Του Γεωργίου Σαρηγιάννη, ομότιμος καθηγητής Ε.Μ.Πολυτεχνείου
Η κατοικία στο Άργος όπου ο Μακρυγιάννης συνέγραψε τα απομνημονεύματά του κηρύχτηκε διατηρητέο μνημείο από το ΥΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ 401/Δ/20.08.1982) ταλαιπωρεί εδώ και σαράντα χρόνια το Δημόσιο και τους εμπλεκόμενους πολίτες. Ενώ όλα τα στοιχεία συνηγορούν στο ότι αυτό είναι το σπίτι, οι ιδιοκτήτες του έχοντας όπως φαίνεται ισχυρά ερείσματα στο Ελληνικό Δημόσιο, έχουν προσπαθήσει να μην γίνουν αποδεκτά τα στοιχεία ταυτοποίησης από το Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟ) με σκοπό τον αποχαρακτηρισμό του με πλήθος εναλλασσόμενων αντιεπιστημονικών επιχειρημάτων, τα οποία όμως απορρίπτει το ΣτΕ αλλά δυστυχώς αποδέχεται το ΥΠΠΟ.
Ποια είναι αυτά τα στοιχεία:
1. πρώτον, η αδιαμφισβήτητη προφορική μαρτυρία του ιστοριοδίφη του Αργους Τάσου Τσακόπουλου (1872-1967) ο οποίος το επεδείκνυε στους συμπολίτες του. Την εγκυρότητά του στις ιστορικές μελέτες για το Άργος, κανείς δεν τόλμησε να αμφισβητήσει, και η μαρτυρία του Τσακόπουλου έχει γίνει αποδεκτή (ΚΑΣ Πράξη 53/2.11.1999 και επόμενες)
2. η θέση του, στον χάρτη του ντε Μποροτσύν, (1831). Η θέση, δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από το ΥΠΠΟ, (ΚΑΣ, Πράξη 13/12.4.1994 κ.α.) απλά η προσπάθεια είναι να «αποδειχθεί» ότι είναι νεώτερο στην θέση του. Αρχικά στο ΚΑΣ (Ισ. Κακούρης) είχε γίνει αποδεκτό ότι πρόκειται για κτίσμα «των αρχών του 19ου αι.» (ΚΑΣ, Πράξη 53/2.11.1999)
3. η κατασκευή και μορφολογία του κτηρίου.
4. Σκίτσο του Χάνσεν από το ταξιδιωτικό σημειωματάριό του (4.8.1833) στο οποίο φαίνεται η πρόσοψη του κτήριου ανατολικά του Αη Γιάννη, τεκμήριο που αποδέχεται το ΚΑΣ (Πράξεις ΚΑΣ Ν.Ζίας 13/12.4.1994 και Ισ. Κακούρης 53/2.11.1999)
Η «αμφισβήτηση» από τον ιδιοκτήτη και τους απογόνους του, πέρασε από διάφορα στάδια, τα οποία υιοθέτησε άκριτα το ΥΠΠΟ, και συγκεκριμένα:
1. Είπαν ότι πυρπολήθηκε, διαστρεβλώνοντας την φράση του Μακρυγιάννη για τον Καλλέργη «..δεν μου άφησαν ούτε στάχτη…» έκφραση η οποία ως γνωστόν υποδηλοί λεηλασία και όχι πυρπόληση. Και όμως το αστήρικτο και την έωλη ερμηνεία του γιά όσους γνωρίζουν ελληνικά, την αποδέχτηκαν επιφανή στελέχη του Υπουργείου, αρχικά διαζευκτικά ο Ν.Ζίας (ΚΑΣ, Πράξη 13/12.4.1994) και στην συνέχεια απόλυτα ο Ισίδ.Κακούρης (ΚΑΣ Πράξη 53/2.11.1999).
2. παρ’ όλα αυτά, συμφωνούσαν ότι είναι κτήριο «των αρχών του 19ου αι» και ότι φαίνεται και σε απεικονίσεις των αρχών του 19ου αι. …» (Ι.Κακούρης Πράξη 53 ΚΑΣ 2.11.1999). Ζητήθηκε από πολλά μέλη του ΚΑΣ με αυτό το κριτήριο να κηρυχθεί διατηρητέο, είπαν όμως ότι παρέλκει δεδομένου ότι είναι κηρυγμένο από το ΥΠΕΧΩΔΕ και προστατεύεται από το ΣτΕ (ΚΑΣ, Πράξη 13/12.4.1994). Παρ’ όλα αυτά, ο εισηγητής Ισ. Κακούρης σε επόμενη συνεδρίαση του ΚΑΣ διατύπωσε την γνώμη ότι «..η κακή κατάσταση στην οποία ευρίσκεται το κτήριο….δεν αιτιολογεί τον χαρακτηρισμό του…» η οποία δυστυχώς (και όχι σύννομα!) έγινε δεκτή (Πράξη 53ΚΑΣ/2.11.1999).
3. Ισχυρίστηκαν ότι υπάρχει νεώτερο κτίσμα στην θέση του, και μάλιστα ορθογώνιο και όχι τετράγωνο και 2,50 μέτρα μακρύτερα. Εδώ δυστυχώς είναι για γέλια και για κλάματα :
παραμονές της εκδίκασης στο ΣτΕ της αίτησης των ιδιοκτητών να αποχαρακτηριστεί «επειδή είναι ερειπωμένο» ξαφνικά κατέρρευσε η στέγη του χαγιατιού, είχε αντέξει πάνω από 150 χρόνια και έπεσε χωρίς καταιγίδα, σεισμό, βομβαρδισμό. Βεβαίως αν η Αστυνομία Αργους έκανε τότε αυτοψία προφανώς θα έβλεπε αν ήταν πρόσφατα πριονισμένα τα υποστυλώματα. Το ΣτΕ όμως δεν «κατάπιε» το επιχείρημα και απέρριψε την αίτηση των ιδιοκτητών. Αλλωστε βάσει του Νόμου ακόμη και τα επικινδύνως ετοιμόρροπα οφείλει ο ιδιοκτήτης τους να τα επισκευάζει εφ’ όσον είναι διατηρητέα. (ΣτΕ Απόφαση 298/1984).
Όμως το ΥΠΠΟ δέχτηκε ότι πρόκειται για … άλλο κτίσμα, νεώτερο και μικρότερο (χωρίς το χαγιάτι που είχε καταρρεύσει!!!) και 2,5 μέτρα πιο πέρα. Το πώς βρέθηκαν αυτά τα 2,50 μέτρα σε χάρτη του 1831 σε κλίμακα 1:1000 (1 χιλιοστό =1 μέτρο σε χάρτη από χαρτί ηλικίας 150 ετών συστελλόμενο και διαστελλόμενο), αυτό μόνο το ΥΠΠΟ μπορεί να μας το εξηγήσει. Η αλήθεια είναι ότι έδωσε εξήγηση για τα 2.50 μέτρα «με βάση το Εθνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς», ξέχασε όμως να μας πεί ότι η ακρίβειά του είναι από 1-100 μέτρα (ανάλογα με την θέση του δορυφόρου και το σύστημα μέτρησης) και δεν μας είπε ποιά ήταν η ανοχή στο συγκεκριμένο Σύστημα και μέτρηση. Σε σχετικό έγγραφο αναφέρει το ΥΠΠΟ ότι το κτήριο του 1831 έχει διαστάσεις «από 7.60 έως 9.19 μ….» Πώς αλήθεια μέτρησαν με ακρίβεια εκατοστού (9.19 !!!) επί του χάρτη του 1831 κλίμακας 1:1000 ;;;;;!!!!! (ΥΠΠΟ 23286/4047/12.4 2011). Εμείς μετρήσαμε επί τόπου το κτήριο, χωρίς το χαγιάτι 5.70 Χ 10.80 και με το χαγιάτι 7.75Χ 10.80
Οσο γιά τις «νέες» διαστάσεις, ισχυρίζονται ότι στον χάρτη του ντε Μποροτσύν αποτυπώνονται τα κτήρια μόνο με τους κλειστούς χώρους τους αναφέροντας ως παράδειγμα τις οικίες Βλάσση και Τσώκρη (ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΓΠ/ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ/ΤΑΧΜΑΕ/
106325/29184/3689/659/11.10.2012. Ατυχές το παράδειγμα, δεδομένου π.χ. ότι η οικία Βλάσση έχει ένα μικρό ακάλυπτο μπαλκονάκι και όχι σκεπαστό χαγιάτι, όμοια και η οικία Τσώκρη με ακάλυπτη βεράντα !!!
4. το ίδιο το ΥΠΠΟ σε μια στιγμή ειλικρίνειας, πρότεινε ως τελική έρευνα την ραδιοχρονολόγηση των ξύλινων στοιχείων και εκεί θα έληγε οριστικά το θέμα (βλ. Παραπάνω έγγραφο της 11.10.2012, και ακόμη ΥΠΑΙΘΠΑ/…../ 73487/35735/2545/137/7.5.2013). Συνεννοηθήκαμε με τον «Δημόκριτο», η διαδικασία ήταν απλή, και το κόστος 300 ευρώ. Υπαναχωρώντας το ΥΠΠΟ (κατανοώντας την …γκάφα του ;;;!!) είπε ότι δεν έχει χρόνο για μελέτη ούτε χρήματα για την ραδιοχρονολόγηση !!!!! απαντήσαμε (105480/28.4.2014 ΔΒΜΑ) ότι δεν απαιτείται καμμία μελέτη και ότι το κόστος ήταν αστείο για ένα Υπουργείο, αλλά ως τώρα δεν λάβαμε απάντηση !!!
Το σχέδιο του ντε Μποροτσύν και με ερυθρό η ρυμοτομία του 1831
5. στην συνέχεια εμφανίζεται μια άλλη εκδοχή για το σπίτι του Μακρυγιάννη και ένα όμοιό του 60 μέτρα βορειότερα, ότι δηλαδή κτίστηκαν με βάση το νεώτερο ρυμοτομικό μια και είναι στην νέα οικοδομική γραμμή και άρα είναι νεώτερα από τα εικονιζόμενα στον ντε Μποροτσύν. Στον χάρτη του ντε Μποροτσύν είναι, φυσικά, επάνω στην τότε ρυμοτομία των σκολιών οδών. Το σχέδιο Πόλεως Αργους εγκρίθηκε το 1829 και δημοσιεύθηκε το 1831, χρησιμοποιώντας ως υπόβαθρο τον χάρτη ντε Μποροτσύν του Μαρτίου του 1831. Γνωρίζοντας την διαδικασία εκπόνησης νέων Σχεδίων Πόλεων σε υφιστάμενους οικισμούς, οι μηχανικοί (στρατιωτικοί τότε) χάραζαν όσο γίνεται ευθείς δρόμους, σε όσο ήταν δυνατό ιπποδάμειο σύστημα, προσπαθώντας να θίξουν όσο γίνεται λιγότερες ιδιοκτησίες. Ετσι εδώ, χάραξαν την οικοδομική γραμμή σε επαφή με τα υφιστάμενα κτήρια του 1831 (Μακρυγιάννη και το όμοιό του που αναφέρθηκε) αφαιρώντας μέρος της αυλής του Αγίου Ιωάννη αντί να θίξουν ιδιοκτησίες.
Το σπίτι του Μακρυγιάννη είναι από ωμοπλίνθους, τώρα είναι ήδη σχεδόν ερειπωμένο σε λίγο θα είναι μια μάζα λάσπης. Η τελευταία πρότασή μας στο Σεβαστόν Υπουργείον Πολιτισμού, είναι, στον σωρό της λάσπης, να στηθεί αναμνηστική μαρμάρινη στήλη, αναγράφουσα:
ΟΙΚΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ
ΤΥΠΙΚΟΝ ΔΕΙΓΜΑ
ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ
ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Το σπίτι του Μακρυγιάννη το 2012
Η Πρώτη δημοσίευση έγινε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 17.2.2022
