Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί την Ελλάδα με μοναδικούς στην ιστορία πόρους, μέσα από τη στρατηγική «Νέα Γενιά ΕΕ» και το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και από τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ και ιδίως την Πολιτική Συνοχής, δίνοντας την ευκαιρία στη χώρα μας, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, να αντιμετωπίσει προκλήσεις δεκαετιών και να αλλάξει μορφή με πράσινο πρόσημο μέσα από τεράστιες επενδύσεις.
του Θοδωρή Καραουλάνη*
Αυτό ανέδειξαν, με συγκεκριμένες αναφορές και αναλύσεις, υπουργοί και εκπρόσωποι φορέων στο 1ο Συνέδριο «GREEN DEAL GREECE 2021», που διοργάνωσε το ΤΕΕ, το economix.gr και η euractiv.gr την Τρίτη 29 Ιουνίου 2021, στο «Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος», με τίτλο: «2021-2030, η δεκαετία μιας πράσινης επανάστασης». Το συνέδριο έλαβε χώρα υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Όλοι οι συμμετέχοντες σκιαγράφησαν από το δικό τους μετερίζι τις προκλήσεις και ευκαιρίες που έχει μπροστά της η Ελλάδα ώστε να γίνει πιο «πράσινη», με μικρότερη κατανάλωση πόρων και με έμφαση στην ποιότητα ζωής των πολιτών και την προστασία του περιβάλλοντος, με τη συνδρομή των ευρωπαϊκών πόρων.
Θόδωρος Σκυλακάκης: «Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Κλειδί τώρα είναι η απορρόφηση των πόρων»
Τα θεμέλια για ένα βαθύτατα πράσινο έργο, την εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων σε όλη την επικράτεια, μπήκαν τις προηγούμενες ημέρες, με την έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο ενός τεράστιου έργου που θα καλύψει σχεδόν όλους τους Δήμους της χώρας και θα επιτρέψει μέσα σε μια 5ετία να προχωρήσει η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης σε όλη την έκταση της χώρας, σχεδόν αλλά και ο πολεοδομικός σχεδιασμός, με χρήσεις γης παντού, ώστε να μπορεί η χώρα να αξιοποιήσει και να προστατεύσει αποτελεσματικά όλες τις εκτάσεις της. Αυτό ανέλυσεο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης, μιλώντας στο πρώτο Συνέδριο «GREEN DEAL GREECE 2021» και σημείωσε πως «είναι κάτι που δεν είχε γίνει για δεκαετίες και αποτελούσε εμπόδιο για την κατοικία και για την επιχειρηματικότητα, αλλά και την φυσιολογική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών και οικονομιών». Πράγματι, ένα τέτοιου εύρους πρόγραμμα για τον σχεδιασμό του χώρου είχε να εκπονήσει η χώρα από την εποχή του Αντώνη Τρίτση στο τότε ΥΠΕΧΩΔΕ και την ιστορική Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης, η οποία με την αποχώρησή του ατόνησε και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, με αποτέλεσμα σήμερα το 80 % της χώρας να μην έχει ακόμη – σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες – ολοκληρωμένο σχεδιασμό και χρήσεις γης, δηλαδή να ξέρει ο πολίτης και κάθε ενδιαφερόμενος τί επιτρέπεται και τί απαγορεύεται να χτιστεί ή να αδειοδοτηθεί ή να ασκηθεί ως δραστηριότητα σε κάθε περιοχή.
Είναι από τα πρώτα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης, που μπαίνουν στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, αλλά δεν είναι το μόνο, πρόσθεσε ο κ. Σκυλακάκης, εξηγώντας ότι το 38% των πόρων του Ταμείου θα διατεθούν για την υλοποίηση των στόχων της Πράσινης Ανάπτυξης, που περιλαμβάνουν έργα ΑΠΕ, εξοικονόμησης ενέργειας, προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και έργων υποδομών, που σχετίζονται με τις Μεταφορές. Η πράσινη διάσταση του Ταμείου Ανάκαμψης έχει πολλές και διαφορετικές αποχρώσεις είπε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, αναφερόμενος αφενός στην κλιματική πλευρά για την οποία η επιλεξιμότητα αφορά κυρίως έργα ηλεκτροκίνησης, την υλοποίηση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και αφετέρου την αυστηρά περιβαλλοντική πτυχή, όπως είναι η βιοποικιλότητα. Από τα επενδυτικά έργα του Ταμείου που αφορούν στην κλιματική αλλαγή, ξεχωρίζουν τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, που πρέπει να αναπτυχθούν δυναμικά, η απολιγνιτοποίηση και οι υπογειοποιήσεις ηλεκτρικών δικτύων, οι οποίες έχουν χαρακτήρα περιβαλλοντικό, σημείωσε.
Ο κ. Σκυλακάκης έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ», στο οποίο έχουν διατεθεί αθροιστικά σημαντικοί πόροι. Ανέφερε ότι πάνω από 1 δις ευρώ θα κατευθυνθούν στο Εξοικονομώ κατ’ οίκον, 450 εκατομμύρια στο Εξοικονομώ για επιχειρήσεις, ενώ το Εξοικονομώ του κράτους – για τα δημόσια κτίρια – θα κινητοποιήσει πόρους περίπου 600 εκατομμυρίων ευρώ. Πρόκειται για ένα τεράστιο έργο στον τομέα της ενέργειας, που θα υλοποιηθεί ταχύτατα και θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην προσπάθεια για μείωση των ρύπων, σημείωσε.
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών μίλησε επίσης για το πρόγραμμα στρατηγικών αστικών αναπλάσεων, το οποίο υλοποιείται σε συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και το υπουργείο Εσωτερικών. Αναμένεται, όπως είπε, εκτός από τις εθνικές προκηρύξεις, που θα είναι αστικού χαρακτήρα, όπως ο Ελαιώνας, να βγει και μια σειρά προκηρύξεων περιφερειακού χαρακτήρα για να επιλεγούν και να προχωρήσουν οι αστικές αναπλάσεις που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από πολλές πλευρές (ΕΣΠΑ, «Αντώνης Τρίτσης», Ταμείο Ανάκαμψης). Εμβληματικά έργα στον τομέα των Αναπλάσεων και του Πρασίνου χαρακτήρισε ο κ. Σκυλακάκης ακόμη την ανακαίνιση του Ολυμπιακού Σταδίου και την ανάπλαση των βασιλικών κτημάτων στο Τατόϊ.
Ο αν. υπουργός επεσήμανε την σημασία των έργων ηλεκτροκίνησης, όπως την εγκατάσταση φορτιστών, τις επιδοτήσεις για ηλεκτρικά ταξί και λεωφορεία. «Η ηλεκτροκίνηση είναι ένα μέλλον καθαρό, ένα μέλλον που θα στηρίζεται στα δικά μας καύσιμα» τον ήλιο και τον αέρα. Δεν παρέλειψε ωστόσο να επισημάνει ότι η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση θα πρέπει να υπολογισθεί και δημοσιονομικά, καθώς η μείωση των τιμών των καυσίμων θα σημαίνει και τη μείωση των αντίστοιχων φορολογικών εσόδων που εισπράττει έως σήμερα το κράτος.
Ο κ. Σκυλακάκης αναφέρθηκε σε πόρους άνω των 500 εκατομμυρίων ευρώ που προωθούνται σε μεγάλα έργα ύδρευσης, αποχέτευσης και αντιπλημμυρικά, στο Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης, αλλά και στο μεγάλο έργο ΣΔΙΤ για τα αρδευτικά έργα που θα συμβάλει στην αντιπλημμυρική θωράκιση της χώρας. Επεσήμανε εξάλλου ότι θα υπάρξει για πρώτη φορά ένα Πρόγραμμα «Εξοικονομώ για το νερό», για να σταματήσει το παράλογο φαινόμενο να χρησιμοποιούμε νερό που μεταφέρεται από εκατοντάδες χιλιόμετρα, διυλίζοντας, για να ποτίσουμε απλώς κήπους ή για βιομηχανική χρήση σε αστικές περιοχές.
Αναφέρθηκε επίσης στο πρόγραμμα της Πολιτικής Προστασίας, μέρος του οποίου καλύπτει το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Πολιτική Προστασία θα κληθεί για λόγους κλιματικής αλλαγής να υπερασπισθεί τις κοινωνίες μας και το φυσικό μας περιβάλλον πολύ περισσότερο έντονα στα επόμενα χρόνια, τόνισε ο κ. Σκυλακάκης και για το λόγο αυτό πραγματοποιείται μια μεγάλη επένδυση με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος.
Τέλος, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών σημείωσε ότι από το 38% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, δηλαδή περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια ευρώ θα αφορούν δάνεια και επιδοτήσεις για ιδιωτικές επενδύσεις στο χώρο της πράσινης ενέργειας.
«Έχουμε μπροστά μας μια πολύ μεγάλη προσπάθεια για ανασχεδιασμό της κοινωνίας και της οικονομίας» κατέληξε ο κ. Σκυλακάκης. Τονίζοντας ότι το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της χώρας μας ήταν το δεύτερο που υποβλήθηκε και το τρίτο που εγκρίθηκε από την ευρωπαϊκή Επιτροπή. Διεκδικήσαμε και πήραμε περισσότερους πόρους από κάθε άλλη χώρα, τόνισε. «Το κλειδί τώρα είναι η απορρόφηση των πόρων» και θα χρειαστεί όλοι οι αρμόδιοι να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων. «Δεν υπάρχει ούτε ώρα για χάσιμο, ούτε ευρώ για χάσιμο. Όλα πρέπει να γίνουν με τη μέγιστη ταχύτητα».
Υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Γιάννης Τσακίρης: Η Ελλάδα έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση μέχρι το 2027 για να υλοποιήσει τα έργα και τους στόχους του ΕΣΕΚ
H Ευρώπη θα πρέπει να έχει μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, με βάση την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ενώ έως το 2030 θα πρέπει οι ΑΠΕ να καταλαμβάνουν μερίδιο 32% του συνολικού ενεργειακού μείγματος των ευρωπαϊκών κρατών-μελών. Για να επιτευχθούν οι στόχοι του 2030, απαιτούνται επιπρόσθετα κεφάλαια 260 δισ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επισήμανε οι υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Γιάννης Τσακίρης στο συνέδριο «GREEN DEAL GREECE 2021».
Αναφερόμενος στην χώρα μας ο κ. Τσακίρης εστίασε στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) το οποίο επικεντρώνεται ακριβώς στην επίτευξη των παραπάνω στόχων σε εθνικό πλέον επίπεδο. Το σημαντικό είναι ότι για αυτό το σχέδιο η χρηματοδότηση είναι εξασφαλισμένη έως το 2027 με τους πόρους να κατανέμονται ανάμεσα στο ΕΣΠΑ για το περιβάλλον με 4 δις ευρώ, στο ΕΣΠΑ για την ενέργεια με 3 δις ευρώ, στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης με 1.6 δις ευρώ και στη θεματική της Πράσινης Μετάβασης από Ταμείο Ανάκαμψης με 6 δις ευρώ. Όπως είπε ο κ.Τσακίρης το σύνολο είναι 15 δις. ευρω, ενώ με τη μόχλευση ιδιωτικών (και δημόσιων) πόρων εκτίμησε ότι θα φτάσουμε συνολικά στα 22 δισ. ευρώ.
Για το Ταμείο Ανάκαμψης ο κ.Τσακίρης επισήμανε ότι οι βασικοί επιμέρους στόχοι του πυλώνα της Πράσινης Μετάβασης του σχεδίου «Ελλάδα 2.0». είναι: η ενίσχυση των ΑΠΕ, η εύρεση νέων μεθόδων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, η ευρεία προώθηση των ηλεκτροκίνητων μεταφορών και η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, η οποία ορίζεται ως η κατάσταση κατά την οποία ένα νοικοκυριό δεν δύναται να θερμάνει επαρκώς την οικία του σε λογικό κόστος βάσει του εισοδήματός του.
Στο ΕΣΠΑ, είπε ο κ.Τσακίρης, με πόρους από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ, εντάσσονται ενισχύσεις για πράσινη επιχειρηματικότητα, ενεργειακές αναβαθμίσεις επιχειρήσεων, ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων, ιδιωτικών και δημοσίων. Αλλά και πέρα από την πράσινη μετάβαση, εντάσσονται επίσης έργα και δράσεις που αυξάνουν την ανθεκτικότητα της οικονομίας και της κοινωνίας στα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής όπως αντιπλημμυρικά έργα, έργα διαχείρισης υδάτων κλπ. Ειδικότερα, για τις επιχειρήσεις σημαντικό είναι η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας τους, ειδικά ως προς τη λεγομένη διαρροή άνθρακα, δηλαδή τον ανταγωνισμό τους από γειτονικές χώρες που δεν δεσμεύονται από χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αλλά και η ενίσχυσή τους για μετάβαση σε μοντέλα κυκλικής οικονομίας.
Ο κ.Τσακίρης αναφέρθηκε στο ρόλο που παίζουν και τα έξυπνα χρηματοδοτικά εργαλεία στην χρηματοδότηση της πράσινης μετάβαση και ανάπτυξης. Έδωσε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων, πρώην ΤΑΝΕΟ, που τρέχει αυτήν την περίοδο πρόσκληση για διαχειριστές κεφαλαίων επιχειρηματικού ρίσκου, δηλαδή venture capital και private equity ύψους 400 εκ ευρώ και αναζητεί ιδιώτες διαχειριστές που θα σηκώσουν άλλα 600 εκ ευρώ για να δημιουργήσουν τέτοια funds. «Έχουμε δηλαδή 1 δις ευρώ το οποίο θα μπορεί να επενδυθεί σαν equity, μετοχικό κεφάλαιο δηλαδή που όλοι γνωρίζουμε πόσο δύσκολο και ακριβό χρήμα είναι. Αυτό το 1 δις ευρώ μπορεί να σηκώσει και δανεισμό στο έργα που θα επενδυθεί τουλάχιστον άλλα 2 δις.ευρώ», επισήμανε χαρακτηριστικά ο κ.Τσακίρης, τονίζοντας ότι χρησιμοποιώντας 400 εκατ. δημόσιους πόρους, μπορούμε να έχουμε ροή 3 δις στην αγορά δηλαδή μια μόχλευση πάνω από 7 φορές.
Μάλιστα ο κ. Τσακίρης τόνισε ότι τα χρήματα του δημοσίου μπαίνουν με τους ίδιους όρους με τα ιδιωτικά, αρά το κράτος μάλλον θα έχει και κέρδη στο τέλος, πέρα από την επίτευξη της πολιτικής που επιδιώκει. Κατά τον ίδιο τρόπο, σχεδιάζονται και έξυπνα εγγυοδοσία και δανειακά χρηματοδοτικά εργαλεία μέσα από την αναπτυξιακή τράπεζα όπως και προσβλέπουμε στις συνεργασίες που έχουμε ήδη αναπτύξει με διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς όπως η ΕΙΒ και η EBRD, πρόσθεσε ο αρμόδιος υφυπουργός.
Δημήτρης Σκάλκος Γενικός γραμματέας Επενδύσεων και ΕΣΠΑ: ενδιαφέρον για πράσινες επενδύσεις στη χώρα από επενδυτές και επιχειρήσεις
Ο γενικός γραμματέας Επενδύσεων και ΕΣΠΑ Δημήτρης Σκάλκος μιλώντας στο Συνέδριο είπε ότι υπάρχει ενδιαφέρον στον τομέα των πράσινων επενδύσεων από υπαρκτούς και συγκεκριμένους επενδυτές και επιχειρήσεις και στόχος είναι η προσέγγιση ακόμη περισσότερων και μεγαλύτερης ζήτησης για έργα στον τομέα της πράσινης μετάβασης. Η ζήτηση που δημιουργούν οι επιχορηγήσεις και οι δανειοδοτήσεις ευελπιστούμε ότι θα αυξήσουν περαιτέρω το ενδιαφέρον για έργα βιωσιμότητας, πρόσθεσε ο κ. Σκάλκος. Επισήμανε μεταξύ άλλων ότι η χώρα μας βρίσκεται σε καλό επίπεδο αξιοποιήσης των κοινοτικών πόρων πάνω από το μέσο κοινοτικό και έκανε λόγο για δράσεις που θα φέρουν υψηλή προστιθέμενη αξία Αναφέρθηκε επίσης στις μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να συνοδεύουν τις επενδύσεις και αναφέρθηκε στα σημασία των έργων που συγχρηματοδοτούνται
*euractiv.gr
