Σαν χθες 15 Νοεμβρίου (1983) έγινε η ανακήρυξη του ψευδοκράτους της κατεχόμενης Κύπρου από τον Ραούφ Ντεκτάς δημιουργώντας ένα κράτος που δεν το αναγνωρίζει κανείς πλην της Τουρκίας, αντίθετα σε κάθε έννοια διεθνούς δικαίου και αψηφώντας τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Χθες Παρασκευή 15 Νοεμβρίου (2024) πραγματοποιήθηκε η τιμητική εκδήλωση «Νήσος Κύπρος… 50 χρόνων μνήμες» στοn Πολυχώρο Τέχνης Φουγάρο, στο Ναύπλιο, Θυμίζοντας πως για τα 50 χρόνια της παράνομης κατοχής της Κύπρου από τον Αττίλα, η απάντηση και ο αγώνας γίνεται και με τα όπλα του πολιτισμού, αν όχι κυρίως με αυτά!
Η συγκινητική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα του Φουγάρου, ήταν αφιερωμένη στους οπλίτες του πολιτισμού, στα πρόσωπα εκείνα που δίνουν μια δυνατή μάχη για να αναδειχθεί ο πλούτος μιας κοινής πατρίδας, ενός κοινού ελληνικού πολιτισμού. Η Ιωάννα Παπαντωνίου με τις δεκαετίες σκληρής και επίμονης έρευνας στο χώρο του ενδύματος και γενικότερα στο χώρο της λαογραφίας και της εθνολογίας μας έχει κληροδοτήσει ένα πλούσιο καταγεγραμμένο ερευνητικό έργο και ένα δημιουργικό σύνολο «προθηκών» μέσα από τις οποίες αναδεικνύονται και παρουσιάζονται όψεις του ελληνικού πολιτισμού και σχέσεις με άλλα πολιτισμικά σχήματα (Ίδρυμα Β.Παπαντωνίου & μουσείο, Ελληνική Εταιρεία Ενδυμασιολογίας, κλπ).
Η δυναμική της προσωπικότητα και ο σταθερός προσανατολισμός του έργου της στην ανάδειξη του ελληνικού πολιτισμού δεν θα μπορούσε να αφήσει εκτός ερευνητικού ενδιαφέροντος την Κύπρο και την ιδιαίτερη πολιτισμική της διαμόρφωση και κληρονομιά. Στο πρόσωπο μιας άλλης σημαντικής πολυδιάστατης και πολυδύναμης προσωπικότητας του κυπριακού Ελληνισμού, τον Αλέκο Ιακωβίδη, η Ιω. Παπαντωνίου βρήκε έναν πολύτιμο συνεργάτη με τον οποίο ερεύνησε, διέσωσε και ανέδειξε – αμέσως μετά το 1974 και την τουρκική εισβολή – αμέτρητα τεκμήρια ελληνοκυπριακού πολιτισμού. Στα δυο πρόσωπα και το έργο τους στη ματωμένη Κύπρο ήταν αφιερωμένη, λοιπόν, η βραδιά της 15 Νοεμβρίου, της επετείου ανακήρυξης του τουρκικού ψευδοκράτους αλλά και της επιβεβαίωσης του «ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ» στον αγώνα όλων για τον σεβασμό της ακεραιότητας της Κύπρου.
Μπορεί βέβαια να γνωρίζουμε καλά την Ιω. Παπαντωνίου, αλλά ελάχιστοι στην Ελλάδα γνωρίζουμε κάτι για έναν άνθρωπο που διέσωσε και ανέδειξε δεκάδες κυπριακά πολιτισμικά τεκμήρια στο χορό και το τραγούδι, αλλά και στις παραδοσιακές φορεσιές. Ταυτόχρονα υπήρξε καθηγητής στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου και υπεύθυνος του Κέντρου Πελοποννησιακών Σπουδών. Όμως εκείνο που εκπλήσσει με την προσωπικότητα του Αλέκου Ιακωβίδη είναι η αθλητική του σταδιοδρομία στον κλασσικό αθλητισμό, στο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ! Το 2002 σε εκδήλωση της Ένωσης Αθλητικογράφων Κύπρου βραβεύονται οι κορυφαίοι του κυπριακού αθλητισμού. Ο Αλέκος Ιακωβίδης βραβεύεται με το βραβείο «Μακρόχρονης και Εξαίρετης Προσφοράς» και στο σκεπτικό της βράβευσης σημειώνεται: … είναι η ελάχιστη αναγνώριση του έργου του και η «μίνιμουμ» τιμή, που αποτίεται σε έναν πραγματικά μεγάλο και σεμνό αθλητή – προπονητή – δάσκαλο – επιστήμονα, που ΟΥΔΕΠΟΤΕ, ούτε όταν ήταν στον κολοφώνα της δόξας του, επεδίωξε την προβολή ή την αναγνώριση.
Κατά την περίοδο 1978-1993, ιδρύοντας το Εργαστήριο Παραδοσιακού Χορού «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ», καταγράφει και επεξεργάζεται ένα πολύ μεγάλο λαογραφικό υλικό μαζί με απόφοιτους της Παιδαγωγικής Ακαδημίας που είναι μέλη του Εργαστηρίου. Οι δεσμοί του με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα είναι στενοί και το 1978 ξεκινά σε δεκάδες χωριά η εθνομουσικολογική έρευνα στην Κύπρο η οποία περατώθηκε το 1985. Μουσική, χορός και ένδυμα αποτελούν τα συστατικά μιας από τις σημαντικότερες μελέτες του ελληνοκυπριακού πολιτισμικού τοπίου χάρη στην ερευνητική συνεργασία της Ιω. Παπαντωνίου με τον Αλ. Ιακωβίδη και τον Φοίβο Ανωγειανάκη.
Η έρευνα έχει παρουσιαστεί ήδη στην Κύπρο και τώρα, με την ευκαιρία της επετείου της 15 Νοεμβρίου (ανακήρυξη του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους), η επανάληψη της παρουσίασης των βασικότερων στοιχείων αυτής της ερευνητικής συνάντησης μας θύμισε τόσο τα γεγονότα της βάρβαρης κατοχής του Αττίλα που κάνουν ακόμη την Κύπρο να στενάζει, όσο και τη δύναμη του πολιτισμού, όπλο ενάντια στην βαρβαρότητα όπου και όπως κι αν εκφράζεται.
Στην εκδήλωση εκτός από τη νέα Πρόεδρο του Ιδρύματος Β. Παπαντωνίου Γεωργία Σαμαρά, μίλησαν αρκετοί Κύπριοι προσκεκλημένοι όπως η Κάλλη Χατζηιωσήφ, ο Γιώργος Γιαλλουρίδης, κ.ά.
(Γ. Κόνδης)
