Ο λόφος του Οχυρού στη Ραφήνα αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά οχυρωματικά έργα που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιστορία του οχυρού και του υπόγειου καταφυγίου της Ραφήνας, ξεκινά την Πρωτομαγιά του 1941 με την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής στην περιοχή, οι οποίοι κατασκεύασαν στο λόφο Παναγίτσα που βρίσκεται νοτιοδυτικά από το κέντρο της πόλης της Ραφήνας, οχυρωματικά έργα για την επίβλεψη του παρακείμενου λιμένα. Η δημοτική αυτή έκταση καταλαμβάνει περίπου 300 στρέμματα και έχει εξαιρετική θέα προς το λιμάνι, το κέντρο της Ραφήνας και την Πεντέλη.
Οι Γερμανοί επιστράτευσαν όλους τους ντόπιους από 16 έως 60 χρονών και τους υποχρέωσαν σε καταναγκαστικά έργα για την κατασκευή του οχυρού. Οι εργασίες των κατακτητών περιλάμβαναν εκτός των άλλων, σκάψιμο των ορυγμάτων και άνοιγμα των υπόγειων στοών και ο κάθε κάτοικος έπρεπε να δουλεύει εκεί μια μέρα κάθε εβδομάδα.
Κατασκευάστηκαν πέντε κυκλικές τσιμεντένιες βάσεις για βαρέα πυροβόλα, που είχαν έρθει πιθανότατα από τη Γραμμή Μαζινό (Ligne Maginot) στη Γαλλία. Είχαν διάμετρο 15 μέτρα και δυνατότητα περιστροφής 270 μοιρών, ενώ περιφερειακά υπήρχαν και υπόγειες αποθήκες πυρομαχικών. Η θέση του οχυρού ήταν στρατηγική καθώς από το ύψωμα αυτό μπορούσαν να επιβλέπουν όλη την περιοχή από το Σχοινιά μέχρι το Πόρτο Ράφτη.
Κατά την αποχώρηση τους από τη Ραφήνα στις 12 Οκτωβρίου του 1944, οι γερμανικές δυνάμεις αφού φρόντισαν πρώτα να πάρουν τα πάντα από το λόφο του οχυρού προχώρησαν σε ανατίναξη του χώρου. Η μεγάλη αυτή έκρηξη κατέστρεψε μεγάλο μέρος του, με αποτέλεσμα σήμερα να είναι ορατά μόνο ορύγματα, τάφροι, φυλάκια και οχυρωματικά έργα κάτω από τα δέντρα, αλλά και το υπόγειο καταφύγιο.
Οι τσιμεντένιες στοές του Οχυρού έχουν μείνει ανέπαφες από την έκρηξη, αφήνοντάς ένα σημαντικό δείγμα υπόγειας οχυρωματικής αρχιτεκτονικής του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Δήμος Ραφήνας – Πικερμίου αποσκοπεί στην ανάδειξη του δάσους και των οχυρωματικών έργων, ως χώρο αναψυχής και ιστορικής γνώσης.
