Η αποτυχία των δυτικών κυρώσεων να ανακόψουν τις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου φαίνεται με μια σύντομη βόλτα με σκάφος στο Γύθειο, όπου δύο πετρελαιοφόρα με σκουριασμένο κύτος και αθροιστική ηλικία 57 ετών βρίσκονται λίγα μέτρα μακριά το ένα από το άλλο. Η ταυτότητα των ιδιοκτητών και του ασφαλιστή των πλοίων είναι άγνωστη. Πλέουν με τη μοναδική σημαία στον κόσμο που οι αρχές θεωρούν ότι είναι «πολύ υψηλού κινδύνου». Και ο τελικός προορισμός των κερδών από την εμπορία των ρωσικών καυσίμων τους είναι ένα μυστήριο.
Ακόμα και οι κινήσεις τους είναι ύποπτες. Τα ψηφιακά συστήματα παρακολούθησης έδειξαν το 26 ετών Turba να επιπλέει σε απόσταση 4 μιλίων, καθώς το Simba μήκους 900 ποδών άδειασε το φορτίο καυσίμων του στο μικρότερο σκάφος μπροστά στα μάτια ανθρώπων του Bloomberg News. Τη μέρα που έγινε αυτή η μεταφορά από πλοίο σε πλοίο, τον Σεπτέμβριο, περισσότερα από δώδεκα παρόμοια σκάφη -μέρος ενός τεράστιου στόλου σκιωδών πλοίων– επέπλεαν κοντά, κάνοντας το ίδιο πράγμα ή ετοιμάζονταν να το κάνουν.
Σχεδιασμένη για να μειώσει τα έσοδα του Κρεμλίνου, η επιβολή πλαφόν 60 δολάρια ανά βαρέλι για το ρωσικό πετρέλαιο που αποστέλλεται δια θαλάσσης (24 δολάρια κάτω από τη μέση τιμή αγοράς τους τελευταίους 12 μήνες) έχει, αντίθετα, δημιουργήσει μια κερδοφόρα επιχείρηση για πολλούς δύσκολα ανιχνεύσιμους traders και ναυτιλιακές εταιρείες. Έως και 11 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως φτάνουν τα έσοδα από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως αναφέρει το euro2day.gr.
«Ο σκιώδης στόλος και οι εναλλακτικές λύσεις στις κυρώσεις δεν είναι κάτι νέο. Το Ιράν τα χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια. Τώρα που ένας τεράστιος παραγωγός όπως η Ρωσία τα χρησιμοποιεί, έχουν γίνει πιο mainstream», δήλωσε ο Eddie Fishman, ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Columbia.
Παρά τις προσπάθειες της Δύσης να αντιδράσει, οι αρχές στην Ελλάδα υποστηρίζουν ότι δεν είναι σε θέση να αποτρέψουν αυτές τις παράνομες ναυτιλιακές δραστηριότητες που γίνονται λίγο έξω από τις ακτές της χώρας. Συμβαίνουν σε διεθνή ύδατα που ξεκινούν έξι μίλια από την ακτογραμμή.
Η Ισπανία, ένα άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ, μπόρεσε να σταματήσει παρόμοια δραστηριότητα νωρίτερα αυτό το έτος, αφήνοντας την Ελλάδα -τη χώρα με τον μεγαλύτερο στόλο δεξαμενόπλοιων στον κόσμο- ως μια κρίσιμη εξαίρεση. Λειτουργώντας κάτω από το ανώτατο όριο τιμών, τα ελληνόκτητα πλοία διακίνησαν περισσότερο ρωσικό πετρέλαιο φέτος από ό,τι κάθε άλλος ανταγωνιστής εκτός από την ίδια τη Ρωσία.
Οι Έλληνες εφοπλιστές μπόρεσαν να παραμείνουν στο χώρο -χωρίς να παραβιάσουν τους κανόνες της ΕΕ- αφού οι Έλληνες διπλωμάτες άσκησαν επιτυχώς πιέσεις σε άλλα κράτη-μέλη να περιορίσουν τα μέτρα που διαφορετικά θα μείωναν τη δυνατότητα των φορτωτών να συναλλάσσονται με τη Ρωσία, γράφει το Bloomberg. Τα ελληνικά πλοία έχουν μεταφέρει το 20% όλων των αποστολών πετρελαίου της Ρωσίας μέχρι στιγμής το 2023 και σχεδόν το ένα τρίτο των εξαγωγών του τύπου Urals, σύμφωνα με ναυτιλιακά στοιχεία.
Το πόσο θα συνεχιστεί, είναι αβέβαιο. Αλλά η αυξανόμενη σημασία του σκιώδους στόλου είναι προφανής, αφού μετέφερε περίπου το 45% του ρωσικού πετρελαίου φέτος.
Ο σκιώδης στόλος «εδραιώνεται και αυτό θα συνεχιστεί όσο οι ρυθμιστικές αρχές δεν είναι σε θέση να δράσουν εναντίον του», δήλωσε ο Lars Barstad, διευθύνων σύμβουλος του τμήματος διαχείρισης της Frontline Ltd., ιδιοκτήτριας μερικών από τα γιγάντια supertankers του κόσμου.
