Το Χάνι της Γραβιάς αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς τόπους της ελληνικής επανάστασης του 1821.
Στις 8 Μαΐου 1821, μια μικρή ομάδα Ελλήνων αγωνιστών υπό την ηγεσία του Οδυσσέα Ανδρούτσου αντιστάθηκε ηρωικά απέναντι σε ένα πολυπληθέστερο οθωμανικό στράτευμα. Το χάνι, μια πέτρινη οχυρωμένη κατασκευή, αποτέλεσε το επίκεντρο της μάχης όπου οι Έλληνες κράτησαν τους Τούρκους μακριά, προκαλώντας μεγάλες απώλειες στους επιτιθέμενους και αναχαιτίζοντας την πορεία τους προς την Πελοπόννησο.
Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, γιος του οπλαρχηγού Ανδρέα Ανδρούτσου, φοίτησε από νεαρή ηλικία στη στρατιωτική σχολή του Αλή πασά. Αργότερα διορίστηκε δερβέναγας της Ανατολικής Στερεάς. Έχοντας μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία από το 1818, ο Ανδρούτσος βρέθηκε με την έκρηξη της Επανάστασης στη Στερεά Ελλάδα.
Στα τέλη Απριλίου του 1821 η καταστροφική για τις ελληνικές δυνάμεις έκβαση της μάχης της Αλαμάνας που συνοδεύτηκε από το μαρτυρικό θάνατο του Αθανασίου Διάκου, είχε κάμψει το ηθικό των επαναστατών και είχε ανοίξει το δρόμο στον τουρκαλβανό στρατηγό Ομέρ Βρυώνη και τον τούρκο στρατηγό Κιοσέ Μεχμέτ.
Η μάχη στο Χάνι της Γραβιάς αποτέλεσε σημαντική νίκη στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας.
Η ηγεσία του Οδυσσέα Ανδρούτσου ήταν καθοριστική, καθώς αξιοποίησε την τοποθεσία και τα περιορισμένα μέσα άμυνας που διέθετε. Με μόλις 120 άντρες, οι Έλληνες κατάφεραν να αποκρούσουν περίπου 9.000 Οθωμανούς στρατιώτες του Ομέρ Βρυώνη, που σχεδίαζαν να προχωρήσουν νοτιότερα και να καταπνίξουν την επανάσταση.
Η μάχη έληξε με τεράστιες απώλειες για τους Οθωμανούς, ενώ οι αγωνιστές του Ανδρούτσου διασώθηκαν και κατόρθωσαν να υποχωρήσουν με ασφάλεια. Η νίκη στο Χάνι της Γραβιάς καθυστέρησε σημαντικά την προέλαση των Οθωμανών και έδωσε θάρρος και ελπίδα στους Έλληνες, ενισχύοντας την πίστη τους στην επιτυχία του απελευθερωτικού αγώνα.
Σήμερα στο σημείο, βρίσκεται ένα μνημείο και αναπαράσταση της ιστορικής μάχης, προσελκύοντας επισκέπτες που θέλουν να γνωρίσουν από κοντά ένα κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και να τιμήσουν τη μνήμη των αγωνιστών που θυσιάστηκαν για την ελευθερία.
