Άπαντες πολίτες και Δήμος Ναυπλιέων πρέπει άμεσα να συνειδητοποιήσουμε και να διακηρύξουμε ότι δεν είμαστε ιθαγενείς. Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει απαράδεκτα καθυστερήσει και πρέπει επειγόντως να κηρύξει διατηρητέα τα μνημεία, τις εκκλησίες και τον αρχαιολογικό χώρο με το λιμάνι της Καραθώνας.
Άρθρο του Χρήστου Πιτερού*
Η Καραθώνα τελικά μετά από πολλές περιπέτειες και διεκδικήσεις από το Δήμο Ναυπλιέων και τους πολίτες φαίνεται ότι οδεύει προσεχώς προς γενικό «αναπτυξιακό» ξεπούλημα, σε ξένους επενδυτές, ως συνήθως, και χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιος ουσιαστικός διάλογος μεταξύ του ΤΑΙΠΕΔ – Κυβέρνησης με το Δήμο Ναυπλιέων, τον πρώτο βαθμό αυτοδιοίκησης, στη χωρική αρμοδιότητα του οποίου ανήκει. Η Καραθώνα αποτελεί ένα μοναδικό φυσικού κάλλους αμφιθεατρικό τοπίο χαρακτηριστικό δείγμα του μέτρου και της αρμονίας της ελληνικής φύσης. Με ανοιχτό ημικυκλικό κόλπο και αμμώδη παραλία, μήκους 1400 μ., σε έναν απαράμιλλο συνδυασμό στεριάς και θάλασσας, που αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημα της πόλης κατά τη θερινή περίοδο. Στο μέσο του κόλπου ξεπροβάλει ένα μικρό νησάκι με μικρή μεσαιωνική εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων, όπου κατοικούσαν μοναχοί, όπως έχουμε ήδη επισημάνει. Βρίσκεται δίπλα στην πόλη και σε άμεση συνέχεια με το λόφο του Παλαμηδίου.
Τα καλοκαίρια η Καραθώνα κατακλύζεται καθημερινά από πλήθος λουομένων κατοίκων, επισκεπτών και τουριστών. Εν ολίγοις δεν νοείται καλοκαίρι στο Ναύπλιο χωρίς την Καραθώνα, που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της πόλης του Ναυπλίου. Την αυτονόητη αυτή σχέση της Καραθώνας με την πόλη οι κυβερνώντες στρουθοκαμηλίζουν και την αγνοούν. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι το γενικό ξεπούλημα. Όπως άλλωστε έχουμε επισημάνει η Καραθώνα αποτελεί ένα μοναδικό φυσικού κάλλους αρχαίο και διαχρονικό λιμάνι της Ναυπλίας, που διατηρείται αναλλοίωτο μέσα στους αιώνες ως την εποχή μας, και λειτουργούσε πάντα ως ασφαλές καταφύγιο για τους ναυτικούς, σε περίπτωση κακοκαιρίας.
Όπως αναφέρεται και στους Πορτολάνους του 16ου αι., οδηγό πλεύσης των πλοίων, «άμε μες Άγιον Θεόδωρον ες το νησί», δηλαδή στο λιμάνι της Καραθώνας (Χ. Πιτερός, Μπούρτζι, Άγιοι Θεόδωροι, Αρβανίτες, φυλακή του Κολοκοτρώνη, Ναυπλιακά Ανάλεκτα, 7, 2009, 169 – 183).
Από τις αρχές του 1970 διαμορφώθηκε η πρόσβαση στην περιοχή από τους αρχιτέκτονες του ΕΟΤ, για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής με μία επιτυχημένη μελέτη διάνοιξης δρόμων πρόσβασης, με την οποία καθορίζονταν επίσης με σαφήνεια η οικιστική τουριστική ανάπτυξη της περιοχής στη βόρεια! ευρύτερη κατάλληλη πλευρά της Καραθώνας με τα ομαλά διαμορφωμένα πρανή, πλήρως εναρμονισμένα με το απαράμιλλο φυσικό τοπίο της Καραθώνας και σε απόσταση από την παραλία.
Τα έργα έκτοτε δεν προχώρησαν και βρίσκονται σε αδράνεια εδώ και πενήντα χρόνια. Αλλά και πριν τη διάνοιξη των δρόμων, όταν η πρόσβαση γινόταν μόνο δια θαλάσσης με τις βάρκες, οι κάτοικοι του Ναυπλίου ήδη από τον 19ο αι. παραθέριζαν τα καλοκαίρια στη μαγευτική αυτή παραλία της Καραθώνας. Τότε όταν κατοικούσαν επίσης γεωργοποιμένες και ψαράδες, οι κάτοικοι ανακαίνισαν τις δύο μεταβυζαντινές εκκλησίες του Τιμίου Προδρόμου, όπου υπάρχει και πέτρινο αλώνι για το αλώνισμα και του Αγίου Κων/νου, στο νότιο άκρο του λιμανιού, όπου κατασκευάσθηκε ένα μεγάλο υπόστεγο όπισθεν της εκκλησίας, για την εξυπηρέτηση των παραθεριστών και οι μαλτεζόπλακες του δαπέδου είναι καταγραφές με τα ονόματα των παραθεριστών.
Ως αρχαιολόγος του ΥΠΠΟΑ, στην πρώην Δ’ ΕΠΚΑ, είχαμε την υπηρεσιακή αρμοδιότητα του Ναυπλίου και της ευρύτερης περιοχής επί μία εικοσαετία και έχουμε διεξοδικά μελετήσει την Καραθώνα.
Μετά τη μεταπολίτευση οι προσπάθειες συνεργασίας του πρώην ΕΟΤ με το Δήμο Ναυπλιέων, παρά τις αρχικές συνεννοήσεις, δεν τελεσφόρησαν. Κατασκευάσθηκαν μερικά ημιτελή ισόγεια κτίσματα από το Δήμο στα βόρεια πρανή και η Καραθώνα βρίσκεται έκτοτε σε εκκρεμότητα.
Μετά το 2002 και εξής, επί Δημαρχίας Π. Αναγνωσταρά, όταν παραχωρήθηκε παράνομα όλη η παραλία της Καραθώνας, μήκους 1400 μ., από τον τότε Υπουργό Ανάπτυξης Α. Τσοχατζόπουλο (Κυβέρνηση Σημίτη) στον Π. Ξενάκη, γνωστό του από το καφενείο της Βουλής, προς εκμετάλλευση, αγνοώντας παντελώς το νομικό πλαίσιο, το Δήμο Ναυπλιέων και τους κατοίκους της Αργολίδας, θεωρώντας τους προφανώς ως «ιθαγενείς». Ο Δήμος Ναυπλιέων και οι πολίτες κινητοποιήθηκαν, αντέδρασαν δυναμικά και δεν επέτρεψαν την εγκατάσταση του Ξενάκη στην παραλία. Ο Ξενάκης μετά από υπηρεσιακές ενέργειες του υπογράφοντος και με την συμβολή των συναρμόδιων υπηρεσιών του Δημοσίου καταδικάστηκε τελικά πρωτόδικα σε έντεκα μήνες φυλακή για την αυθαίρετη εγκατάσταση μεταλλικών κατασκευών στην παραλία της Καραθώνας.
Ο Δήμος Ναυπλιέων μετά από τη δυναμική κινητοποίηση μαζί με τους πολίτες απέκλεισε τον Ξενάκη και η πρώτη μάχη για την Καραθώνα κερδήθηκε και ανέλαβε στη συνέχεια τη διαχείριση της Καραθώνας, σχετικά με τις δραστηριότητες και τη λειτουργία των καταστημάτων και έκτοτε λειτουργεί και τουριστικό κατάστημα του Δήμου στην Καραθώνα. Η έγκαιρη αυτή κινητοποίηση Δήμου και πολιτών μας δείχνει το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε. Το Δεκέμβριο του 2022, μια δεκαετία μετά τη χρεοκοπία της χώρας από τους κυβερνώντες της μεταπολίτευσης, όταν άρχισε να ξεπουλιέται γενικώς η πατρίδας μας, το ΤΑΙΠΕΔ με το νόμο 5000 προχώρησε στη διαδικασία πώλησης της Καραθώνας και σ’ όλο το παραλιακό μέτωπο, με αποκλειστική χρήση στους ξένους «επενδυτές», χωρίς ενημέρωση και κανένα επίσημο διάλογο με το Δήμο και τον τότε Δήμαρχο Δ. Κωστούρο. Αποστερώντας αυθαίρετα και πραξικοπηματικά το μοναδικό αυτό χώρο αναψυχής από τους κατοίκους του Ναυπλίου και της Αργολίδας, που τον χρησιμοποιούν έκτοτε χωρίς διακοπή εδώ και διακόσια χρόνια μετά την απελευθέρωση. Το πιθανότερο όμως είναι ότι είχε υπάρξει ενημέρωση και συμφωνία του ΤΑΙΠΕΔ «κάτω από το τραπέζι» με τον Δήμαρχο Δ. Κωστούρο, που διέθετε την απόλυτη πλειοψηφία στο Δ.Σ., για τον πλήρη αποκλεισμό του Δήμου, ο οποίος σημειωτέον ουδέποτε αντέδρασε και παντελώς αδράνησε. Ενώ πρόσφατα στο Δ.Σ., ως εκπρόσωπος της μειοψηφίας, υποστήριζε αναφανδόν ότι πρέπει να γίνει η επένδυση και χωρίς όρους.
Στις 16 Φεβρουαρίου 2023 δημοσιεύσαμε ένα αναλυτικό άρθρο για την Καραθώνα, στον «Αναγνώστη» και στα argolika.gr, εύκολα προσβάσιμο. ( Χ. Πιτερός Καραθώνα: Προστασία, «αξιοποίηση» και ΤΑΙΠΕΔ»), όπου αναφερόμαστε με προτάσεις τόσο στο ιστορικό όσο και στα προβλήματα της περιοχής από τη χρόνια εγκατάλειψη από τη Δημοτική Αρχή, καθώς και στην ιστορική και αρχαιολογική προσέγγιση της Καραθώνας. Εφέτος νωρίς ανακοινώθηκε ότι το ΤΑΙΠΕΔ καταμέτρησε το χώρο και την έκταση του κτήματος της Καραθώνας και κατά το προσεχές φθινόπωρο θα απευθυνθεί σε ξένους επενδυτές για την πώληση της Καραθώνας και την αποκλειστική αξιοποίηση, αποκλείοντας χωρίς κανέναν διάλογο τη Δημοτική Αρχή, του δημότες και τους κατοίκους της Αργολίδας, που καταφεύγουν κάθε καλοκαίρι στην Καραθώνα για να δροσιστούν και να χαλαρώσουν. Μεταξύ των άλλων στην Καραθώνα προβλέπεται η ανοικοδόμηση σε μικρή απόσταση! από τη θάλασσα. Η ανοικοδόμηση δίπλα στη θάλασσα αποτελεί μπουζουαζική βαρβαρότητα και κακοποίηση της Καρααθώνας, ενώ ο καταλληλότερος χώρος ανοικοδόμησης βρίσκεται κυρίως στο βόρειο ευρύτερο ομαλό πρανές της Καραθώνας, αλλά και στο μέσο της ανατολικής πλευράς, όπου υπάρχει ευρύτερος επίπεδος κατάλληλος χώρος προς τουριστική αξιοποίηση.
Προφανώς η Κεντρική Κυβέρνηση και το ΤΑΙΠΕΔ αγνοούν προκλητικά τους κατοίκους του Ναυπλίου και της Αργολίδας και το Δήμο Ναυπλιέων, τον πρώτο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης.
Ωστόσο δυστυχώς ούτε η νέα Δημοτική Αρχή μετά από πέντε! μήνες δεν έχει πάρει ξεκάθαρη θέση για την Καραθώνα, όπως θα έπρεπε, διότι το θέμα αυτό αφορά και το Δήμο και τους κατοίκους και όφειλε να παίξει έγκαιρα πρωταγωνιστικό ρόλο και διότι έχει έννομο συμφέρον. Από την πληροφόρηση που έχουμε είναι ότι ο πρόσφατα εξουσιοδοτημένος Δήμαρχος Δ. Ορφανός, με απόφαση του Δ.Σ., έχει επικοινωνήσει με το ΤΑΙΠΕΔ, οι οποίοι απάντησαν προφανώς διπλωματικά, ότι δεν ξέρουν κάτι συγκεκριμένο μέχρι τώρα, διότι δεν έχουν έλθει σε επαφή με τους ξένους επενδυτές. Εν ολίγοις το ΤΑΙΠΕΔ στοχεύει να έλθει σε επαφή με τους ξένους επενδυτές, να τους ενημερώσει και να πουλήσει όλη την έκταση του ακινήτου χωρίς όρους. Πάντα εν αγνοία της Δημοτικής Αρχής. Δηλαδή το ΤΑΙΠΕΔ με τους κυβερνητικούς συμβούλους ακολουθεί την προσχηματική τακτική των τετελεσμένων για την Καραθώνα προς το Δήμο. Το ότι η νυν Δημοτική Αρχή δεν έχει λάβει ακόμα ξεκάθαρη θέση για την Καραθώνα, αναμένοντας το ΤΑΙΠΕΔ και μετά να συζητήσει ο Δήμος στο Δημοτικό Συμβούλιο τις προτάσεις του ΤΑΙΠΕΔ, κάθε άλλο παρά διασφαλίζεται για την Καραθώνα ο δημόσιος ανοιχτός χαρακτήρας και η ελεύθερη πρόσβαση των κατοίκων στην Καραθώνα. Οι ακτές είναι ελεύθερες για τους πολίτες, δεν ανήκουν σε κάποια ιδιοκτησία. Μέχρι τώρα το ΚΚΕ, ο ΣΥΡΙΖΑ και η δημοτική παράταξη «Ναυπλία Ενωμένη» έχουν διακηρύξει τον δημόσιο, ανοιχτό χαρακτήρα της Καραθώνας για τους κατοίκους, δηλαδή το αυτονόητο, διότι δεν νοείται Ναύπλιο χωρίς την Καραθώνα.
Εδώ ξεκαθαρίζουμε ότι και η ανοιχτή δημόσια χρήση της παραλίας και των ελεύθερων χώρων μπορεί να διατηρηθεί και η τουριστική αξιοποίηση μπορεί να γίνει με τη σύνταξη μελετών από έμπειρους εξειδικευμένους μελετητές αρχιτέκτονες και το μοναδικό φυσικό τοπίο φυσικού κάλλους της Καραθώνας να διατηρηθεί με ανοιχτό δημόσιο διάλογο με τους πολίτες και τη Δημοτική Αρχή, διότι η Καραθώνα είναι και ένας ιδιαίτερης σημασίας αρχαιολογικός χώρος.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι στο κεντρικό τμήμα της αμμώδους παραλίας της Καραθώνας, δίπλα στην παλιά προβλήτα, μετά από έρευνα έχουμε επισημάνει τμήμα ρωμαϊκού τοίχου και αρχαίου κλιβάνου (φούρνου κατασκευής κεραμικών) που αποκαλύφθηκαν από τα ισχυρά κύματα του χειμώνα. Ιδιαίτερα όμως σημαντικό είναι ότι στην ίδια περιοχή στην παραλία έχουμε επισημάνει επιφανειακά θεμέλια ενός επιμήκους, ορθογώνιου αρχαίου κτιρίου, σε μήκος εξήντα (60) μέτρων περίπου που είναι διαμορφωμένο σε συνεχείς ορθογώνιους χώρους διαστ. 5,50 – 6,50 μ. ενιαίων και μικρών κτισμάτων εν σειρά. Το πιθανότερο πρόκειται, κατά την άποψή μας, για αρχαίους νεωσοίκους για την προστασία των πλοίων κατά τη χειμερινή περίοδο (Χ. Πιτερός, Αρχ. Δελτίο Χρονικά (2010), Καραθώνα σελ. 405-406).
Επίσης στο μεγαλύτερο τμήμα της παραλίας υπάρχουν ασβεστολιθικές πέτρες θεμελίων αρχαίων κτηρίων. Οι σημαντικές μοναδικές αυτές εγκαταστάσεις πρέπει να ερευνηθούν διεξοδικά, να αποκαλυφθούν και να κηρυχθούν διατηρητέες σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο. Επίσης η Ε. Δεϊλάκη σε ανασκαφική έρευνα είχε περισυλλέξει εργαλεία παλαιολιθικής εποχής από την Καραθώνα. Συνεπώς η εκ των προτέρων γενική παραχώρηση σε «επενδυτές» δεν μπορεί να γίνει σε καμία περίπτωση, και πρέπει το περίπλοκο θέμα Καραθώνα να επανεξετασθεί. Επίσης στην Καραθώνα, εκτός από το αρχαίο και διαχρονικό λιμάνι, με τις αρχαιότητες από την παραλία, υπάρχουν οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, του Αγίου Ιωάννη, της Παναγίας (κατακρυμένης) μέσα το φυσικό βραχώδες σπήλαιο με τοιχογραφίες και ο Άγιος Κων/νος στα νότια, που πρέπει να κηρυχθούν το συντομότερο ως διατηρητέα μνημεία με τον ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο ως ζώνη προστασίας.
Σύμφωνα με το χάρτη του Camociο (1571) αρχικά ο Άγιος Κωνσταντίνος, ονομαζόταν Άγιος Νικόλαος. Τέλος το νησάκι στην Καραθώνα, η μεσαιωνική εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων, που έχουμε επισημάνει, πρέπει να κηρυχθεί ως διατηρητέο μνημείο (Χ. Πιτερός, Μπούρτζι, Άγιοι Θεόδωροι, Αρβανιτιά, Ναυπλιακά Ανάλεκτα 7, 2008, 169-183, εικ. 3-5). Επειδή ο Δήμος Ναυπλιέων έχει κατοχυρωμένα και αυτονόητα δικαιώματα στην Καραθώνα, όπου λειτουργεί και δημοτικό κατάστημα οφείλει και πρέπει να διοργανώσει το συντομότερο ανοιχτό δημόσιο διάλογο με τους πολίτες, με την παρουσία όλων των βουλευτών και όλων των ενδιαφερόμενων, όπως έχουν υποχρέωση και καθήκον, η πόλη ανήκει στους πολίτες. Ο Δήμος έπρεπε ήδη να είχε ήδη διακηρύξει δημόσια τις απόψεις του, χωρίς να σιωπά μέχρι τώρα. Η σοβαρότητα της κατάστασης επιβάλει τη διενέργεια δημοψηφίσματος το συντομότερο για την Καραθώνα, ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε άλλες ενέργειες. Να γίνει άμεσα δημοψήφισμα για την Καραθώνα για τη διατήρηση της ελεύθερης πρόσβασης των κατοίκων και πάντων στην παραλία της Καραθώνας. Ο Δήμος να διαμηνύσει άμεσα δημόσια στην Κυβέρνηση και στο ΤΑΙΠΕΔ να σταματήσει άμεσα κάθε διαδικασία πώλησης της Καραθώνας και να έλθει επειγόντως σε επικοινωνία και ανοιχτό δημόσιο διάλογο, όπως έπρεπε να είχε πράξει από το 2022 κ.ε. Οι πολίτες πρέπει να ενεργοποιηθούν διαδηλώνοντας για την προστασία της Καραθώνας και ο Δήμος να ασκήσει πιέσεις, άλλωστε χωρίς το Δήμο δεν μπορεί να προχωρήσει καμία επένδυση στην Καραθώνα. Επίσης να χρησιμοποιήσει παράλληλα όλα τα δικαστικά μέσα για την προστασία των δικαιωμάτων που έχει στην Καραθώνα. Από την πλευρά μας ο Δήμος προτείνουμε να διοργανώσει παράλληλα άμεση δράση με καλλιτέχνες, ζωγράφους με θέμα την Καραθώνα για να απεικονιστεί με ζωγραφικά έργα και να διατηρηθεί αναλλοίωτη η Καραθώνα για τις επόμενες γενεές και να αναθέσει σε ειδικούς ερευνητές τη λήψη μέτρων προστασίας της περιοχής και να διοργανώσει μία ημερίδα για το σύνθετο πρόβλημα της Καραθώνας από ειδικούς επιστήμονες. Τέλος ο Δήμος πρέπει άμεσα να αναθέσει τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για την Καραθώνα, που θα πληροφορεί τους πολίτες και τους πάντες για το μοναδικό φυσικού κάλλους τοπίο, το αρχαίο και σύγχρονο μοναδικό λιμάνι του Ναυπλίου, τη διαχρονική σημασία της Καραθώνας και να ζητηθεί χρηματοδότηση από το ΥΠΠΟΑ. Χρειάζεται φαντασία και γνώση στην εξουσία και συνεχής ανοιχτός διάλογος. Εδώ επισημαίνουμε ότι ο φυσικού κάλλους και ευαίσθητος μοναδικός χώρος της Καραθώνας, που έχει εγκαταλειφθεί, πρέπει πρωταρχικά να διασφαλισθεί πριν από οποιαδήποτε άλλη επέμβαση, το ευαίσθητο τοπίο. Στα βορειοανατολικά και στο κεντρικό ανατολικό τμήμα με τα απότομα βράχια τα νερά των βροχών διαβρώνουν το έδαφος και είναι αναγκαίο να γίνουν μικρά φράγματα ανάσχεσης και προστασίας από τη διάβρωση και κατάλληλη δενδροφύτευση. Οι κοίτες των χειμάρρων και οι απορροές πρέπει να καθαριστούν σε όλο το μήκος και να προστατευθούν και να καθορισθεί νομοθετικά σ’ όλο το μήκος από την αρμόδια Περιφέρεια Πελοποννήσου. Η Καραθώνα διατηρείται μέχρι σήμερα αναλλοίωτη από τα αρχαία χρόνια. Όπως έχουμε επισημάνει μετά από την αρχαιολογική έρευνα η Καραθώνα αποτελεί το ένα από τα δύο αρχαία λιμάνια της Ναυπλίας, πλήρως φυσικά προστατευμένο από τις καιρικές συνθήκες και όπως αναφέρει ο Στράβων: «και λιμένες εισίν εν Ναυπλία και Κάναθος πηγή καλουμένη».
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνει υπερβολική ανοικοδόμηση, ούτε σε άμεση σχέση (κοντά) με τη θάλασσα όπως προβλέπει το ΤΑΙΠΕΔ. Διότι το φυσικού κάλλους τοπίο και το αρχαίο λιμάνι με τις αρχαιότητες στην παραλία θα κακοποιηθεί. Τα κτίρια πρέπει να κατασκευασθούν πάση θυσία σε απόσταση από τα αρχαία, τόσο στο βόρειο ευρύτερο χαμηλό πρανές στην Καραθώνα, όσο και στο μέσο της ανατολικής πλευράς που υπάρχει ευρύτερος, μεγάλης έκτασης ομαλός κατάλληλος χώρος για τις εγκαταστάσεις τουριστικής ανάπτυξης.
(ΕΙΚ. 3).
Τα κτίρια πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στο φυσικό περιβάλλον, χωρίς να το αλλοιώνουν και χωρίς πυκνή υπερβολική δόμηση ούτε σε μεγάλο μέγεθος. Άλλωστε η Καραθώνα είναι ένα μοναδικό αρχαίο διατηρητέο λιμάνι και ένας αρχαιολογικός χώρος που πρέπει να διατηρηθεί. Τα δένδρα ανατολικά του παραλιακού δρόμου δεν πρέπει να κοπούν και να διατηρηθούν και ο χώρος να διατηρήσει την ταυτότητά του και την ελεύθερη κοινόχρηστη χρήση της παραλίας που ανήκει στους κατοίκους της ιστορικής αυτής πόλης. Τα κτίρια πρέπει να κατασκευασθούν σε απόσταση 70 – 100 μ. από το δρόμο. Ο ελεύθερος χώρος βόρεια του χώρου πρέπει να διαμορφωθεί και να αναπλασθεί και με κοινόχρηστους ελεύθερους χώρους. Το νοτιότερο ανατολικό τμήμα της Καραθώνας με τα επικλινή πρανή που φθάνουν κοντά στο δημόσιο δρόμο και την παραλία πρέπει να μείνουν ελεύθερα και να αναπλασθούν στην θέση αυτή βρίσκετε ένα μεγάλο καΐκι που σαπίζει στην παραλία
(ΕΙΚ. 10)
που πρέπει να προστατευθεί και να αναδειχθεί. Αυτή η χρήση δεν εμποδίζει καμία σωστή τουριστική ανάπτυξη. Είναι μία μοναδική ευκαιρία να αποτελέσει η Καραθώνα πρότυπο ήπιας τουριστικής αειφόρου ανάπτυξης, αλλά απαιτείται και προϋποθέτει κορυφαίους ειδικούς μελετητές και αυτοί θα καθορίσουν τι πρέπει να γίνει στην Καραθώνα και όχι οι αυταρχικές ντιρεκτίβες των αδαών συμβούλων από αρχιτεκτονικής πλευράς του ΤΑΙΠΕΔ. Η χαρακτηριστική κατασκευή μικρών κτισμάτων από τον αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη στο ευαίσθητο Ιερό του Ασκληπιού Επιδαύρου μας δείχνει το δρόμο για την Καραθώνα. Η Καραθώνα σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποκτήσει άνευ όρων νέους ιδιοκτήτες, κατά παράβαση της νομοθεσίας.
Και επειδή το κεντρικό κράτος έχει κατά καιρούς κακοποιήσει βάναυσα την ιστορική πόλη του Ναυπλίου, εν ονόματι της τουριστικής ανάπτυξης, είναι απαραίτητο να την μάθουν και οι νέοι κυβερνώντες, να ενημερωθούν άπαντες για να συνειδητοποιήσουν επιτέλους το μέγεθος και των εντελώς παράνομων εγκλημάτων που έχουν διαπραχθεί κατά παράβαση του Συντάγματος στο Ναύπλιο. Στη δεκαετία του 1950 από 1955 και εξής η τότε Καραμανλική εκλεγμένη Κυβέρνηση, πάντα εν ονόματι της τουριστικής ανάπτυξης, ανέλαβε, ως άλλος επιχειρηματίας!, την τουριστική ανάπτυξη. Το 1955 κατεδαφίσθηκε αυθαίρετα ένα μεγάλο τμήμα του μοναδικού παραδοσιακού οικισμού της παλιάς πόλης, απέναντι από το Μπούρτζι, για την ανέγερση του ξενοδοχείου «Αμφιτρύων» ισοπεδώνοντας όχι μόνο τα ιστορικά παραδοσιακά σπίτια της πόλης αλλά και το ενετικό τείχος που το μετέτρεψε αυθαίρετα σε ασφαλτόδρομο!, όταν η Ευρώπη συντηρούσε τα κτίρια, εμείς εδώ, οι απόγονοι των αρχαίων, τα γκρεμίζαμε. Στη συνέχεια άρχισε να κτίζεται το γνωστό παλιό Ξενία, η μεγαλύτερη ανοιχτή πληγή, πάνω από το μοναδικό ενετικό κάστρο των Τόρων.
Το μοναδικό αυτό διατηρητέο ενετικό κάστρο με Βασιλικό Διάταγμα από την τότε Κυβέρνηση χαρακτηρίστηκε το 1960 ως οικόπεδο! ανοικοδόμησης και τα γύρω ενετικά τείχη χρησιμοποιήθηκαν ως όρια οικοπέδου! Εκτός των άλλων, τα παλιό Ξενία ένα τουριστικό ξενοδοχείο μικρής δυναμικότητας που μόλις ξεπλήρωνε τα έξοδά του με μικρό κέρδος. Δηλαδή εκτός από την κακοποίηση του ενετικού κάστρου κατασκευάσθηκε μία μικρή παθητική τουριστική μονάδα και το ενετικό κάστρο κακοποιήθηκε. Ήταν έργο των επηρμένων αρχιτεκτόνων του μοντέρνου κινήματος που έκτιζαν παντού και πάνω στα μνημεία, είτε τα γκρέμιζαν ή τα κακοποιούσαν. Αυτό ήταν το κίνημα που ισοπέδωσε την νεοκλασική Αθήνα, και όλες τις επαρχίες της χώρας στα πρότυπα της Αθήνας. Όπως έχει επισημάνει ο Δ. Φιλιππίδης, Αρχιτέκτονας, Ομότιμος Καθηγητής του Ε.Μ.Π. για την Ακροναυπλία στα Αρχιτεκτονικά Θέματα, 9, 1975, 216-224, και Ναυπλιακά Ανάλεκτα, 7, 2009, 263-286, για το Παλιό Ξενία «Πρόκειται για το ανθαδέστερο οικοδόμημα με ανατριχιαστικό περίγραμμα» και συνεχίζει «Γιατί έπρεπε να γκρεμιστούν τα μοναδικά μνημεία της Ακροναυπλίας για την κατασκευή ξενοδοχείων; Χαθήκανε τόσο ωραίοι χώροι από την πόλη του Ναυπλίου;». Σήμερα το κτίριο εγκαταλειμμένο, απαξιωμένο και βανδαλισμένο χάσκει εδώ και χρόνια, εκπέμποντας κραυγή αγωνίας προς την εκάστοτε κυβέρνηση: «εικόνα σας είμαι σας μοιάζω», περιμένοντας την κατεδάφιση του. Αλλά εκτός από τις καταστροφές αυτές των μνημείων ο ΕΟΤ πήρε και τη μοναδική τότε προσβάσιμη πλαζ της Αρβανιτιάς, του Ναυπλίου, την αξιοποίησε τουριστικά με την πειθήνια σύμφωνη γνώμη του Λιμενικού Ταμείου με πρόεδρο τον Δ. Μανουσάκη, περιέφραξε την πλαζ με περίφραξη και αγκαθωτά σύρματα του τύπου των γερμανικών στρατοπέδων και απέκλεισαν τους πολίτες της πόλης ως ιθαγενείς. Κάθε Ναπλιώτης για να μπει στην πρώην δική του πλαζ έπρεπε από τη δεκαετία του 1960 να πληρώνει μία δραχμή εισιτήριο. Αυτό ήταν το αυταρχικό κυβερνητικό πρόσωπο της εποχής εκείνης. Έτσι λοιπόν οι περισσότεροι κάτοικοι, μαθητές, και καθηγητές, και πολίτες έκαναν μπάνιο εκτός συρματοπλέγματος, στα βράχια ως αποσυνάγωγοι «ιθαγενείς».
Σώζονται ακόμα τα συρματοπλέγματα στην Αρβανιτικά, εδώ και εξήντα χρόνια! που μαρτυρούν τη βαρβαρότητα του κεντρικού κράτους έναντι των πολιτών. Στην Καραθώνα βέβαια δεν θα τοποθετηθούν τα ξεπερασμένα συρματοπλέγματα για τον αποκλεισμό των κατοίκων αλλά θα βρεθεί άλλος κοσμιότερος τρόπος. Οι αυθαίρετες αυτές επεμβάσεις και καταστροφές των μνημείων της τότε εκλεγμένης Κυβέρνησης, ως πρώτης διδάξασας, άνοιξε στη συνέχεια το δρόμο στη χουντοκρατία για την ισοπέδωση της Ακροναυπλίας και την κατεδάφιση του μοναδικού μνημείου των ενετικών στρατώνων, το οποίο η Ε. Δεϊλάκη είχε προτείνει να διατηρηθεί το κτίριο και να γίνει Μουσείο. Εγκληματικές ευθύνες για την καταστροφή της Ακροναυπλίας φέρει ο χουντικός καθηγητής της Αρχαιολογίας Σπ. Μαρινάτος ως γενικός επιθεωρητής Αρχαιοτήτων ο οποίος διορίσθηκε παρανόμως Γενικός Επιθεωρητής από τη Χούντα. Το Ναύπλιο πλήρωσε βαρύ τίμημα με την καταστροφή των μνημείων με αυθαίρετες κατασκευές και χωρίς οικοδομική άδεια κατασκευές των ξενοδοχείων. Πρόσφατα τα τελευταία χρόνια επανέκαμψε η νυν Κυβέρνηση για να ολοκληρώσει την καταστροφή στην μοναδική αυτή ιστορική πόλη, με τα μοναδικά μνημεία της Ελευθερίας. Αυτή τη φορά δεν επιχειρείται μόνο να κακοποιηθεί ένας μοναδικού κάλλους ελληνικό τοπίο, που είναι ένα αρχαίο λιμάνι και ένας αρχαιολογικός χώρος, αλλά επιχειρείται και ένα καίριο πρωτοφανές χτύπημα και κατά των κατοίκων του Ναυπλίου και της Αργολίδας, αποκλείοντας για πάντα, εν ονόματι της στρεβλής τουριστικής ανάπτυξης, από την μοναδική θάλασσα και πλαζ της Καραθώνας που τη χρησιμοποιούν αιώνες τώρα οι κάτοικοι θέλουν να αρπάξουν πάλι την Καραθωνα όπως και την πλαζ της Αρβανιτιάς.
Ελπίζω με όλα τα παραπάνω οι Κυβερνώντες να συνειδητοποιήσουν το έγκλημα! που πρόκειται να διαπράξουν. Οι αντιδράσεις των κατοίκων, όπως και το 2002 κ.ε. θα είναι πρωτοφανείς και ας κατανοήσουν οι Κυβερνώντες ότι «δεν είναι ο περσινός καιρός και ο φετινός χειμώνας», μετά τη χρεοκοπία, όπως λέει ένα δημοτικό τραγούδι της Ελληνικής Επανάστασης και της Ελευθερίας. Ας φροντίσουν να ενημερωθούν οι αρμόδιοι και να αναλογισθούν τις ευθύνες τους, της καταστρατήγησης, της ελεύθερης πρόσβασης στις ακτές. Η Καραθώνα είναι ελληνική από τα αρχαία χρόνια. Λιμάνι του μυθικού Ναυπλίου, του ΟΙΑΚΑ, και του Ναυσιμέδοντα και του Ποσειδώνα, αρχαιολογικός χώρος, τοπίο φυσικού κάλλους και σε καμία περίπτωση δεν θα αποκτήσει νέους «ιδιοκτήτες». Η κήρυξη των διατηρητέων μνημείων, των τριών εκκλησιών, μεταβυζαντινών εκκλησιών και των Αγίων Θεοδώρων και των αρχαιοτήτων της παραλίας έπρεπε να είχε ήδη γίνει με τον ελεύθερο περιβάλλοντα χώρο από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων της Αργολίδας που δυστυχώς εδώ και χρόνια έχει απαράδεκτα καθυστερήσει. Η Καραθώνα σήμερα ανήκει στη Β’ Αρχαιολογική Ζώνη Παλαμηδίου. Η Υπουργός Πολιτισμού κ. Λ. Μενδώνη πρέπει να πραγματοποιήσει επίσκεψη επειγόντως στην Καραθώνα για το φλέγον θέμα της Καραθώνας και να ληφθούν τα μέτρα για την προστασία των μνημείων σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο. Άλλωστε η Καραθώνα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι. Τέλος επειδή εκ των τριών βουλευτών της Αργολίδας, μόνο ο κυβερνητικός βουλευτής κ. Ανδριανός δεν έχει λάβει θέση για την Καραθώνα σχετικά με την ελεύθερη και χρήση της παραλίας της Καραθώνας. Η ολιγωρία αυτή αποτελεί πρωτοφανή αρνητική στάση για την προστασία του μοναδικού φυσικού κάλλους της περιοχής της Καραθώνας. Ο γράφων όπως πάντα έπραξε ως δημόσιος λειτουργός το καθήκον του και οφείλουμε όλοι να το πράξουμε από κοινού τώρα παρά τις απαράδεκτες καθυστερήσεις.
Το ανοιχτό πρόβλημα της Καραθώνας βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Ένας αρχαιολογικός και μοναδικής ιστορικής σημασίας χώρος, ένα αρχαίο λιμάνι, δεν πωλείται σύμφωνα με το Σύνταγμα. Το νομικό πλαίσιο λειτουργεί θετικά για το Δήμο και για τη συνέχιση της κοινόχρηστης χρήσης της Καραθώνας. Ο Δήμος οφείλει να πράξει το καθήκον του, ασκώντας όλες τις δυνατότητες μαζί πάντα με τους πολίτες και τις δικαστικές διαδικασίες. Τέλος ήλθε ο καιρός για την καταγραφή και τη δημοσίευση της «Μαύρης Βίβλου» για τις εγκληματικές καταστροφές της πόλης με πλήρη τεκμήρια, ονόματα των υπαίτιων και φωτογραφίες για τις επόμενες γενεές. Ας το λάβουν σοβαρά υπόψην τους και οι κυβερνώντες.
Υ.Γ. 1) Η ζωντανή μνήμη της Ε. Δεϊλάκη επιβάλλει έναν συνεχή αγώνα μέχρι τέλους.
2) Θέλω να επισημάνω τα εγκάρδια συναισθήματά μου, την ικανοποίηση που νιώθω για την αταλάντευτη στάση και την επιμονή του ναυπλιώτη καθηγητή Τ. Κοϊνη για την πόλη του Ναυπλίου.
3) Η πρώην δημοτική αρχή με την απόλυτη πλειοψηφία εγκατέλειψε την Καραθώνα εδώ και δώδεκα χρόνια στην τύχη της, με την άθλια εικόνα που παρουσιάζει, έδειξε εγκληματική αδιαφορία από το τέλος του 2022 χωρίς να πράξει τίποτα, υπονόμευσε την διεκδίκηση της Καραθώνας απέναντι στο ΤΑΙΠΕΔ, υπερχρέωσε το Δήμο, γκρέμισε τα ενετικά τείχη της Ακροναυπλίας από εγκληματική αδιαφορία, κακοποίησε το άγαλμα του Στ. Σταϊκόπουλου με αμμοβολή, που «έγδαρε» τον ανδριάντα του Πορθητή. Τέλος η Δημοτική Αρχή με τη γνωστή Διεύθυνση του ΔΟΠΠΑΤ, για πολλά χρόνια, διέπραξαν το μεγαλύτερο πολιτιστικό έγκλημα από εγκληματική αδιαφορία. Συσσώρευσαν όλους τους πίνακες της πινακοθήκης του Δήμου, εδώ και δέκα χρόνια, στο πέτρινο δάπεδο του πρώτου ισόγειου χώρου του Βουλευτικού, τον έναν πάνω στον άλλο, με αποτέλεσμα από την χρόνια υγρασία να σαπίσουν οι κορνίζες και να μουχλιάσουν οι ζωγραφικοί πίνακες και να καταστραφούν τα έργα. Επιζωγραφίσθηκαν τον περασμένο χρόνο για να αποκατασταθούν …. αλλά η καταστροφή είναι ανεπανόρθωτη και στοίχισε ο «κούκος αηδόνι» στο Δήμο. Τα αφήνω στην κρίση των πολιτών.
*Ο Χρήστος Πιτερός είναι αρχαιολόγος, επίτιμος προϊστάμενος αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και αρχαιογνωστικής έρευνας
