Ο Μεγάλος Αγιασμός, γνωστός και ως «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση», τελέστηκε στο Ναύπλιο την παραμονή των Θεοφανίων. Σύμφωνα με την παράδοση, ο ιερέας περιφέρεται από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας τον Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό, για να ραντίσει τους χώρους με αγιασμένο νερό, διώχνοντας κάθε κακό.
Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν την «Πρωτάγιαση» με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, οι οποίοι φέρονταν να φεύγουν περίτρομοι με την είσοδο του ιερέα στο σπίτι. Οι εικόνες αυτές, αν και ανήκουν στο παρελθόν, παραμένουν ζωντανές στη συλλογική μνήμη.
Το έθιμο στο Παλιό Ναύπλιο
Ξεκινάει η Εκκλησία με αυτή την πρώτη χαρμόσυνη είδηση ότι ο Χριστός έγινε άνθρωπος για μας, για να σωθούμε οι άνθρωποι και να κοινωνήσουμε τη δική του Αγάπη.
Στη συνέχεια ο ιερέας αγιάζει τα σπίτια και με την ευλογία του ραντίζει κάθε γωνιά του σπιτιού.
Αυτό συνέβη το πρωί της Κυριακής 5 Ιανουαρίου 2025, στην Παλιά Πόλη του Ναυπλίου, όπως αποτύπωσε με το φακό του ο Δημήτρης Μπέκας.
Πότε αγιάζει ο παπάς τα σπίτια;
Ο παπάς περνάει από τα σπίτια και κάνει ένα μικρό αγιασμό παραμονή ή ανήμερα των Φώτων. Η γιορτή των Θεοφανείων, γνωστή και ως Φώτα, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εορτές της Ορθοδοξίας. Συνδέεται με τον αγιασμό των υδάτων και την ευλογία των σπιτιών από τον παπά του χωριού, ένα έθιμο που παραμένει ζωντανό σε πολλά μέρη της Ελλάδας.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο παπάς του χωριού επισκέπτεται κάθε σπίτι ανήμερα των Φώτων, κρατώντας το δοχείο με τον αγιασμό και τον σταυρό.
Με την ευλογία του, ραντίζει κάθε γωνιά του σπιτιού, συνοδεύοντας την κίνηση αυτή με ευχές για υγεία, ευτυχία και ευλογία για το νέο έτος. Η επίσκεψη αυτή θεωρείται πράξη προστασίας και ενίσχυσης της πνευματικής καθαρότητας του σπιτιού.
Στις πόλεις, το έθιμο έχει προσαρμοστεί στους σύγχρονους ρυθμούς ζωής. Ο παπάς συχνά περνά από τα σπίτια το απόγευμα ή ακόμα και τις επόμενες μέρες, για να διευκολύνει τους κατοίκους που δεν βρίσκονται στα σπίτια τους την ημέρα των Φώτων.
Τα έθιμα αυτά συνδυάζουν θρησκευτικές παραδόσεις και λαϊκές δοξασίες, δημιουργώντας έναν ιδιαίτερο δεσμό ανάμεσα στο ιερό και το καθημερινό.
