Η μεγάλη έκθεση με τίτλο «Οι Κόσμοι του Σλήμαν (Schliemanns Welten)», για τη ζωή και το ανασκαφικό έργο του Γερμανού αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν ανοίγει τις πύλες της για το κοινό σήμερα 13.05.2022 έως τις 06.11.2022. Η έκθεση καταλαμβάνει αίθουσες στο Neues Museum και στην James Simon Gallery στην Νήσο των Μουσείων (Museum Ιnsel) του Βερολίνου.
Επιμέλεια: Κων/νος Χαρ. Τζιαμπάσης*
Σκοπός της έκθεσης «οι Κόσμοι του Σλήμαν» είναι να αναδειχθεί η προσωπικότητα του Ερρίκου Σλήμαν, η πορεία της ζωής του, τα ταξίδια και τα επιτεύγματά του, ιδίως δε η συμβολή του στην επιστήμη της αρχαιολογίας μέσω των ανασκαφών του. Μέσα από περίπου 700 αντικείμενα – συμπεριλαμβανομένων πολλών διεθνών δανείων – πρόσθετα των ανασκαφικών ευρημάτων, η έκθεση επικεντρώνεται στον «άγνωστο» Σλήμαν και εμβαθύνει στο ποιος ήταν πριν στραφεί στην αρχαιολογία. Παράλληλα εξετάζει κριτικά τις αρχαιολογικές μεθόδους της εποχής του, έχοντας ως βάση σύγχρονα αποτελέσματα ερευνών. (Εικ.1)
Περισσότερο γνωστός ως ο άνθρωπος που ανακάλυψε την Τροία, ο Σλήμαν ήταν πολλά παραπάνω από αυτό: ήταν επιχειρηματίας, κοσμοπολίτης και συγγραφέας. Έζησε μια περιπετειώδη ζωή, μια αληθινή οδύσσεια μέχρι να ανακαλύψει το αληθινό του πάθος, την αρχαιολογία, στην οποία άρχισε να αφοσιώνεται στα 40 του χρόνια.
Η αφιερωματική έκθεση στο Museums Ιnsel του Βερολίνου προσεγγίζει την αινιγματική και αμφιλεγόμενη προσωπικότητά του σε δύο μέρη: το τμήμα στην James-Simon-Galerie εστιάζει στη βιογραφία του και το πρώτο μισό της ζωής του, παρέχοντας πληροφορίες για τη ζωή κατά τον 19ο αιώνα (Εικ.2), ενώ η έκθεση στο Μουσείο Neues επικεντρώνεται στο αρχαιολογικό έργο του Σλήμαν με θεαματικά ευρήματα από τους βασιλικούς τάφους στις Μυκήνες και τη Συλλογή Τρωικών Αρχαιοτήτων. (Εικ.3,4)
Για το λόγο αυτό επελέγη η διαχρονική και θεματική παρουσίαση των εκθεμάτων, ξεκινώντας από την παιδική ηλικία, το ταλέντο στην εκμάθηση ξένων γλωσσών και τις εμπορικές του δραστηριότητες στην Ρωσία και την Αμερική, τα ταξίδια του στην Άπω Ανατολή, και καταλήγοντας στην ενασχόληση με την αρχαιολογία και τις ανασκαφές του στην Τροία, τον Ορχομενό, την Τίρυνθα και τις Μυκήνες, καθώς και τον συνολικό αντίκτυπο του έργου του. (Εικ.5,6)
Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού συμμετέχει με 124 αρχαιότητες από τη Συλλογή Προϊστορικών Αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ενώ συντόνισε, φρόντισε και επόπτευσε την ασφαλή μεταφορά και εγκατάσταση των επίπλων του Γραφείου του Γερμανού αρχαιολόγου από τη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Συλλογή Κατσίγρα, ενός πορτραίτου της συζύγου Σοφίας Σλήμαν από το Μουσείο του Νοσοκομείου Σωτηρία, καθώς και ενός λογιστικού κατάστιχου από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη και το αρχείο της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. Οι αρχαιότητες που παρουσιάζονται στην έκθεση και ουσιαστικά συνθέτουν το αρχαιολογικό τμήμα της, προέρχονται από τις έρευνες του Σλήμαν στις Μυκήνες, την Τίρυνθα και τον Ορχομενό.
Τα έπιπλα του γραφείου του Ερρίκου Σλήμαν, αφενός αποτελούν ένα σπάνιο δείγμα του ελληνικού υλικού πολιτισμού από τα τέλη του 19ου αιώνα και αφετέρου είναι συνδεδεμένα με δύο σημαντικές προσωπικότητες: σχεδιάστηκαν από τον αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ καθ’ υπόδειξη και για λογαριασμό του αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν για την κατοικία του στην Αθήνα, το «Ιλίου Μέλαθρον». Τα μοτίβα τους (φτερωτοί κριολέοντες, ανθέμια, κεφαλές κριαριού, πόδια λιονταριού, αθηναϊκή γλαύκα, κεφαλές σατύρων) παραπέμπουν στην αναβίωση της αρχαιότητας μέσα από το πνεύμα του νεοκλασικισμού.
Τα έπιπλα κατασκευάστηκαν στη Βιέννη το 1880 από ξύλο καρυδιάς, ενώ το 1955 τα αγόρασε ο γιατρός Γεώργιος Κατσίγρας από τον παλαιοπώλη Στάθη Κυρλόγλου -αν και τα διεκδικούσε και η τότε βασίλισσα Φρειδερίκη- για να τα τοποθετήσει έκτοτε στο γραφείο του, αρχικά στην κλινική και κατόπιν στο προσωπικό του ιατρείο. Συνοδεύονται από τρία χάλκινα αγάλματα –της Πηνελόπης, του Διονύσου και ενός ιππέα. Περιήλθαν στην κατοχή της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας ως κληροδότημα του Γεωργίου Κατσίγρα το 1998 μαζί με 1170 βιβλία και 57 επιπλέον έργα τέχνης συμπληρώνοντας τη δωρεά του συλλέκτη προς την πόλη της Λάρισας. Έκτοτε, εκτίθενται μόνιμα στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα. Το 2001, με υπουργική απόφαση χαρακτηρίστηκαν έργα τέχνης χρήζοντας ειδικής κρατικής προστασίας. (Εικ.8)
Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού συμμετέχει ενεργά και καθοριστικά στην έκθεση με σημαντικά εκθέματα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα, το Μουσείο του Νοσοκομείου Σωτηρία, καθώς και από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη και το αρχείο της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών που οργανώνεται από το Μουσείο Προϊστορίας και Πρωτοϊστορίας του Βερολίνου (Museum für Vor- und Frühgeschichte, Staatliche Museen zu Berlin) στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από τη γέννηση του διάσημου γερμανού αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν (1822-1890).
*Ο Κων/νος Χαρ. Τζιαμπάσης είναι Αρχαιολόγος
