Μία ιδιαίτερη βραδιά Όπερας με το έργο του Christoph Willibald Gluck (1714-1787) «Ορφέας και Ευρυδίκη» από ευρωπαίους καλλιτέχνες της Merano Academy Kulturverein Amaté, απολαύσαμε στις 29 Αυγούστου 2023 στον αρχαιολογικό χώρο της Παλαιάς Κορίνθου μπροστά στον ναό του Απόλλωνος.
Μία όπερα που παρουσιάστηκε σε μουσική διεύθυνση Richard J. Sigmund σε 3 πράξεις, στην ιταλική πρωτότυπη γλώσσα και σε διασκευή αρχαίου ελληνικού μύθου για τον Ορφέα, η τραγική ιστορία του οποίου άσκησε ακαταμάχητη έλξη σε πολλούς καλλιτέχνες και τροφοδότησε τη δημιουργία πολλών έργων.
Η παράσταση πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του ιδρύματος Fondation Kaloy – Καλογεροπούλειο Ίδρυμα Τεχνών και Πολιτισμού και εντάσσεται στις προφεστιβαλικές εκδηλώσεις του 3ου MYSIKALOY FESTIVAL, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, του ΚΕ.Π.Α.Π. Δήμου Κορινθίων και χάρη στη γενναιοδωρία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κορινθίας που παραχώρησε ευγενώς το χώρο και τον οποίον με ιδιαίτερη επιμέλεια φροντίζουν οι αρχαιοφύλακες.
Πολλά ήταν τα συμπεράσματα, πέρα από τη μέθεξη, που προέκυψαν από την παρακολούθηση της όπερας.
α) Η ελληνική μυθολογία είναι διαρκής τροφοδότης σε όλες τις μορφές τέχνης και ιδιαίτερα στη μουσική.
β) Ο Έρωτας θριαμβεύει τελικά πάνω στον θάνατο.
Και πράγματι ο Έρωτας κάμφθηκε από τον πόνο και την θλίψη του Ορφέα και υπηρετώντας την Αφροδίτη τους επέτρεψε να ζουν πάλι μαζί, δίνοντας ένα τέλος πιο χαρούμενο και ευτυχισμένο από αυτό που υπάρχει στο γνωστό μύθο.
γ) Η Μουσική είναι πάνω από τη σιωπή του Άδη ή η Μουσική νικά πάντα (Omnia vincit musica). Η Μουσική ήταν εκείνη που απάλυνε την καρδιά του Άδη και της Περσεφόνης και συμφώνησαν να επιστρέψει η Ευρυδίκη με τον Ορφέα στη γη.
Στο έργο συνδυάζονται στοιχεία αρχαίας τραγωδίας με χορωδιακά μέρη και παραστάσεις μπαλέτου, θέση η οποία διατυπώθηκε ιδιαίτερα με την είσοδο του χορού, είτε των βοσκών, είτε των Νυμφών, είτε των Ερινύων, είτε των Αγγέλων. Θέση η οποία γίνεται ακόμη πιο ισχυρή με τα μέλη του χορού να είναι ανυπόδητα, να πατούν χωρίς ενδιάμεσα στοιχεία στο χώμα δείχνοντας, κατά συμβολικό τρόπο, τη συνέχεια των πράξεων πάνω και μέσα στη Γη.
Αυτή ήταν αρχή και η μεγάλη μεταρρύθμιση που έφερε ο γερμανός συνθέτης Γκλούγκ (Gluck) στην όπερα με την υποταγή της μουσικής ομορφιάς στη δραματική αλήθεια έτσι ώστε η μουσική και ο λόγος να ταυτίζονται κάθε στιγμή και ο ακροατής να παρακολουθεί και την πλοκή. Στην όπερα αυτή η μουσική και ο λόγος βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία μεταξύ τους.
Έτσι ο Ορφέας εμφανίστηκε ως μία ήπια και συμπαθητική και συγχρόνως τραγική μορφή που υπηρετεί το δράμα, που παρουσιάστηκε στην Αποστολική Κόρινθο, με εμφάνιση βιβλικής μορφής και στο πρόσωπο και στην αμφίεση θέλοντας, ίσως, να δείξει ότι η κάθοδος στον Άδη στο χριστιανικό κόσμο ήταν προσφιλής αναφορά.
Ο ναός του Απόλλωνος είναι πάντοτε ένα δύσκολο σκηνικό. Μεταφέρει ένα φορτίο και ένα δέος που πολλές φορές είναι αφαιρετικό για την πορεία της παράστασης και εύκολα αλλάζει το κέντρο του ενδιαφέροντος. Ήταν όμως ιδανικό ως βραχώδες περιβάλλον ειδικά για τη δεύτερη πράξη της όπερας και για τις εισόδους του χορού.
Πολλά συγχαρητήρια στο Fondation Kaloy – Καλογεροπούλειο Ίδρυμα Τεχνών και Πολιτισμού , στην πρόεδρο αυτού κα Μαρία Χρισταρά, στο Διοικητικό Συμβούλιο, στους καλλιτέχνες (από δέκα διαφορετικές χώρες) που συμμετείχαν και μας χάρισαν μια παράσταση υψηλού επιπέδου. Οι εκδηλώσεις που γίνονται στον αρχαιολογικό χώρο εντάσσονται στη σοβαρή προσπάθεια για την ένταξη τους στην κοινωνία και στα κοινωνικά δρώμενα, με τη βεβαιότητα ότι οι χώροι αυτοί δεν ανήκουν και αφορούν μόνο στο παρελθόν αλλά είναι εκφράσεις του παρόντος και του μέλλοντος. Σε όλη αυτήν την προσπάθεια έχει δημιουργηθεί ένα φιλικό και παρεκτικό κλίμα από την Προϊσταμένη των Αρχαιοτήτων κα Κασίμη και τους αρχαιοφύλακες που δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για την υλοποίηση αυτών των προσπαθειών.
Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου
Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.
