Δύο τόποι, δύο πολιτισμοί με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Τσάκωνες και Γκρίκο συναντώνται φέτος στο Λεωνίδιο και απολαμβάνουν ένα ξεχωριστό Φεστιβάλ Μελιτζάzz!
Το Λεωνίδιο, πρωτεύουσα του Δήμου Νότιας Κυνουρίας και της περιοχής της Τσακωνιάς, κτισμένο στη σκιά του κοκκινόβραχου, διαθέτει εντυπωσιακή παραδοσιακή αρχιτεκτονική με αρχοντικά και πυργόσπιτα. Οι κάτοικοι μιλούν ακόμα και σήμερα την δική τους γλώσσα, την τσακώνικη διάλεκτο, με καταγωγή από την αρχαία δωρική διάλεκτο. Οι κάτοικοί του χορεύουν τον τσακώνικο κλειστό («κλειστέ») χορό, έναν μεγαλοπρεπή και μυσταγωγικό χορό με αρχαίο ρυθμό και μελωδία, με λαβυρινθώδεις σχηματισμούς και αναφορές στον μύθο του Θησέα στον Λαβύρινθο ή, κατ’ άλλους, στον αρχαίο Γέρανο που περιγράφει ο Πλούταρχος ή, πιθανότατα, μια ορχηστρική αναπαράσταση της μάχης του Απόλλωνα με τον πύθωνα, το φίδι της υγρασίας και της αρρώστιας.
Το Μαρτάνο, η πολυπληθέστερη πόλη της Grecia Salentina, μιας ιστορικά Ελληνόφωνης περιοχής, κατοικείται κυρίως από τους Γκρίκο, τους αποκαλούμενους Έλληνες της κάτω Ιταλίας. Οι κάτοικοι ομιλούν και μια νεοελληνική διάλεκτο, τα Κατωιταλιάνικα (γκρεκάνικα). Χαρακτηριστικός και διάσημος χορός τους η ταραντέλα. Γεννήθηκε μέσα από το φαινόμενο του «ταραντισμού» στα χρόνια του Μεσαίωνα, μιας μορφής κρίση που θεωρούσαν ότι οφειλόταν στο τσίμπημα της αράχνης ταραντούλα, γι’ αυτό και ονομάζεται και tarantella pizzica, από το pizzicare (τσιμπάω). Απελευθερωτικός, εξαγνιστικός χορός, σχεδόν τελετουργικός, καθώς εικάζεται πως η ταραντέλα πίτσικα έχει βαθύτατα διονυσιακή διάσταση, ενώ αρκετές κινήσεις θυμίζουν εικόνες και χορευτικές παραστάσεις σε αρχαία ελληνικά αγγεία.
Τσάκωνες και Γκρίκο
Το ενδιαφέρον για τη διαφύλαξη των γλωσσών τους, η αγάπη για την παράδοση και την ιστορία των τόπων τους και γενικότερα η διατήρηση και ανάδειξη της συλλογικής μνήμης και της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι τα κοινά στοιχεία των δύο λαών.
Φέτος, στο Φεστιβάλ Μελιτζάzz 2023, οι Τσάκωνες και οι Γκρίκο γιορτάζουν την αδελφοποίηση, τη σύσφιξη και ανάπτυξη των σχέσεών τους. Xoρεύουν μαζί, σαν αδέλφια, τσακώνικο και ταραντέλα, μιλούν τσακώνικα και γκρεκάνικα, γεύονται τσακώνικα και μαρτανέζικα προϊόντα, συζητούν και αναλύουν την ιστορία, τον πολιτισμό τους, τα πράγματα που τους ενώνουν, και καλούν όλους τους επισκέπτες να τριγυρίσουν μαζί στα σοκάκια και τις πλατείες του Λεωνιδίου, απολαμβάνοντας μουσικές και γεύσεις του φεστιβάλ.
Melitzazz 2023 Piazza Martano
Στην νέα του δεκαετία το Melitzazz μας καλεί σε ένα γεμάτο τετραήμερο όπου η τσακώνικη κληρονομιά συναντά σύγχρονα ακούσματα και μουσικές, έργα σύγχρονης τέχνης, εκθέσεις, κινηματογράφο, εργαστήρια, παιχνίδια, ημερίδες, ξεναγήσεις, περιηγήσεις στα μονοπάτια της πόλης κάτω από τον κοκκινόβραχο και, φυσικά, τοπικές γεύσεις, γαστρονομικές απολαύσεις και κεράσματα με βάση την τσακώνικη μελιτζάνα και τις λιχουδιές της περιοχής.
Εξαιρετικοί μουσικοί θα συνοδεύσουν στην απόλαυση, την χαρά και τον χορό, μέσα από διαφορετικά μουσικά στυλ, ανακαλύπτοντας νέους ήχους και παραδοσιακές μουσικές. Θα είναι μαζί μας η Χορωδία Ενηλίκων Νότιας Κυνουρίας με αφιέρωμα σε ιταλικά τραγούδια, οι Queen and the soul με ανεβαστικές soul, funk και pop επιτυχίες, οι Γιαγκίνηδες με ρεμπέτικα του δρόμου, οι Speakeasies με υπέροχη jazz και swing μουσική, οι Les Skartoi με ska, rocksteady, reggae και έντονους ρυθμούς, οι Cantistoria με «τραγουδιστές ιστορίες» και εντυπωσιακή η τσακώνικη υφαντική με τα φημισμένα κιλίμια της να στολίζουν τα αρχοντικά.
Μουσικό και χορευτικό ταξίδι σε διάφορες χώρες, τα Καντινέλια με σύγχρονη fusion ματιά σε παραδοσιακούς ήχους και, φυσικά, tarantella με το μουσικό συγκρότημα του La Notte della Taranta, δώρο των Ιταλών επισκεπτών!
Ταινίες και παιδικές παραστάσεις
Στο Cine-Melitzazz θα προβληθούν δύο σημαντικές ταινίες ντοκιμαντέρ για τους δύο τόπους, «Encardia – Η πέτρα που χορεύει» για την ελληνόφωνη Κάτω Ιταλία και «Α γρούσσα νάμου» (Η γλώσσα μου) για την τσακώνικη διάλεκτο και παράδοση, καθώς και μια σειρά ντοκιμαντέρ για την τσακώνικη υφαντική. Ο Μαρτανέζος καλλιτέχνης Michele Palano θα παρουσιάσει έργα ζωγραφικής, ο Γερμανός «Λεωνιδιώτης» Christoph Ziegler θα παρουσιάσει εγκατάσταση και έργα σύγχρονης τέχνης, ενώ θα λειτουργούν οι τρεις μόνιμες εκθέσεις: στην Φάμπρικα πολιτισμού περί της τσακώνικης ιστορίας και παράδοσης, στον Πύργο Τσικαλιώτη περί της αρχιτεκτονικής της Τσακωνιάς και στο παλιό δημοτικό σχολείο – «Κέντρο πληροφόρησης για τη χλωρίδα του Πάρνωνα» περί της χλωρίδας. Στο Αρχοντικό Τσούχλου, παράλληλα με την έκθεση υφαντικής, θα παρουσιαστεί έκθεση αρχειακού υλικού από την αδελφοποίηση και την παράδοση των δύο περιοχών.
Δύο παιδικές παραστάσεις, μια παιδική ταινία κι ένα όμορφο παιχνίδι «Μια πεταλούδα ταξιδεύει από το Μαρτάνο στο Λεωνίδιο» περιμένουν τους μικρούς μελιτζαζίστες!
Επίσης θα γίνουν μαθήματα χορού ταραντέλα πιτσίκα και άλλων μεσογειακών χορών!
Τελετή υποδοχής, αδελφοποίησης και μνήμης
Στο πρόγραμμα δεσπόζει η , όπου ο Δήμαρχος Φάμπιο Ταραντίνο και η πολυπληθής αποστολή του Δήμου Μαρτάνο θα τιμηθούν από τον Δήμαρχο Χαράλαμπο Λυσίκατο και τον Δήμο Νότιας Κυνουρίας και οι παλιότεροι θα θυμηθούν το χρονικό της αδελφοποίησης. Παράλληλα, θα γίνει η αποκάλυψη του γλυπτού σε χαλκό (1990) του γλύπτη Γεώργιου Καλακαλλά, δωρεά της οικογένειας Π.Π.Π. Πιτσελά προς τον τότε Δήμο Λεωνιδίου για να θυμίζει την αδελφοποίηση των δυο περιοχών (ο Παναγιώτης Πιτσελάς ήταν από τους πρωτεργάτες της αδελφοποίησης), καθώς και η τελετή ονοματοδοσίας της πλατείας της Φάμπρικας πολιτισμού.
«Είμαστε Γκρέτσοι, γιατί έχομε το ίντιο αίμα τσε την ίδια γκλώσσα»
Οι κάτοικοι του Μαρτάνο θεωρούν τους εαυτούς τους Γκρέτσοι κι έχουν ονομάσει έναν από τους κεντρικούς τους δρόμους Via LEONIDION.
Στο Λεωνίδιο, θα νιώσουν Martanesi και κάπου θα βρούν τη δική τους Piazza MARTANO.
