Μια ηλιόλουστη μέρα στα ανοιχτά της νότιων ακτών της Ελλάδας την περασμένη εβδομάδα, δύο γερασμένα δεξαμενόπλοια βρέθηκαν δίπλα-δίπλα, ενώ το ένα αντλούσε πετρέλαιο στο άλλο. Η μεταφορά φορτίου μεταξύ του Turba και του Simba έγινε περίπου τέσσερα μίλια από τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και περίπου 17 ναυτικά μίλια από το Γύθειο, δημοφιλή παραθαλάσσιο προορισμό. Η ακτογραμμή είναι επίσης σημαντική περιοχή για τη θαλάσσια χελώνα καρέτα καρέτα.
Η απόκλιση μεταξύ πραγματικών και ηλεκτρονικών τοποθεσιών – που μετρήθηκε σε αυτήν την περίπτωση σε περισσότερα από τέσσερα ναυτικά μίλια – δεν ήταν σφάλμα, αλλά σκόπιμη εξαπάτηση που αποτελεί μέρος ενός εξελιγμένου συστήματος για τη διατήρηση της ροής ρωσικών καυσίμων που έχουν υφίστανται κυρώσεις, συχνά σε τιμές υψηλότερες από εκείνη που έχουν επιβάλει μέσω πλαφόν οι δυνάμεις της G7.
Η πρακτική της παροχής ψεύτικων συντεταγμένων στο αυτόματο σύστημα αναγνώρισης, γνωστό ως AIS, ονομάζεται spoofing. Θολώνει την κατανόηση του από πού προέρχονται τα φορτία, καθησυχάζοντας τους νευρικούς αγοραστές που προσπαθούν να κρύψουν τις συναλλαγές τους με τη Ρωσία μετά την επιβολή διεθνών μέτρων τιμωρίας της χώρας για την εισβολή της στην Ουκρανία.
Το Turba ήταν ένα από τα τάνκερ που συμμετείχαν στους μυστικούς ελιγμούς λίγα μόλις μίλια από μια όμορφη ελληνική παραλιακή πόλη στις 19 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με παρατήρηση του πρακτορείου Bloomberg και δορυφορικά δεδομένα. Κατασκευασμένο πριν από 26 χρόνια – που σημαίνει ότι κανονικά θα είχε ήδη διαλυθεί – το πλοίο έχει γίνει ένα ισχυρό σύμβολο των προσπαθειών της Ρωσίας να διατηρήσει το εμπόριο πετρελαίου της.
Τον Μάιο, το Turba προκάλεσε οργή των ρυθμιστικών αρχών λόγω της ηλικίας του, του κακού ιστορικού επιθεωρήσεων, των μυστηριωδών στοιχείων ιδιοκτησίας και για το γεγονός ότι φέρει τη σημαία του Καμερούν, χώρας που περιλαμβάνεται στη μαύρη λίστα διεθνούς οργανισμού ο οποίος προωθεί την ασφαλή ναυσιπλοΐα.
Μετά τις κυρώσεις της G7, η Ρωσία συγκέντρωσε έναν τεράστιο στόλο σκιωδών δεξαμενόπλοιων – συχνά παλαιότερων πλοίων όπως το Turba. Οι περιορισμοί απαγορεύουν στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και ταυτόχρονα εμποδίζουν τις εταιρείες του μπλοκ, ιδίως τις ασφαλιστικές εταιρείες και τις εταιρείες δεξαμενόπλοιων, να βοηθούν στις μεταφορές. Από τη στιγμή που αυτά τα πλοία βρίσκονται σε διεθνή ύδατα – όπως στα ανοιχτά της Ελλάδας – το πεδίο ελέγχου της δραστηριότητας μειώνεται.
Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, ωστόσο τουλάχιστον το ήμισυ του ρωσικού πετρελαίου πιστεύεται ότι ρέει μέσω δεξαμενόπλοιων του σκιώδους στόλου όπως το Turba.
Το spoofing είναι μια πολύ γνωστή πρακτική για φορτία πετρελαίου όταν υπάρχει επιθυμία απόκρυψης δραστηριότητας. Αν και αποδοκιμάζεται από τις ρυθμιστικές αρχές – και τα πλοία δεν επιτρέπονται σε ευρωπαϊκά λιμάνια εάν συλληφθούν να το κάνουν – είναι απολύτως νόμιμο στα διεθνή ύδατα και εταιρείες προσφέρουν την υπηρεσία ανοιχτά στο Διαδίκτυο.
Η G7 χορήγησε εξαιρέσεις για τον χειρισμό ρωσικού πετρελαίου και καυσίμων που διαπραγματεύονται σε ή κάτω από σταθερά επίπεδα – 60 δολάρια το βαρέλι για αργό και 100 δολάρια για υψηλής ποιότητας διυλισμένα καύσιμα όπως η βενζίνη και το ντίζελ. Ωστόσο, οι αυξανόμενες τιμές έχουν ωθήσει μεγάλο μέρος του πετρελαίου της χώρας πάνω από αυτά τα όρια, πράγμα που σημαίνει ότι οι εταιρείες που ασχολούνται επί του παρόντος με την υπηρεσία θα εγείρουν ερωτήματα σχετικά με παραβιάσεις των κυρώσεων.
Για να πραγματοποιήσει το spoofing, κάποιος κάπου πρέπει να διαθέτει εξοπλισμό ο οποίος να στέλνει ψεύτικα σήματα εντοπισμού ενώ ο πραγματικός αναμεταδότης του σκάφους απενεργοποιείται από το πλήρωμά του.
Την περασμένη εβδομάδα, τα ψευδή σήματα του Turba καταγράφηκαν και παρακολουθήθηκαν σε πολλά γνωστά συστήματα παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένου ενός που φιλοξενείται από το Bloomberg. Φαινόταν να απέχει μίλια από το Simba, ένα άλλο σχετικά παλιό δεξαμενόπλοιο καλυμμένο με σκουριά, αλλά στην πραγματικότητα, βρίσκονταν δίπλα-δίπλα στον Λακωνικό Κόλπο, παρατήρησε το Bloomberg ενώ επισκεπτόταν την περιοχή για να παρακολουθήσει τη ναυτιλιακή δραστηριότητα.
“Αυτό το είδος αδιαφανούς μεταφοράς τόσο κοντά στις ευρωπαϊκές ακτές υποδηλώνει ότι η οικονομική συναλλαγή για το φορτίο είναι πάνω από το ανώτατο όριο τιμής”, δήλωσε ο Samir Madani, συνιδρυτής της TankerTrackers.com Inc., η οποία ακολούθησε την ίδια αποστολή και ανίχνευσε επίσης το αρχικό φορτίο στη Ρωσία.
Οι προσπάθειες να προσεγγιστούν οι ιδιοκτήτες του Turba και του Simba ήταν ανεπιτυχείς. Τρεις διεθνείς βάσεις δεδομένων ναυτιλίας δεν προσφέρουν κανένα μέσο επικοινωνίας με τους ιδιοκτήτες ή τους χειριστές και τέσσερις μεσίτες με τους οποίους επικοινώνησε το Bloomberg επίσης δεν διέθεταν λεπτομέρειες.
Ο Λακωνικός Κόλπος, περίπου 110 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Αθήνας, έχει αναδειχθεί σε σημαντικό ναυτιλιακό κόμβο για τη Μόσχα μετά τις κυρώσεις. Άλλες τοποθεσίες περιλαμβάνουν τη Θέουτα, έναν ισπανικό θύλακα στις ακτές του Μαρόκου και μερικές φορές ακόμη και σημεία βαθιά στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Σύμφωνα με την πρακτική, τα τάνκερ μεταφέρουν φορτία ρωσικής προέλευσης από το ένα πλοίο στο άλλο. Οι ακριβείς λόγοι για οποιαδήποτε μεμονωμένη μεταφορά δεν είναι ποτέ ξεκάθαροι, ωστόσο οι κινήσεις προσθέτουν έναν βαθμό διαχωρισμού και συσκότισης για εκείνους που τελικά αγοράζουν τις αποστολές. Η πρακτική φάνηκε να έχει σταματήσει πρόσφατα – ειδικά κοντά στη Θέουτα – αφού η Ρωσία μείωσε τις εξαγωγές πετρελαίου και καυσίμων για να ανεβάσει τις τιμές.
Οι παρατηρήσεις του Bloomberg, ωστόσο, δείχνουν ότι ο Λακωνικός Κόλπος παραμένει σημαντικός. Την Τρίτη της περασμένης εβδομάδας, πραγματοποιήθηκαν τουλάχιστον τρεις μεταφορές από πλοίο σε πλοίο —όλες προφανώς αφορούσαν διυλισμένα καύσιμα και όχι αργό— ενώ περίπου άλλα 12 δεξαμενόπλοια ανέμεναν.
Το Simba είχε συλλέξει καύσιμα ρωσικής προέλευσης από άλλο σκάφος στα ανοικτά των ακτών της Ρουμανίας νωρίτερα αυτόν τον μήνα, σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες που συγκεντρώθηκαν και επιθεωρήθηκαν από το TankerTrackers.com. Στη συνέχεια έπλευσε μέσω του Βοσπόρου για το ραντεβού του με το Turba. Η Kpler, έτερη εταιρεία ανάλυσης, ανέφερε ότι το φορτίο ήταν προϊόντα πετρελαίου.
Ενώ οι ελληνικές εταιρείες δεν επιτρέπεται να παρέχουν υπηρεσίες που βοηθούν τη Ρωσία να μεταφέρει πετρέλαιο, οι ελληνικές αρχές δεν έχουν εξουσία να αστυνομεύουν τη δραστηριότητα που διεξάγεται στον Λακωνικό Κόλπο, επειδή οι μεταφορές φορτίου πραγματοποιούνται σε διεθνή ύδατα, τα οποία ξεκινούν μόλις έξι μίλια από την ακτή εκεί.
Η Ελλάδα δεν δημοσιεύει πληροφορίες για κινήσεις δεξαμενόπλοιων στην περιοχή και δεν είναι σαφές εάν παρακολουθεί τη δραστηριότητα. Οι ελληνικές αρχές δεν ήταν άμεσα διαθέσιμες για κάποιο σχόλιο.
Εκτός από τις ανησυχίες για αποφυγή κυρώσεων, οι μεταφορές πετρελαίου και καυσίμων στην ανοικτή θάλασσα αποτελούν κίνδυνο για το θαλάσσιο περιβάλλον καθώς και για τις τοπικές τουριστικές και αλιευτικές βιομηχανίες λόγω της παλαιότητας των πλοίων που εμπλέκονται.
Τον Απρίλιο, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός ξεχώρισε το Turba ως παράδειγμα του κινδύνου ρύπανσης που ενέχουν οι σκιώδεις στόλοι.
