρεις το βάρος της ευθύνης. Όπως λέει ο Max De Pree (1989), “ο πρώτος ρόλος του ηγέτη είναι να ορίζει την πραγματικότητα. Ο τελευταίος είναι να λέει ευχαριστώ. Στο ενδιάμεσο, είναι υπηρέτης και χρεωμένος”.
Στον σύγχρονο κόσμο που διψά για αυθεντικότητα και όπου η ηγεσία συχνά ταυτίζεται με την εικόνα και την ισχύ, ίσως η πιο τολμηρή πρόταση ηγεσίας να μην έρχεται από κάποιο σύγχρονο business model, αλλά από μια μορφή που έζησε πριν δύο χιλιάδες χρόνια.
Το παράδειγμα του Ιησού Χριστού προβάλλει μια ριζικά διαφορετική πρόταση: ηγεσία με αγάπη, υπηρεσία και όραμα.
Ίσως, λοιπόν, φέτος το Πάσχα, να είναι μια καλή αφορμή όχι μόνο να γιορτάσουμε, αλλά και να επανεξετάσουμε: Τι σημαίνει για εμάς ηγεσία; Και ποιον επιλέγουμε να ακολουθήσουμε;
Φωτεινή Δασακλή: Εκπαίδευση, Ανθρώπινο Δυναμικό, Πολιτικές Απασχόλησης
Βιβλιογραφία:
Bass, B. M. (1985). Leadership and Performance Beyond Expectations. Free Press.
Burns, J. M. (1978). Leadership. Harper & Row.
Craig, N., & Snook, S. (2014). From Purpose to Impact. Harvard Business Review.
De Pree, M. (1989). Leadership is an Art. Doubleday.
Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence. Bantam Books.
Greenleaf, R. K. (1977). Servant Leadership: A Journey into the Nature of Legitimate Power and Greatness.
Kotter, J. P. (1996). Leading Change. Harvard Business Press.
Nestle-Aland (2012). Novum Testamentum Graece. Deutsche Bibelgesellschaft.
