Παρουσιάζεται η κριτική του βιβλίου του Αποστόλου Ε. Παπαφωτίου από τον Χρήστο Π. Μπαλόγλου στο Περιοδικό Μεσαιωνικής Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΔΟΜΟΣ, ΤΟΜΟΣ 31, 2023:
«Απόστολος Ε. Παπαφωτίου, Μνημειακή τοπογραφία της πρωτοβυζαντινής Κορίνθου (παλαιοχριστιανικοί ναοί). Κόρινθος, εκδόσεις Κατάγραμμα, 2021,406 σσ.
Στο ως άνω εκ τετρακοσίων και πλέον μεγάλου σχήματος σελίδων πολυφρόντιδο έργο, το οποίο εκδόθηκε σε καλαίσθητη έκδοση από τον εκδοτικό οίκο Κατάγραμμα Κορίνθου, διερευνώνται από τον ευφήμως γνωστό πολιτικό μηχανικό, με θεολογική μόρφωση, τα πρωτοβυζαντινά μνημεία της Κορίνθου. Ο συγγραφέας έχει μακρά και συνεπή παρουσία στην Κορινθία και στην επιστημονική κοινότητα, ενώ στο παρόν έργο επιχειρεί με βαθύβλυστο ενδιαφέρον και συνδρομή κριτικότητα να αναδείξει την σημασία των ναών αυτών. Προτάσσεται προσλαλιά (σ. 5) της Ιωάννας Στουφή-Πουλημένου, Καθηγήτριας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ακολουθεί ο τετρασέλιδος πρόλογος (σσ. 7-10) του συγγρ., ο οποίος αναφέρεται στην στοχοθεσία του έργου και στην μεθοδολογία που ακολουθεί, αποδίδει τον δέοντα σεβασμό στους δασκάλους του και σε όσους συνέδραμαν στην παρούσα έκδοση. Ο πεντασέλιδος πίνακας περιεχομένων (σσ. 11-15) δείχνει τον μόχθο του συγγρ., παράλληλα επιτρέπει και επιλεκτική μελέτη εκάστου κεφαλαίου από τον αναγνώστη. Ενθαρρυμένος ο συγγραφέας από την εύλογη αυτοεμπιστοσύνη του και στηριγμένος στα θετικά του προσόντα, έλαβε την απόφαση να πραγματευθεί με καινοτόμο τρόπο, το δύσκολο, όχι άμοιρο παρερμηνειών, θέμα του.
Το βιβλίο περιλαμβάνει μία εκτενέστατη εισαγωγή (σσ. 17-51) και τέσσερα, μεγάλα, ανισομεγέθη κεφάλαια. Το έργο πλαισιούται από κατάλογο συντομογραφιών περιοδικών – σειρών (σσ. 346-348), εκτενέστατη βιβλιογραφία (σσ. 349-372) και εκτενείς παραπομπές (σσ. 373-406). Από το έργο απουσιάζουν εκτενή και αναλυτικά ευρετήρια, τα οποία θα έκαναν την έκδοση περισσότερο χρηστική. Ας μας επιτραπεί να προσθέσουμε στην πραγματικά εκτενέστατη βιβλιογραφία του συγγραφέα τρία έργα, θεμελιακά, κατά την γνώμη μας, για την εκκλησιαστική ιστορία της Κορινθίας και των αρχαιοτήτων της. Πρόκειται, πρώτον, για το έργον του τότε αρχιμανδρίτου Μεθοδίου Φούγια, Ιστορία της Αποστολικής Εκκλησίας της Κορίνθου απ’ αρχής μέχρι σήμερον (Αθήνα, 1968), δεύτερον, το βραβευθέν από την Ακαδημία Αθηνών το 1970 έργον του Τάσου Γριτσοπούλου, Εκκλησιαστική Ιστορία και χριστιανικά μνημεία Κορινθίας, τόμ. Α’ (και μοναδικός) (Αθήνα: Βιβλιοπωλείον Ο «Πάν», 1973), ένα έργο, στο οποίο «ο συγγραφεύς χειρίζεται μετά πολλής προσοχής δυσχερή ιστορικά προβλήματα και φωτίζει δια της εργασίας του όλον το παρελθόν της Μητροπόλεως Κορίνθου», και τρίτον, το δίτομο έργο με τον τίτλο, Απόστολος Παύλος και Κόρινθος. Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου (Κόρινθος, 23-25 Σεπτεμβρίου 2007), 2 τόμοι, εποπτεία-έπιστημονική οργανωτική επιτροπή (Επικεφαλής: Στυλιανός Παπαδόπουλος), εκδοτική επιμέλεια Κων/νου Μπελέζου, συνεργία Σωτηρίου Δεσπότη και Χρίστου Καρακόλη (Αθήνα, Ψυχογιός, 2009). Για το δίτομο αυτό έργο υπάρχει αναλυτική παρουσίαση από τον Χρήστο Π. Μπαλόγλου, Απόστολος Παύλος και Κόρινθος. Απόηχος ενός σημαντικού Συνεδρίου (Αθήνα, 2010), 56 σσ. [ιδιωτική έκδοση].
Επαινείται η καλαίσθητη έκδοση του τόμου από τον εκδοτικό οίκο της Κορίνθου, όχι ιδιαιτέρως γνωστού στα εκδοτικά δρώμενα της χώρας. Ευχόμεθα στον φιλίστορα Απόστολο Παπαφωτίου, όπως με τον ίδιο ζήλο συνεχίζει την εκδοτική αυτή προσπάθεια ανάδειξης και άλλων πτυχών της πολυκύμαντης και ενδιαφέρουσας εκκλησιαστικής και αρχιτεκτονικής ιστορίας της Κορινθίας.
Χρήστος Π. Μπαλόγλου»
