Η Καστάνιτσα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας είναι ένα από τα αρχαιότερα υπάρχοντα ορεινά χωριά του Πάρνωνα και σύμφωνα πάντα με τα γραπτά κείμενα το αρχαιότερο Τσακωνοχώρι.
Θεωρείται ένας από τους ομορφότερους παραδοσιακούς διατηρητέους οικισμούς της Πελοποννήσου όπου ακόμα οι παλιότεροι μιλούν την Τσακώνικη διάλεκτο.
Ιστορικά στοιχεία
Το έτος 1293 μ.Χ. κάνει την επίσημη γραπτή του εμφάνισή του το πρώτο τσακωνοχώρι του Πάρνωνα. Το χρόνο αυτό ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ανδρόνικος εξέδωσε χρυσόβουλο διάταγμα με το οποίο έδινε νέα προνόμια σε διάφορες επισκοπικές έδρες και μεταξύ αυτών αναφέρει και την Καστάνιτσα “Κώμη η καλουμένη Κωνστάντζα”.
Η ιστορική πορεία της Καστάνιτσας δεν διακόπηκε τους επόμενους αιώνες και αυτό ακριβώς το μαρτυρούν πολλά βυζαντινά κείμενα. Στο μεγάλο ξεσηκωμό του γένους σύσσωμο το χωριό παίρνει μέρος και μεγάλες ομάδες Καστανιτσιωτών παίρνουν μέρος σε όλες τις σημαντικές, μάχες. Στις 27 Ιουλίου του 1826 οι Καστανιτσιώτες έδωσαν το μεγάλο τους αγώνα από τον Πύργο και τους γύρω λόφους κατά των επιδρομέων Τουρκοαιγυπτίων και τους τσάκισαν σώζοντας την Καστάνιτσα και τους κατοίκους από βέβαιο αφανισμό.
Αιγαιοπελαγίτικη όψη
Παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια ασπρισμένα λευκά με ασβέστη, ξύλινα μπαλκόνια σκεπασμένα με τσίγκο για το χιόνι, στέγες από πλάκες σχιστόλιθου του Μαλεβού, με έντονα χρώματα στα παράθυρα και λουλουδιασμένες αυλές – αρκετά από αυτά είναι πυργόσπιτα 300 και πλέον χρόνων – δίνουν σε συνδυασμό με τους ασβεστωμένους πλακόστρωτους δρόμους μια ειδυλλιακή, πρόσχαρη και ταυτόχρονα αιγαιοπελαγίτικη όψη στο χωριό.
Η θέα από το ύψωμα (κάστρο) στο επάνω μέρος του οικισμού, όπως και από την ανακαινισμένη πλατεία, είναι εξαιρετική. Γύρω-γύρω απλώνεται πυκνό και παρθένο δάσος από έλατα και καστανιές.
Διατηρητέος οικισμός
Η Καστάνιτσα και η γύρω από τον οικισμό περιοχή με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού το 1967 κηρύχθηκε ως διατηρητέος οικισμός ιδιαίτερου φυσικού και αρχιτεκτονικού κάλλους.
Παρόλο που από τότε πέρασαν αρκετά χρόνια η Καστάνιτσα εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από κάθε επισκέπτη ως ένας κρυμμένος θησαυρός με σημαντικότερα στοιχεία τα πετρόκτιστα σπίτια με τους πλακοσκεπείς σκεπές με όμορφα ξύλινα μπαλκόνια, με πέτρινες τοξωτές εξώπορτες, με ασβεστωμένα όλα τα σπίτια του οικισμού, με πλακόστρωτους και πεντακάθαρους δρόμους και πολλές άλλες ομορφιές που θα συναντήσεις ο επισκέπτης περπατώντας στα γραφικά σοκάκια του χωριού.
