Στις 18 Σεπτεμβρίου 1943 το αντιτορπιλικό «Βασίλισσα Όλγα», σε περιπολία με δύο βρετανικά αντιτορπιλικά, επιτέθηκε σε γερμανική νηοπομπή, κοντά στην Αστυπάλαια, με αποτέλεσμα τη βύθιση των φορτηγών πλοίων Paula και Ρluto.
Την επομένη 19 Σεπτεμβρίου 1943 τα κύματα βγάζουν στα βράχια, αλλά και στην αμμουδιά της Μερικούντας στη νοτιοδυτική Χίο, 2 ή 3 Γερμανούς στρατιώτες, λιπόθυμους από το κρύο και την ταλαιπωρία. Οι Μεστούσοι τους μεταφέρουν στα σπίτια τους και τους περιθάλπουν αλλά ταυτόχρονα περισυλλέγουν πάνω από 25 Γερμανούς, νεκρούς. Η στέρηση τους οδηγεί σε σύληση των πτωμάτων, κυρίως για τις πολύτιμες μπότες, που τόσο είχαν ανάγκη. Όμως στην περισυλλογή μπαίνουν και οι στρατιώτες του γερμανικού Φυλακίου που βρισκόταν στο λιμάνι των Μεστών. Τα πτώματα συγκεντρώνονται στον “Μιλιτά” και τρία καμιόνια φτάνουν από την πόλη να τους παραλάβουν. Μαζί τους και τζιπ Αξιωματικών, που ο επικεφαλής απορεί γιατί όσα πτώματα βρήκαν οι Μεστούσοι είναι… γυμνά και όσα οι δικοί του στρατιώτες… ντυμένα. Αγριεύει και ζητά να ξεχωρίσουν αντίστοιχα παλληκάρια του χωριού, όσα και οι νεκροί στρατιώτες, κατά πάγια εντολή του Γκέμπελς, να εκτελούνται προς παραδειγματισμό τόσοι νέοι όσοι και οι Γερμανοί νεκροί.
Το χωριό παγώνει. Σαν σκηνή αρχαίας τραγωδίας, θυμάται η Μαριάνθη Αλμυρούδη, που τότε ήταν 15 χρόνων, εμφανίζεται η Μαρίνα του Παννάδη (Πιπίδη κατά το επώνυμο του συζύγου της) και αρχίζει το μοιρολόι, όπως ήξεραν από γενιά σε γενιά οι κάτοικοι των νοτιοχώρων.
«Κλάψετε να τους κλάψουμε, γιατί δεν έχουν μάνα…» θυμάται η γιαγιά Μαριάνθη τα λόγια. Έκλεγε γοερά και τράβαγε τα μαλλιά της.
Το μοιρολόι ήταν σπαρακτικό, η γιαγιά Μαριάνθη το θυμάται απ’ έξω.
Οι Γερμανοί έχουν παγώσει, ο διερμηνέας τους κάνει τη μετάφραση, ο Αξιωματικός τους δακρύζει και εις επήκοον όλου του χωριού πετάει ένα ελληνικότατο «σκατά πόλεμος» και παίρνει τη φρουρά και τους νεκρούς Γερμανούς και φεύγει, «ξεχνώντας» τα αντίποινα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν την εποχή αυτή, η δύναμη των Γερμανών στη Χίο έχει μειωθεί κατά πολύ και βρίσκουμε Διοικητές τον υπολοχαγό Ούλιχ και τους Ανθυπολοχαγούς Σνάιντερ και Βίχολντ. Eπίσης Διοικητής της Γκεστάπο είναι ο Κούρτ Βίσπαρ.
Έπαιζε θέατρο η Μαρίνα του Παννάδη; Η γιαγιά Μαριάνθη δεν είναι σίγουρη. Ούτε η εγγονή της Μαρία Πιπίδη (μετέπειτα σύζυγος Ξενάκη) που τότε ήταν 6 χρόνων. Η γιαγιά μου, μας λέει, είχε τέσσερις γιους στον πόλεμο και δύο κοντινούς συγγενείς, σύνολο έξι νέους και μπορεί να έκλεγε γοερά επηρεασμένη από αυτό.
Όπως και να ‘χει, υποστηρίζει ο Γιάννης Κέλλης, που τότε ήταν μαθητής της Α’ Γυμνασίου και γιος του Προέδρου του χωριού Γιώργη Κέλλη, το χωριό τη γλύτωσε. Συγγραφέας τρίτομου βιβλίου για τα Μεστά, ο Γιάννης Κέλλης, συνδυάζει τη συμπεριφορά των Γερμανών όχι μόνο με το καθοριστικό μοιρολόι, αλλά και με τη χρονική συγκυρία, που δεν ήταν ευνοϊκή για τους κατακτητές, αφού στο καθοριστικό ρωσικό μέτωπο, τα σοβιετικά στρατεύματα αντεπιτίθενται, διαπερνώντας τις ουγγρικές και ρουμανικές γραμμές βορειοδυτικά και νοτιοδυτικά του Στάλινγκραντ, παγιδεύοντας τη γερμανική Έκτη Στρατιά του Πάουλους, που αναγκάζεται να παραδοθεί.
Η γιαγιά Μαριάνθη θυμάται, πάλι από την κατοχή, το κρύψιμο στο λιμένα των Μεστών δύο γυναικών, που είχαν φυγαδεύσει οι Εγγλέζοι για να τις παραλάβουν με υποβρύχιο, μετά από δύο εβδομάδες. Η μία από αυτές ήταν η θρυλική τραγουδίστρια της νίκης, Σοφία Βέμπο.
Μας λέει και αυτή την ιστορία ντοκουμέντο, που τη θυμάται λες κι έγινε… χθες.
Ας μείνει η μνήμη μας ζωντανή για να μείνουν οι ήρωες νεκροί μας Αθάνατοι.
Επιμέλεια: Γιάννης Τζούμας.
Εικονοληψία, επεξεργασία εικόνας: Kωνσταντίνος Μιλ. Αναγνώστου
Παραγωγή: Chiosphotos.gr – Αλήθεια TV.
