Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους με ή χωρίς αναπηρία; Ποια σχέση μπορεί να υπάρξει ανάμεσά τους στο πλαίσιο μιας θεατρικής διοργάνωσης; Πως θεμελιώνεται και πως εξελίσσεται; Τα άτομα με αναπηρία για πολλά χρόνια βρέθηκαν στο κοινωνικό περιθώριο χωρίς λόγο και πράξη απέναντι στις λογής εξουσίες. Η δεκαετία του 1980 αποτέλεσε ορόσημο για το αναπηρικό κίνημα, μιλώντας ανοικτά και καθαρά για ύπαρξη και δικαιώματα ατόμων με αναπηρία, αφήνοντας στην άκρη τη γνωστή ταμπέλα «άτομα με ειδικές ανάγκες». Από την κοινωνική πίεση που ασκήθηκε, γεννήθηκαν παραγωγικές δράσεις, καινοτόμες ιδέες και αντιδράσεις, προοδευτικές προτάσεις για μια κοινωνία ανοικτή που δέχεται ισότιμα όλα τα μέλη της και που σε όλα προσφέρει ίδιες δυνατότητες ύπαρξης, έκφρασης, ανάπτυξης δυνατοτήτων/δεξιοτήτων και εξέλιξης.
Μεταξύ αυτών των ιδεών, το θέατρο φαίνεται να είναι το πεδίο με τις περισσότερες επιλογές εφαρμογής νέων ιδεών και δυνατοτήτων γρήγορης προσαρμογής σε αιτήματα κοινωνικής και πολιτικής έκφρασης όπως η κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία. Οι προσπάθειες δημιουργίας θιάσων που θα έδιναν τη δυνατότητα έκφρασης σε άτομα με αναπηρία, λειτούργησαν τα τελευταία χρόνια, τόσο στο εξωτερικό όσο και στη χώρα μας, απελευθερωτικά και «εν δυνάμει» δημιουργικά για τα άτομα με αναπηρία και το σύνολο των κοινωνιών μας. Αυτά και πολλά άλλα παρουσίασε στη διάλεξή του ο Νεοζηλανδός Ηθοποιός, Σκηνοθέτης και Καθηγητής της Εθνικής Ακαδημίας Ωδικής και Δραματικής Τέχνης στο Christchurch της Νέας Ζηλανδίας, Tony McCaffrey, ο οποίος βρέθηκε προσκεκλημένος του Τμήματος Παραστατικών και Ψηφιακών Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, ύστερα από πρωτοβουλία της Επίκουρης Καθηγήτριας Αθηνάς Στούρνα.
Ο Tony McCaffrey είναι ταυτόχρονα καλλιτεχνικός διευθυντής του θιάσου Different Light Theatre το οποίο δημιουργήθηκε το 2004 και στελεχώνεται από καλλιτέχνες με μαθησιακές αναπηρίες. Ολόκληρη η διάλεξη του Τony McCaffrey, επικεντρώθηκε στο θέμα της αναπηρίας και της σχέσης με το θεατρικό πεδίο. Ένα θέμα δύσκολο και σχετικό άγνωστο στο ευρύ κοινό αλλά και στην πανεπιστημιακή κοινότητα που κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον ιδιαίτερα των νέων, οι οποίοι είχαν γεμίσει την αίθουσα της βιβλιοθήκης του Φουγάρου που φιλοξενούσε την εκδήλωση. Ο ομιλητής υπογραμμίζοντας τη σημασία του θεάτρου και της δραματικής τέχνης έδωσε πολλά παραδείγματα θιάσων και θεατρικών έργων με πρωταγωνιστές άτομα με αναπηρία, ξεκινώντας από την εποχή του γιατρού Down το όνομα του οποίου δόθηκε στην ανακάλυψή του για το σύνδρομο Down. Ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε το θέατρο για εντελώς διαφορετικούς λόγους από αυτούς που εξυπηρετούνται σήμερα: ήθελε να δημιουργήσει σωστούς πολίτες.
Ο Τony McCaffrey παρουσίασε την εξέλιξη της ιδέας ενός θεάτρου για άτομα με αναπηρία και ιδιαίτερα με μαθησιακές αναπηρίες, μας έδωσε δε παραδείγματα ανάμεσα στα οποία είναι και οι δυο ελληνικοί θίασοι «Εν δυνάμει» της Θεσσαλονίκης και «Μαργαρίτα» της Αθήνας με τους οποίους συνεργάζεται και με τους οποίους θέτουν τις βάσεις από κοινού για ένα μεγάλο θεατρικό φεστιβάλ αυτού του είδους. Ο ίδιος ο Τony McCaffrey, είναι ένας τύπος εκφραστικός, με πηγαίο χιούμορ, μεταδοτικότητα στις γνώσεις και απόψεις που μεταφέρει και πολύ προσιτός σε όλους. Δεν είναι επομένως τυχαίο πως στο τέλος της ομιλίας του, δημιουργήθηκε μια «βροχή» ερωτήσεων από τους νέους και ιδιαίτερα τους φοιτητές, όπως επίσης και από τους άμεσα ενδιαφερόμενους ανθρώπους με αναπηρία που παρακολούθησαν με προσοχή τη διάλεξη. Χρειάζεται όμως να σημειώσουμε πως η επιτυχημένη βραδιά, η οποία δεν κούρασε καθόλου ως προς το περιεχόμενο και την διαδικασία, ήταν αποτέλεσμα του ιδιαίτερου χειρισμού της κ. Αθηνάς Στούρνα. Απέφυγε έναν «ξερό» μεταφραστικό ρόλο και έδωσε, με το δικό της μεταδοτικό τρόπο έναν εξαιρετικά χαρούμενο και ενδιαφέροντα ρυθμό μετατρέποντας μια δύσκολη διάλεξη σε ευχάριστο διάλογο με τον ομιλητή και το κοινό.
Ο Tony McCaffrey, αγαπάει πολύ την Ελλάδα και βρέθηκε ήδη το καλοκαίρι στο Ναύπλιο συμμετέχοντας στο συνέδριο του Πανεπιστημίου με τον γενικό τίτλο Performance Spaces ενώ, όπως σημείωσα, συνεργάζεται με τους ελληνικούς θιάσους για τα θέματα αυτά. Άφησε να διαφανεί πως ένα τέτοιο εγχείρημα εκτός της δυσκολίας στην «σκηνική» υλοποίησή του, έχει για την ώρα μικρές δυνατότητες ενεργητικής στήριξης από τους πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς. Δεν είναι όμως ακριβώς αυτή η ουσία της προοδευτικής σκέψης ενός επιστήμονα και καλλιτέχνη; Να παλεύει ώστε η τέχνη του να προσφέρει δυνατότητες και εργαλεία κοινωνικής ενσωμάτωσης στις ομάδες εκείνες του πληθυσμού οι οποίες κινούνται στο κοινωνικό περιθώριο.
Προσφώνηση του Τony McCaffrey έγινε από την Πρόεδρο του Τμήματος κ. Μαρίνα Κοτζαμάνη. Η εκδήλωση φιλοξενήθηκε από την βιβλιοθήκη του Φουγάρου με την φροντίδα της υπεύθυνης για τις εκδηλώσεις Μαρίας Κωνσταντοπούλου.
(Γ. Κόνδης)
