Το 1929, η Βρετανική δισκογραφική εταιρεία Columbia επιλέγει την Ελλάδα για να επεκτείνει τη δραστηριότητά της στην Ανατολική Ευρώπη και Μέση Ανατολή. Το βιομηχανικό συγκρότημα της εταιρίας ολοκληρώνεται το Δεκέμβρη του 1930 σε έκταση 14 στρεμμάτων στην περιοχή Περισσού-Ριζούπολης επί της λεωφόρου Ηρακλείου 127 μεταξύ των Δήμων Νέας Ιωνίας και Δήμου Αθηναίων.
Έτσι το εργοστάσιο της Columbia γίνεται η πρώτη κάθετη μονάδα παραγωγής δίσκων στην Ελλάδα. Από τον Δεκέμβριο του 1930 και έπειτα, η «Columbia» θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα εκατομμύρια δίσκους. Πολλοί από αυτούς θα εξαχθούν και στο εξωτερικό. Από τα στούντιο της θα περάσουν τα μεγαλύτερα ονόματα της Ελληνικής δισκογραφίας. Το 1935 μετά από μακρόχρονη παραμονή του στο Λονδίνο για εξειδίκευση έρχεται στην Ελλάδα ο τεχνικός διευθυντής της εταιρείας Ευάγγελος Αρεταίος όπου δημιουργεί και λειτουργεί το πρώτο studio από το 1935 ως το 1965. Το «studio ΙΙΙ» θα γίνει η υπογραφή κάθε καλού δίσκου, κάθε καλού καλλιτέχνη όπου εκεί θα ηχογραφηθούν οι μεγαλύτερες επιτυχίες της ελληνικής δισκογραφίας.
Στις εγκαταστάσεις ετοίμαζαν αρχικά τους δίσκους οι δισκογραφικές εταιρείες Columbia, His Master Voice (αργότερα μετονομάστηκε σε Columbia-EMI), αλλά και οι ανταγωνιστές, Odeon, Parlophone, Μίνως Μάτσας.
Η εταιρεία Columbia στα χρόνια λειτουργίας της, συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη, παραγωγή και διάδοση της Ελληνικής Δισκογραφίας εκεί γράφτηκε η ιστορία της μουσικής μας πολιτιστικής κληρονομιάς με εκτελέσεις που ακόμα και σήμερα τις ακούμε στο ραδιόφωνο.
Ο Τάκης Λαμπρόπουλος ήταν η ψυχή της Columbia, ο ενορχηστρωτής, παραγωγός και κύριος χρηματοδότης, ο άνθρωπος που στην ουσία ανέδειξε και παρήγαγε το έντεχνο τραγούδι, αναδεικνύοντας πλήθος καλλιτεχνών που διέπρεψαν και άφησαν το δικό τους στίγμα στο χώρο, μέσω της δικής του αρωγής. Η Columbia συνεργάστηκε με καταξιωμένους μουσικούς, ερμηνευτές και ποιητές όπως Καζαντζίδης, Κόκοτας, Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Περιστέρης, Μοσχολιού, Μπιθικώτσης, Διονυσίου, Μενιδιάτης, Βέμπο, Μπέλλου, Φαραντούρη, Ξυλούρης, Γαβαλάς, Γαλάνη, Πουλόπουλος, Αγγελόπουλος, Αλεξίου, Τσιτσάνης, Κηλαηδόνης, Μούτση, Ζαμπέτας, Βαμβακάρης Ρίτσος, Ελύτης, Σεφέρης, Γκάτσος, Αναγνωστάκης, Χριστοδούλου και Παπαδόπουλο και πολλοί άλλοι.
Το εργοστάσιο της COLUMBIA ήταν μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής δίσκων από τις λιγοστές σε όλη την Ευρώπη. Συνολικά αριθμούσε 8 κτήρια, τα οποία κατασκευάστηκαν σε διάφορες χρονικές περιόδους, ακολουθώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις αυξανόμενες ανάγκες επέκτασης του εργοστασίου.
Τα κτίρια του εργοστασίου της COLUMBIA είχαν την ακόλουθη λειτουργία στην αλυσίδα παραγωγής:
- Κτίριο Α (διατηρητέο): Το Κτίριο Α ήταν το εργοστάσιο όπου υπήρχαν οι πρέσες για την εκτύπωση των δίσκων. Στον ίδιο χώρο παράγονταν και οι κασέτες.
- Κτίριο Β: Στο συγκεκριμένο κτίριο ήταν εγκατεστημένο το τυπογραφείο – λιθογραφείο, όπου εκτυπώνονταν τα εξώφυλλα.
- Κτίριο Γ: Το κτίριο Γ στέγαζε το τμήμα του Λογιστηρίου.
- Κτίριο Δ: Το εν λόγω κτίριο αποτελούσε χώρος χάραξης (trunsffer), όπου η μαγνητική εγγραφή μετατρεπόταν σε μηχανική και ετοιμαζόταν η μήτρα του δίσκου.
- Κτίριο Ε: Στο κτίριο αυτό, βρισκόταν η πρώτη αίθουσα φωνοληψίας στην Ελλάδα και η μοναδική για πολλά χρόνια. Κατασκευάστηκε το 1935 και ανακαινίστηκε κατά τη δεκαετία του ’60, οπότε και μετονομάστηκε σε Studio III.
- Κτίριο Ζ: Το κτίριο Ζ αποτελείτο από το Studio I και το Studio II, τα οποία κατασκευάστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’60 και ήταν εξοπλισμένα με υπερσύγχρονα συστήματα εγγραφής.
- Κτίριο Η: Στο κτίριο αυτό, στεγάζονταν οι διοικητικές υπηρεσίες, ενώ το υπόγειο χρησιμοποιείτο ως χώρος αρχείου.
- Κτίριο Θ: Στο εν λόγω κτίριο, βρισκόταν η αποθήκη και γινόταν η διακίνηση δίσκων στο λιανικό εμπόριο.
H σταδιακή παρακμή ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’80, με την αποχώρηση των αδερφών Λαμπρόπουλων από τα ηνία. Το οριστικό λουκέτο μπήκε το 1991. Προτού κλείσε έγινε μια τελευταία εκτύπωση σε πρέσα, το “Πάμε Βόρεια” του Νίκου Νομικού.
Ο δίσκος δόθηκε στους 117 τελευταίους εργαζόμενους μαζί με την αποζημίωση τους.Τα σχέδια για την ανέγερση μουσείου ελληνικής μουσικής στην Columbia, δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.
Το 2005, με την παρέμβαση του Υπουργείου Πολιτισμού, το Κτήριο Α και η κεντρική πύλη χαρακτηρίστηκαν ως μνημείο, λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, βιομηχανικής και ιστορικής σημασίας τους, ενώ τα υπόλοιπα κτήρια θεωρήθηκαν προσθήκες. Το 2006 τα υπόλοιπα κτήρια κατεδαφίστηκαν.
Από τότε μέχρι και σήμερα, στο οικόπεδο της Ριζούπολης μένουν τα ερείπια του ιστορικού εργοστασίου και από την περιήγησή μας φαίνεται ότι το εναπομείναν κτήριο Α απειλείται με πλήρη κατάρρευση.
Video – Photos: Michael Miller
