Φεύγοντας από το λιμάνι της Σαλαμίνας και πηγαίνοντας νότια προς το Αιάντειο, σε απόσταση 18χλμ και σε λιγότερο από 20 λεπτά φτάνουμε σε ένα κομμάτι του νησιού που αξίζει να ανακαλύψει κανείς. Ανεβαίνοντας το βουνό του Αιαντείου, βρισκόμαστε στον μεγαλύτερο φυσικό «πνεύμονα» του Σαρωνικού. Μια υπέροχη διαδρομή που εκεί συναντάμε ένα πευκόφυτο πυκνό δάσος όπου βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Λεμονιών και σε κοντινή απόσταση το βυζαντινό ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Καλυβίτη, το οποίο χρονολογείται περίπου τον 10ο αιώνα.
Κατεβαίνοντάς το βουνό του Αιαντείου, φτάνουμε σε μια από τις μεγαλύτερες παραλίες της Σαλαμίνας που βρίσκεται απέναντι από τα νησιά Αίγινα και Αγκίστρι. Τα Κανάκια Σαλαμίνας, προσφέρονται για όσους αναζητούν ήσυχες διακοπές ή μονοήμερες αποδράσεις σε απόσταση 1 ώρας και 20 λεπτών από το κέντρο της Αθήνας.
Οι κάτοικοι της Αθήνας τείνουν συχνά να θεωρούν τον Σαρωνικό Κόλπο ως κάτι δεδομένο και πολύ-εξερευνημένο, στρέφοντας έτσι την προσοχή τους προς λιγότερο κοντινούς προορισμούς. Στην πραγματικότητα, όμως, υπάρχουν ακόμα κάποιες γωνιές κρυμμένες από την έντονη τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων ετών. Μια από αυτές είναι και τα Κανάκια, άγνωστα στους περισσότερους που βρίσκονται στην νότια πλευρά της Σαλαμίνας, με μόλις 206 μόνιμους κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή.
Ερχόμενοι εδώ, λοιπόν, δεν θα βρείτε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες ή υποδομές τέτοιου τύπου. Ωστόσο τόσο κοντά στη θάλασσα, όσο και πιο μέσα στα Κανάκια θα βρείτε επιλογές ενοικίασης διαμερισμάτων (ορισμένες και μέσω Airbnb), εάν επιθυμείτε να μείνετε λίγες μέρες εδώ για ησυχία και χαλάρωση.
Το μοναδικό ταβερνάκι του χωριού βασίζεται στα φρέσκα ψάρια και θαλασσινά και εξαρτάται από τα αλιεύματα που φέρνουν καθημερινά οι τράτες που ξανοίγονται στον κόλπο.
Μπροστά από την παραλία ξεπροβάλει ένα ομώνυμο νησάκι ακατοίκητο, όπως και ένα μικρότερο Γαϊδουρονήσι στο πλάι του. Παλαιότερα ο οικισμός ήταν γνωστός ως Καρακιάνι ή Κανακιάνι, ονομασίες πιθανότατα σλαβικής προέλευσης, οι οποίες μαρτυρούν τις απώτερες ρίζες του σημερινού χωριού. Μάλιστα, ως και τη δεκαετία του 1970 δεν υπήρχε δρόμος να φτάνει ως εδώ και οι κάτοικοι μετακινούνταν μόνο από την θάλασσα.
Το παλάτι του Αίαντα του Τελαμώνιου
Το γεγονός ότι η Σαλαμίνα αποτελούσε ένα από τα κράτη των Μυκηναίων το γνωρίζουμε καλά λόγω της «Ιλιάδας» του Ομήρου, αφού ένας από τους διακεκριμένους ήρωες των Αχαιών κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου ήταν ο βασιλιάς της, ο Αίας ο Τελαμώνιος ο οποίος ξεχώριζε για το παράστημά του και τη γενναιότητά του.
Μετά το 2000, πολυετής αρχαιολογική έρευνα o κ. Γιάννος Λώλος, καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, έφερε στο φως μυκηναϊκή ακρόπολη στα περίχωρα των σημερινών Κανακίων, τεκμηριώνοντας τη συνεχή κατοίκηση της τοποθεσίας από το τέλος των προϊστορικών χρόνων ως το 1200 π.Χ. Έκτοτε το οικοδομικό συγκρότημα πέφτει σε οριστική αχρηστία, ακολουθώντας τη γενικότερη μοίρα των ανακτόρων των Μυκηναίων, που σαρώθηκαν το ένα μετά το άλλο.
Καθοριστικό στοιχείο που προσδιορίζει ότι πρόκειται για ανάκτορο είναι το Διπλό Μέγαρο. Δηλαδή δύο αίθουσες θρόνου. Και είναι η μοναδική περίπτωση έως τώρα που έχουν βρεθεί δύο αίθουσες θρόνου σε Μυκηναϊκό ανακτορικό συγκρότημα.
Εκτός από το ανάκτορο όμως έχει αποκαλυφθεί και μια μεγάλη βιοτεχνική μονάδα η οποία απαρτίζεται από τρία κτήρια και περιλαμβάνει 32 χώρους με εργαστήρια και αποθήκες. Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων αγγεία, κύπελλα, αμφορείς, πήλινοι λουτήρες και ένας θησαυρός με χάλκινα εργαλεία και ελάσματα. Και ανάμεσα στα ελάσματα αυτά υπάρχει ένα εύρημα εξαιρετικής σημασίας, το εύρημα αυτό πιστοποιεί ότι η Σαλαμίνα της μακρινής αυτής εποχής είχε θαλάσσια επικοινωνία με την Αίγυπτο. Μια χάλκινη φολίδα, ένα έλασμα 8 μίση εκατοστών από φολιδωτή πανοπλία Ανατολικής προέλευσης.
Η μοναδικότητα της φολίδας αυτής μας είπε ο καθηγητής Γιάννος Λώλος είναι ότι είναι η πρώτη και η μόνη που έχει βρεθεί σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή, επειδή φέρει Αιγυπτιακή βασιλική δέλτο, δηλαδή σφραγίδα. Είναι η σφραγίδα του Φαραώ Ραμσή του δευτέρου (1279-1213 π.Χ.) της 19ης δυναστείας και με ιερογλυφική γραφή διαβάζουμε «Ραμσής, ο αγαπημένος του θεού» και εννοεί του Άμωνα. Πρόκειται για τον Ραμσή τον Δεύτερο, τον Μεγάλο, από τις ηγετικές μορφές του τότε γνωστού κόσμου.
Με τα ευρήματα αυτά στη Σαλαμίνα στην τοποθεσία Κανάκια, είναι τώρα η πρώτη φορά όπου ένα Μυκηναϊκό ανάκτορο μπορεί, με κάθε δυνατή βεβαιότητα, να αποδοθεί σε ονομαστό Ομηρικό ήρωα και κορυφαίο πρωταγωνιστή του Έπους …τον Αίαντα τον Τελαμώνιο.
