Το 1950 ο πληθυσμός της Αθήνας αυξήθηκε ραγδαία και τα αποθέματα νερού έφτασαν σε κρίσιμο σημείο έτσι η λίμνη του Μαραθώνα που έδινε νερό από το 1931 δεν επαρκούσε πλέον. Το επόμενο μεγάλο έργο για την υδροδότηση της Αθήνας ήταν από την λίμνη Υλίκη όμως όπως αποδείχτηκε ήταν μια προσωρινή λύση διότι είχαν αρκετά προβλήματα με τις καταβόθρες που δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν το νερό.
Τη δεκαετία του 1960, η περιοχή που τώρα υπάρχει η λίμνη , αποτελούνταν από μια καταπράσινη πεδιάδα που υπήρχε μέσα σε αυτήν το χωριό Κάλλιο. Το χωριό Κάλλιο ανοικοδομήθηκε από την αρχή σε ψηλότερο σημείο, ωστόσο ακόμα και σήμερα σε περίοδούς παρατεταμένης ξηρασίας , όπως έγινε τη δεκαετία του 1990 και στις μέρες μας, κατεβαίνει η στάθμη την λίμνης και αποκαλύπτονται πέτρινα σπίτια του παλιού οικισμού , προσφέροντας ένα απόκοσμο θέαμα.
Το έργο κατασκευής για την υδροδότηση της Αθήνας άρχισε τον Μάιο του 1969 και ολοκληρώθηκε μετά από μια δεκαετία, το 1979, όμως η κανονική λειτουργία του άρχισε το 1981. Ο ταμιευτήρας του Μόρνου δημιουργήθηκε με την κατασκευή χωμάτινου φράγματος στην κοίτη του ποταμού Μόρνου, 7 χλμ. δυτικά του χωριού Λιδωρίκι στο Νομό Φωκίδας. Το φράγμα, ύψους 126 μέτρων, είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης και αποτελείται από αδιαπέρατο αργιλικό πυρήνα. Το νερό φτάνει στην Αθήνα διαμέσου του υδραγωγείου του Μόρνου, του δεύτερου μεγαλύτερου υδραγωγείου στην Ευρώπη.
Η ΕΥΔΑΠ προμηθεύεται ακατέργαστο νερό την Αθήνα, κυρίως από επιφανειακούς υδατικούς πόρους (Μαραθώνας, Υλίκη, Μόρνος, Εύηνος). Από τους ταμιευτήρες αυτούς, μόνο αυτός της Υλίκης είναι φυσικός, ενώ οι υπόλοιποι είναι τεχνητοί και έχουν δημιουργηθεί με την κατασκευή φραγμάτων σε κατάλληλα σημεία στην κοίτη των αντίστοιχων ποταμών Ευήνου, Μόρνου και Χαράδρου. Στις πηγές υδροληψίας που χρησιμοποιεί η ΕΥΔΑΠ περιλαμβάνονται και υπόγειοι υδατικοί πόροι που αξιοποιούνται με τη λειτουργία 100 γεωτρήσεων συνολικής ετήσιας αντλητικής ικανότητας 70-125 εκατ. κ.μ. νερού περίπου ανά έτος.
Με βάση τις σημερινές συνθήκες λειτουργίας, οι πηγές υδροληψίας της ΕΥΔΑΠ μπορούν να διαχωριστούν σε:
- Κύριους υδροδότες (Μόρνος, Εύηνος)
- Βοηθητικούς υδροδότες (Υλίκη, Μαραθώνας)
- Εφεδρικούς υδροδότες (υπόγειοι υδατικοί πόροι)
Ο ” δρόμος τους νερού ” ταξιδεύει για 192χλμ και διασχίζει τους νομούς Φωκίδας, Βοιωτίας και Αττικής για να καταλήξει στις μονάδες επεξεργασίας νερού της ΕΥΔΑΠ , στη Μάνδρα, τις Αχαρνές και το Γαλάτσι.
Η λίμνη του Μόρνου βρίσκεται ανάμεσα στους δυο μεγάλους ορεινούς όγκους της Ρούμελης, στα όρη Γκιώνα και Βαρδούσια στον νομό Φωκίδας βρίσκεται η 9η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας, η οποία τροφοδοτεί με νερό την Αθήνα από το 1981.
Μετά από δυο συνεχόμενες χρονιές ανομβρίας και ξηρασίας η λίμνη του Μόρνου συρηκνώθηκε αισθητά. Η στάθμη του νερού της λίμνης που τροφοδοτεί για χρόνια αδιάκοπα την Αθήνα πλέον έχει υποχωρήσει πάνω από 35 μέτρα και άλλα 18 περίπου μέτρα τον τελευταίο χρόνο.
Για την μεσοπρόθεσμη εξυπηρέτηση η ΕΥΔΑΠ εξετάζει το ενδεχόμενο τροφοδότησης με νέους αγωγούς – σήραγγες που θα δημιουργηθούν από την τεχνιτή λίμνη Κρεμαστών στον Αχελώο και θα μεταφέρουν βαρυτικά 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως, προς την λίμνη του Μόρνου, έτσι ώστε να μην αντιμετωπίσει για τα επόμενα 30 χρόνια πρόβλημα υδροδότησης η Αθήνα. Το συγκεκριμένο έργο αναμένεται να παραδοθεί το 2027 – 2028.
Βίντεο – Photos: Michael Miller
