Το Μουσείο Ακρόπολης παρουσιάζει από τις 18 Οκτωβρίου 2024 έως και τις 26 Ιανουαρίου 2025 την έκθεση «Οι αρχαίοι πολιτισμοί της Basilicata. Θησαυροί που έρχονται στο φως» στην Αίθουσα των Περιοδικών του Εκθέσεων. Πρόκειται για τον καρπό συνεργασίας πολλών επιστημόνων που εδώ και χρόνια προσπαθούν να αναδείξουν τον πολιτισμό μιας περιοχής στη νότια άκρη της Ιταλίας, στο κέντρο του κόλπου του Τάραντα, της Οινωτρίας γης, της σημερινής Basilicata. Μέσα από αυτήν την έκθεση, ο επισκέπτης θα γνωρίσει τον πολιτισμό που συνάντησαν οι Έλληνες από την Πελοπόννησο και τη νησιωτική αρχαία Ελλάδα στα μεγάλα ταξίδια τους για εγκατάσταση στη γη της Ιταλίας και της Σικελίας, κυρίως στο μέρος αυτό που ονομάστηκε αργότερα Μεγάλη Ελλάδα.
Στη Συνέντευξη Τύπου μίλησαν ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, ο Γενικός Διευθυντής Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού της Ιταλίας, Massimo Osanna, ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Δημόσιας και Πολιτιστικής Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας της Ιταλίας, Filippo La Rosa, και η Διευθύντρια των Εθνικών Μουσείων της Matera και της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εθνικών Μουσείων της Basilicata, Annamaria Mauro. Οι ίδιοι ομιλητές θα λάβουν μέρος στην αποψινή εκδήλωση των εγκαινίων της έκθεσης, μαζί με τον Πρέσβη της Ιταλίας στην Ελλάδα Paolo Cuculi. Την έκθεση θα εγκαινιάσει η Υπουργός Πολιτισμού Δρ Λίνα Μενδώνη.
Η έκθεση, την οποία επιμελήθηκαν ο Massimo Osanna και η Annamaria Mauro, έχει ως στόχο να φωτίσει μια περιοχή στο νοτιότερο άκρο της Ιταλίας, τη σημερινή Basilicata, αναδεικνύοντας τον πολιτισμό της περιοχής αυτής από το τέλος της Εποχής του Χαλκού (11ος αι. π.Χ.) έως και τον 6ο αι. π.Χ. Περιλαμβάνει πάνω από 300 αντικείμενα από τις συλλογές του Εθνικού Μουσείου της Σιρίτιδας, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου του Μεταποντίου και των Εθνικών Μουσείων της Matera, τα περισσότερα από τα οποία φυλάσσονταν στις αποθήκες και έτσι, μέχρι τώρα, ήταν «αόρατα» στο κοινό. Η έκθεση αφηγείται και καθιστά εμφανείς τις πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ελληνικών φύλων που εγκαταστάθηκαν στις ακτές και των τοπικών πληθυσμών που κατοικούσαν στην εκτεταμένη ενδοχώρα, μέσα σε ένα γενικό πλαίσιο μεγάλου δυναμισμού, με έντονες μετακινήσεις ανθρώπων, που εκδηλώνονται στις σχέσεις φιλοξενίας, στις ανταλλαγές δώρων, στις μετακινήσεις των κοπαδιών και στο εμπόριο.
Η έκθεση αποτελεί μέρος του προγράμματος Εξιστορώντας την ομορφιά (Il racconto della bellezza), μία συνεργασία μεταξύ της Γενικής Διεύθυνσης Μουσείων του ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού και της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας και Πολιτιστικής Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας, στο πλαίσιο του οποίου διοργανώνονται εδώ και πάνω από έναν χρόνο περιοδεύουσες εκθέσεις στα Ιταλικά Μορφωτικά Ινστιτούτα σε όλο τον κόσμο. Έπειτα από την επιτυχία στα Ινστιτούτα του Αμβούργου, της Βαρσοβίας και της Βουδαπέστης, η έκθεση εμπλουτίστηκε με περισσότερα εκθέματα και αναδιοργανώθηκε ως προς τον μουσειακό της σχεδιασμό, για να καταλήξει, χάρη σε μία συμφωνία συνεργασίας και με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Ιταλίας στην Ελλάδα και του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου της Αθήνας, στο διεθνούς κύρους Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα.
Ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Στην Έκθεση περιλαμβάνονται κυρίως τα υλικά κατάλοιπα που προέρχονται από ταφές, για να το πω ποιητικά παραφράζοντας τον Σεφέρη «από φαντάσματα και φάσματα, φιλιά και χείλη χωνεμένα, με τα παραπετάσματα του χρόνου διάπλατα ανοιχτά». Δηλαδή μέσα από ταφές γυναικών και ανδρών, μέσα από προσωπικά αντικείμενα που τους εναπόθεσαν στις ταφές οι κηδευτές τους, συγγενείς και φίλοι, για το μεγάλο ταξίδι στον Άδη. Με αντικείμενα συνοδευτικά που φανερώνουν τις πίστεις και τις δοξασίες τους, τις σχέσεις και τα έθιμά τους όταν αυτοί ήσαν εν ζωή, τόσο με έργα του πρώιμου πολιτισμού της Basilicata όσον κι αργότερα με έργα-αντικείμενα, τα οποία σχετίζονται με τους Έλληνες που κατέφθασαν στην περιοχή. Αντικείμενα που κατάπινε η γη στις ταφές και που τώρα πρωταγωνιστούν στις προθήκες της Έκθεσης».
Από την πλευρά της, η Γενική Διευθύντρια των Εθνικών Μουσείων της Matera, η αρχιτέκτονας Annamaria Mauro, αναφέρει για την έκθεση: «Τα εξαιρετικά αντικείμενα που παρουσιάζονται στην έκθεση αποτελούν κτερίσματα σε ανδρικές και κυρίως γυναικείες ταφές, τα οποία μαρτυρούν τον πλούτο και τον ηγεμονικό ρόλο των προσώπων μέσα στις κοινότητές τους και αποκαλύπτουν τις πολιτιστικές και εμπορικές επαφές με τις περιοχές της ευρύτερης Αδριατικής, της Ετρουρίας (Τυρρηνίας) και του Αιγαίου. Ειδικότερα, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στους Οινωτρούς, έναν αρχαίο ιταλικό λαό που κατοικούσε από τον 9ο έως τον 6ο αιώνα π.Χ. στο νότιο τμήμα της περιοχής, στην ακτογραμμή του Ιονίου και την ενδοχώρα του. Η ανθρωπολογική κουλτούρα του θανάτου, όπως αντιπροσωπεύεται από τα ταφικά σύνολα, αποτελεί το πρωταρχικό στοιχείο για την κατανόηση της κοινωνικής ζωής αυτών των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, η ομορφιά των επιλεγμένων για την έκθεση αντικειμένων, από τα οποία ξεχωρίζουν τα κοσμήματα από κράμα χαλκού και ήλεκτρο, μαρτυρά σημαντικές πολιτιστικές επαφές και ανταλλαγές. Η έκθεση αντικειμένων από τα κέντρα της Guardia Perticara, του Chiaromonte, της Incoronata, του San Teodoro di Pisticci και την περιοχή της Matera αποτελεί μια ευκαιρία να γνωρίσει το διεθνές κοινό μερικά από τα πιο εκπληκτικά σύνολα της αρχαίας Basilicata».
Ο Γενικός Διευθυντής Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού της Ιταλίας, Καθηγητής Massimo Osanna, σημειώνει τα εξής: «Στην έκθεση παρουσιάζεται ένας τόπος και μια εποχή που χαρακτηρίζονται από τη συνεχή ώσμωση και την αλληλοεπικάλυψη των πολιτισμικών χαρακτηριστικών. Η έκθεση αναφέρεται σε έναν ‘τόπο διασύνδεσης’, στον οποίο οι σχέσεις μεταξύ Ελλήνων και τοπικών πληθυσμών λαμβάνουν διαφορετικές μορφές ανάλογα με τον τόπο και τον χρόνο, με περιπτώσεις εδαφικής κατοχής και βίαιων συγκρούσεων αλλά και περιπτώσεις πιο σύνθετης αλληλεπίδρασης. Τα εξαιρετικά αντικείμενα της έκθεσης, τα περισσότερα από τα οποία δεν εκτίθενται αλλά φυλάσσονται στις αποθήκες, αποτελούν κτερίσματα σε ανδρικούς και κυρίως γυναικείους τάφους. Αυτά παρέχουν μαρτυρία για τον πλούτο και τον ηγεμονικό ρόλο των ατόμων με υψηλή θέση στις κοινότητές τους και αποκαλύπτουν δυναμικές και αλληλεπιδράσεις, οι οποίες εξακολουθούν να είναι απολύτως επίκαιρες και ζωντανές, ακόμα και στην πολύπλοκη πραγματικότητα του κόσμου στον οποίο ζούμε όλοι σήμερα».
Ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Δημόσιας και Πολιτιστικής Διπλωματίας και Γενικός Διευθυντής για την Προώθηση του Ιταλικού Πολιτισμού και της Ιταλικής Γλώσσας, Υπουργός Filippo La Rosa, αναφέρει: «Είμαστε ευτυχείς που το φιλόδοξο πρόγραμμα Εξιστορώντας την ομορφιά, το οποίο επισφραγίζει τη συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και του Υπουργείου Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας, ολοκληρώνει το ευρωπαϊκό του ταξίδι στην Αθήνα, μετά τα Ιταλικά Μορφωτικά Ινστιτούτα του Αμβούργου, της Βαρσοβίας και της Βουδαπέστης. Η έκθεση Οι αρχαίοι πολιτισμοί της Basilicata. Θησαυροί που έρχονται στο φως, 11ος-6ος αι. π.Χ., που φιλοξενείται στο Μουσείο Ακρόπολης και στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο στην Αθήνα, αποτελεί ένα προνομιακό εργαλείο πολιτιστικής διπλωματίας, ενισχυμένο κατά τη θητεία του Υπουργού Tajani, μέσω της συμμετοχής των κυριότερων πολιτιστικών φορέων της Αθήνας και του διεθνούς κοινού».
Η είσοδος στην έκθεση θα είναι ελεύθερη για το κοινό. Απαραίτητη προϋπόθεση η έκδοση εισιτηρίου ελεύθερης εισόδου από τα ταμεία εισιτηρίων του Μουσείου.
Από την Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2024, οι επισκέπτες του Μουσείου θα έχουν την δυνατότητα να συμμετέχουν σε εβδομαδιαίες ξεναγήσεις. Το πρόγραμμα των ξεναγήσεων είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα (theacropolismuseum.gr).
Την έκθεση συνοδεύει τρίγλωσση έκδοση (ελληνικά-αγγλικά-ιταλικά) που διατίθεται στο Πωλητήριο του Μουσείου.
Παράλληλα με την έκθεση στο Μουσείο Ακρόπολης θα παρουσιάζονται στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο της Αθήνας σε μία προθήκη περίπου 20 αντικείμενα από την περιοχή της Basilicata. Περισσότερες πληροφορίες: iicatene.esteri.it
Επιμέλεια: Κων/νος Χ.Τζιαμπάσης αρχαιολόγος
