Επίνειο των Μολάων και αγαπημένος προορισμός των ντόπιων, η Ελαία ή «Ελιά» όπως είναι πιο ευρέως γνωστή, είναι ένα ειδυλλιακό παραθαλάσσιο χωριουδάκι κτισμένο στο Νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου σε μια πανέμορφη πτυχή του Λακωνικού Κόλπου. Για τους πολλούς επισκέπτες της Μονεμβασιάς που βρίσκεται στην απέναντι ακτή και σε απόσταση 35 χιλιομέτρων, είναι σχετικά άγνωστο, αλλά μία μικρή παράκαμψη θα άξιζε τον κόπο.
Στο μικρό γραφικό λιμανάκι που ειδικά το βράδυ αποκτά μία άλλη μαγευτική και ιδιαίτερα ρομαντική όψη, λειτουργούν ποιοτικά καταστήματα εστίασης, με υψηλού επιπέδου υπηρεσίες και λογικές τιμές σε σχέση με αυτό που προσφέρουν. Φροντίστε έγκαιρα να κάνετε την κράτησή σας αν ψάχνετε για ένα καλό τραπέζι με θέα, καθώς τα μαγαζιά της Ελιάς είναι περιζήτητα από τους locals και τους ψαγμένους γαστρονομικά επισκέπτες, και όχι άδικα.
Τα ψαροκάικα και οι βάρκες στο λιμάνι του δίνουν ξεχωριστό χρώμα, ενώ η καταπράσινη αύρα από ελαιόδεντρα και πορτοκαλιές δημιουργεί ένα σπάνιο ζωγραφικό πίνακα μοναδικού ζωγράφου.
Η Ελαία έχει ωραίες, καθαρές παραλίες ιδανικές για κολύμβηση όπως τον Μακρύ Γιαλό, την Βιανδίνη, τα Τηγάνια οι οποίες εξασφαλίζουν ήσυχες, γαλήνιες διακοπές στους παραθεριστές. Ακόμα καλύτερη η Παχιά Άμμος στην κοντινή Πλύτρα που τους θερινούς μήνες μαζεύει πολύ ντόπιο κυρίως κόσμο.
Τουριστικές εγκαταστάσεις, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και δωμάτια, παραδοσιακά καφενεία και ταβέρνες εξυπηρετούν τουρίστες, παραθεριστές και διερχόμενους, ιδίως τους θερινούς μήνες.
Με αφετηρία την Ελιά κάποιος μπορεί να επισκεφθεί την Μονεμβάσια, τον Γέρακα, το Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, την Ελαφόνησο, την Νεάπολη, το Γύθειο και όλη τη Λακωνική Μάνη.
Η Ελιά έχει τη δική της ιστορία
Η Ελιά ανάγεται στους Μυκηναϊκούς χρόνους. Η αρχαία πόλις έφερε το όνομα ΒΙΑΝΔΙΝΗ και όπως αναφέρουν οι αρχαιολόγοι έχουν βρεθεί πήλινα αγγεία της Πρωτοελλαδικής και της Υστεροελλαδικής Εποχής .
Κατά τους αρχαίους χρόνους από εδώ περνούσε η οδός που συνέδεε το αρχαίον Έλος, παρακάμπτοντας την Κύριαν οδόν Σπάρτης – Επιδ. Λιμηράς και δια της Κοκκινιάς (αρχ. Ακραία) και της Ελιάς (αρχ. Βιανδίνη) κατέληγε εις τον Ασωπό. Στο υψηλότερο και Νότιο σημείο του χώρου δεσπόζει ερειπωμένος Πύργος Μεσαιωνικού Ρυθμού.
Η νεότερη ιστορία του τόπου άρχισε γύρω στα 1875 – 1880. Πρώτοι κάτοικοι ήταν ο Παν/της Μοραντζής και ο Κατελανής, Μανιάτες στην καταγωγή. Ο Μοραντζής εγκαταστάθηκε στον μικρό κόλπο γιατί έβλεπε πως η θάλασσα μπορούσε να προσφέρει ζωή. Εκεί ήταν και ένα δένδρο Ελιάς όπου ο πολυμήχανος Μοραντζής έστησε δύο – τρία σιδερένια τραπεζάκια και πωλούσε καφεδάκια στους επισκέπτες και κυρίως στους αμαξάδες που έρχονταν να φορτώσουν και να μεταφέρουν στους Μολάους αποικιακά, λιπάσματα κ.τ.λ.
Οι αμαξάδες λοιπόν για να πιούν έναν καφέ και ένα νερό να ξεδιψάσουν έλεγαν: Πάμε να πιούμε ένα καφέ στην Ελιά του Μοραντζή. Έτσι ο τόπος αυτός πήρε το όνομα Ελιά. Ο έξυπνος Μοραντζής κτίζοντας την οικία του στην παραλία, παραπλεύρως έκτισε μπανιέρες και με αντλία τραβούσε το θαλασσινό νερό, το ζέσταινε σε λέβητες και οι γυναίκες κυρίως της περιοχής έπαιρναν το μπάνιο τους. Έκανε χρυσές δουλείες. Στη συνέχεια τον μιμήθηκαν η Πολυτίμη Φραντζέσκου (η κυρά μας η μαμή) η Νικολίνα Τεσσέρη και ο Μήτσος Γρεβενίτης.
Σιγά σιγά κατέφθαναν από την Μάνη και άλλες οικογένειες, όπως του Πέτρου Κουλίζου Παναγιώτη Κούβαρη και Κυριακούλη Γιάνναρου. Άλλος θαλασσοπόρος ήταν ο Ν. Λεμπέσης ο οποίος με βενζινοκίνητο σκάφος εκτελούσε δρομολόγια Ελιά – Γύθειο και στην κατοχή 40 – 44 Ελιά – Πειραιά μεταφέροντας κυρίως σύκα και λάδια.
Μέχρι το 1937 το σημερινό λιμάνι το αποτελούσαν μεγάλοι ογκόλιθοι ατάκτως ειρημένοι κυρίως μπροστά από το εκκλησάκι «Αϊ Δημήτρης» που ήταν και ο Φάρος. Εκείνη τη χρονιά πήρε τη σημερινή του μορφή. Μέχρι το 1940 περνούσε από το χωρίο, πλοίο γραμμής Πειραιά – Κύθηρα – Γύθειο – Ελιά – Μονεμβάσια, οι δε επιβάτες επιβιβάζονταν στις βάρκες και στη συνέχεια στο πλοίο. Δηλαδή επρόκειτο για αραξοβόλι και μόνο, όχι λιμάνι.
Γύρω στα 1900 άρχισε το χωριό να παίρνει τα πάνω του, αφού αυτό το υποτυπώδες λιμάνι έγινε κέντρο μεταφοράς προϊόντων και εμπορευμάτων σε όλη την επαρχία. Το οδικό δίκτυο ήταν σε άθλια κατάσταση ως και ανύπαρκτο. Η κίνηση στο λιμάνι ήταν πολύ μεγάλη. Σκάφη μικρά και μεγαλύτερα καθημερινά κατέπλεαν στο λιμάνι. Λόγω αυτής της κίνησης είχε Τελωνείο.
Κάθε πρωί από Άνοιξη μέχρι Φθινόπωρο δυο γρι – γρι άφηναν τις τράτες και τις λάμπες στο λιμάνι και πήγαιναν στο Γύθειο τη ψαριά τους και με την Δύση του ηλίου επέστρεφαν πάλι στην Ελιά, να πάρουν τράτα – λάμπες και να πάνε στην Μπούγκα, για να ξενυχτήσουν ψαρεύοντας.
Πλέον η βελτίωση του οδικού δικτύου και τα αναρίθμητα αυτοκίνητα νέκρωσαν τη δραστηριότητα στο λιμάνι αλλά έφεραν οδικώς τον τουρισμό.
Με πληροφορίες από Δήμο Μονεμβασιάς.
