Στο Αραχναίο, γνωστό και ως «Χέλι», βρίσκονται η Παλαιά και Νέα Μονή Ταλαντίου. Το χωριό βρίσκεται στην ορεινή Αργολίδα, ανάμεσα στην οροσειρά της Τραπεζώνας και στο όρος Αραχναίο, σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από το Ναύπλιο, και αριθμεί 643 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Η παλαιά Μονή
Βρίσκεται στο ανατολικό άκρο του χωριού, ακριβώς μετά τη διασταύρωση του δρόμου που οδηγεί από το Αραχναίο στο Λυγουριό. Αυτός ο ναός ήταν και το πρώτο καθολικό της Μονής Ταλαντίου.
Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι χτισμένος με απλή λιθοδομή και είναι σταυρεπίστεγος με τετράγωνο τρούλο. Το καθολικό θα πρέπει να ανεγέρθηκε, βάσει των μορφολογικών του στοιχείων, στον 14ο-15ο αιώνα, ενώ το παρεκκλήσι ίσως ιδρύθηκε λίγο αργότερα. Ο τρούλος ίσως ανήκει σε μεταγενέστερους χρόνους από την κτίση του ναού.
Στο παρεκκλήσι που έχει προσκολληθεί στο ναό έχει διασωθεί τοιχογραφία Αγίας με επιγραφή Α.Κ., πιθανόν της Αγίας Κυριακής. Οι Χελιώτες όμως το αποκαλούν εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας.
Η νέα Μονή
Το 1761 οι μοναχοί μετοίκησαν από την Παλαιά στη Νέα Μονή. Ο ηγούμενος Χελιώτης Γρηγόριος Κουκινιώτης φρόντισε για την ανάπτυξή της.
Το 1841, σύμφωνα με εντοιχισμένη πλάκα ανακαινίστηκε όλη η βόρεια πλευρά του.
Ιστορία
Η προσφορά της, πνευματική και υλική, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, των επαναστατικών χρόνων, αλλά και της ιδρύσεως του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, υπήρξε ιδιαίτερα μεγάλη. Μάλιστα υπήρξε από τους μεγάλους χορηγούς για την ίδρυση και λειτουργία του πρώτου σχολείου από τον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.
Το 1892 η Παναγία η Ταλαντιώτισσα συγχωνεύτηκε για δέκα περίπου χρόνια με τις μονές Ταξιαρχών και Αγνούντος της Επιδαύρου. Το 1933 ενώθηκε με τη μονή Καρακαλά. Σύμφωνα με ομολογίες των Χελιωτών, η Μονή κατοικούνταν μέχρι και την κατοχή και μάλιστα επιτελούσε σπουδαίο έργο φροντίζοντας τυφλούς.
Αρχιτεκτονική
Σε ότι αφορά την αρχιτεκτονική της, η μονή είχε τη μορφή παραλληλόγραμμου συγκροτήματος. Τώρα η δυτική πλευρά έχει κατεδαφιστεί και μόνο μια πέτρινη κολώνα, η οποία στήριζε το εξωτερικό χαγιάτι έχει απομείνει. Το μικρό καθολικό στο κέντρο του αύλειου χώρου αποτελεί σταυρεπίστεγο κτίσμα με ημικυκλική αψίδα στο ιερό. Στη δυτική πλευρά του υψώνεται ένα δίλοβο καμπαναριό, τα τόξα του οποίου στηρίζονται στο μέσον με κιονίσκο που στέφεται με κιονόκρανο. Το εσωτερικό του ναού έχει διακοσμηθεί με αγιογραφίες, χωρίς να σώζεται το όνομα του αγιογράφου.
Τα τελευταία χρόνια γίνονται έργα ανακαίνισης της μονής και έχει καταβληθεί προσπάθεια να επαναλειτουργήσει κάτω από την αδιάκοπη μέριμνα της αδερφότητας του Αγίου Δημητρίου Καρακαλά.
