Το αρχαίο λιμάνι του Λεχαίου, της Αρχαίας Κορίνθου, που ήταν το μεγαλύτερο στην αρχαία Ελλάδα, είναι τουλάχιστον κατά 500 χρόνια παλαιότερο, όπως δείχνουν νέες αρχαιολογικές ανακαλύψεις.
Η Κόρινθος ήταν μία από τις σπουδαιότερες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας και το λιμάνι της (που τοποθετείται στο σημερινό Λέχαιο), ήταν το μεγαλύτερο κατά την αρχαιότητα.
Έως τώρα, οι αρχαιολόγοι τοποθετούσαν την έναρξη της λειτουργίας του περί τον 7ο αιώνα π.Χ. Τα κατά καιρούς ευρήματα υποδεικνύουν εκτεταμένη εμπορική δραστηριότητα, με πλοία φορτωμένα με αγγεία που περιείχαν αρώματα, τρόφιμα και υφάσματα που προορίζονταν για όλο τον τότε γνωστό κόσμο, με τον οποίο η Κόρινθος διατηρούσε οικονομικές σχέσεις.
Στην αρχαία Μεσόγειο, άλλωστε, η Κόρινθος ήταν σημαντική οικονομική δύναμη. Η γεωγραφική της θέση, καθώς ήταν χτισμένη πάνω στον στενό ισθμό, της επέτρεπε να ελέγχει, ουσιαστικά, το εμπόριο μεταξύ της βόρειας Ελλάδας και της Πελοποννήσου.
Προστατευμένη εκατέρωθεν από φυσικούς όρμους, η Κόρινθος ήταν επίσης μια «βολική» γέφυρα μεταξύ του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους, χάρη στον Δίολκο, τον αρχαίο λιθόστρωτο δρόμο πάνω στον οποίο μεταφέρονταν δια ξηράς τα πλοία από τον Κορινθιακό στο Σαρωνικό Κόλπο (και αντίστροφα).
Πρόσφατα όμως, οι αρχαιολόγοι μπόρεσαν να διενεργήσουν μία νέα χρονολόγηση, χάρη σε νέα ευρήματα από την περιοχή: Πέντε κομμάτια καφέ άνθρακα και μια ένδειξη αρχαίας ρύπανσης από μόλυβδο ήταν αρκετά για να δείξουν πως το λιμάνι αυτό, με την κομβική σημασία για τον αρχαίο κόσμο, έχει ιστορία που ξεκινά τουλάχιστον 500 χρόνια νωρίτερα, καθιστώντας το ένα από τα πρώτα ενεργά λιμάνια στην Ευρώπη.
Χρησιμοποιώντας κοχλίες χειρός και μηχανικά τρυπάνια, ο Γάλλος γεωαρχαιολόγος Antoine Chabrol του Πανεπιστημίου της Σορβόννης στη Γαλλία και οι συνάδελφοί του, συνέλεξαν προσεκτικά κυλίνδρους ιζήματος από το εσωτερικό λιμάνι, που χρησιμοποιούσαν ως αγκυροβόλιο για τα σκάφη.
Αναλύοντας τους πυρήνες της λάσπης από εκεί, βρήκαν μια κορύφωση στα επίπεδα μολύβδου, σε βάθος μικρότερο από τρία μέτρα.
Η μετατόπιση του εδάφους στο σημείο αυτό είναι τόσο απότομη που θα μπορούσε να έχει προκληθεί μόνο από ανθρώπινη δραστηριότητα στις όχθες του ποταμού, υποστηρίζει ο Γάλλος γεωαρχαιολόγος. Η ρύπανση από μόλυβδο προέρχεται από την τήξη, την εξόρυξη και τη μεταλλουργία και οι επιστήμονες χρονολόγησαν αυτού του είδους τη ρύπανση στο λιμάνι περί το 1381 π.Χ. – δηλαδή, πριν από περίπου 3.400 χρόνια, κατά την Εποχή του Χαλκού.
Επιπλέον στοιχεία στη χρονολόγηση αυτή προσθέτουν τα πέντε κομμάτια καφέ άνθρακα, καθένα από τα οποία δεν είναι μεγαλύτερο από ένα σπιρτόκουτο. Πρόκειται για θραύσματα λιγνίτη, συλλέχθηκαν από το ίζημα του λιμανιού και χρονολογούνται από το 1122 π.Χ.
Η πλησιέστερη γνωστή πηγή λιγνίτη απέχει περισσότερα από 50 χιλιόμετρα, γεγονός που σημαίνει ότι οι Κορίνθιοι εισήγαγαν αυτού του τύπου ορυκτά καύσιμα για να τροφοδοτήσουν τους φούρνους τους στο λιμάνι μέχρι τον 12ο αιώνα π.Χ.
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε, τα πλοία κατά την Εποχή του Χαλκού συνήθιζαν να μεταφέρουν αγγεία με ελαιόλαδο, φρούτα και κρασί, κυρίως προς την Κρήτη και την Κύπρο, αλλά και άλλα λιμάνια της αρχαίας Μεσογείου.
Μέχρι στιγμής, πάντως, ενώ οι αρχαιολόγοι έχουν βρει πειστικά στοιχεία δραστηριότητας από την Εποχή του Χαλκού στο λιμάνι της Κορίνθου, δεν εντοπίσει τμήματα του λιμανιού της εποχής αυτής.
Τα φυσικά στοιχεία που βρέθηκαν στην τοποθεσία μέχρι τώρα συμπεριλαμβανομένων πέτρινων προβλητών, ξύλινων στύλων και πιθανού φάρου χρονολογούνται στον 1ο αιώνα π. Χ. ή αργότερα, κατά τη ρωμαϊκή περίοδο.
Οι αρχαιολόγοι είναι βέβαιοι επίσης πως το λιμάνι της Κορίνθου λειτουργούσε αδιαλείπτως επί σχεδόν 2.600 χρόνια και εκτιμούν ότι από τον 13ο αιώνα π.Χ. έως τον 13ο αιώνα μ.Χ., μυκηναϊκά, φοινικικά, ρωμαϊκά και βυζαντινά πλοία περνούσαν από το λιμάνι αυτό. ο περιοδικό Hakai που φιλοξενεί την είδηση, επισημαίνει πως οι αρχαιολόγοι έχουν βρει στο στοιχεία για ανθρώπους που ταξίδευαν στην Κόρινθο πριν από περισσότερα από 8.000 χρόνια, αλλά και αγγεία από έναν πολιτισμό της ύστερης εποχής του λίθου που ζούσε στα βορειοδυτικά, κατά μήκος της Αδριατικής Θάλασσας.
Ο Bjørn Lovén, συν-διευθυντής του Lechaion Harbor Project και συν-συγγραφέας της νέας εργασίας, λέει ότι αυτό υποδηλώνει ότι το δίκτυο θαλάσσιου εμπορίου της Κορίνθου μπορεί να επεκταθεί ακόμη πιο βαθιά στην ιστορία.
Η Ναυσικά Ανδριοπούλου, γεωαρχαιολόγος στο Ίδρυμα Έρευνας και Τεχνολογίας – Ελλάς Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών στην Ελλάδα, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, λέει ότι μια ευρύτερη ανάλυση του τι μπορεί να υπάρχουν μέταλλα στο έδαφος θα μπορούσε να συμπληρώσει ακόμη περισσότερες λεπτομέρειες.
Η ομάδα θα συνεχίσει το έργο της το καλοκαίρι του 2024, αναζητώντας περισσότερες ενδείξεις αρχαίου εμπορίου και φέρνοντας ανανεωμένη δραστηριότητα σε αυτό το πολυσύχναστο λιμάνι.
