Ήθελε να περάσει τη θάλασσα, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, αλλά αντ’ αυτού η θάλασσα τον κατάπιε. Συνέβη στο μακρινό χθες, συμβαίνει και σήμερα, πολύ συχνά πλέον, στη Μεσόγειο.
Επιμέλεια: Κων/νος Χαρ. Τζιαμπάσης*
«Έχω περάσει το κατώφλι του Ποσειδώνα, ως πήλινη κούκλα στα χέρια του θεού. Δεν θα νιώθω πια το βάρος του κουρασμένου σώματος, τον ιδρώτα, το τσίμπημα από τις πέτρες κάτω από τα φθαρμένα παπούτσια, την κούραση του περπατήματος στον ηλιόλουστο δρόμο. Το τραγούδι των κωπηλατών έχει χαθεί, τα πουλιά σιωπούν κάτω από τον απέραντο ουρανό. Δεν μπορώ να αναπνεύσω τον αλμυρό άνεμο ή το πικάντικο άρωμα από το πευκοδάσος. Δεν θα ξαναγευτώ τη μυρωδιά του ψωμιού με κλειστά μάτια.
Φίλοι, μην ξεχάσετε το όνομά μου!
Στο λαιμό μου έχω το αλάτι όλων των ωκεανών, μου καίει τα μάτια, τη γλώσσα και την καρδιά. Επιπλέω σε έναν ζωηρό κόσμο που ρουφάει όλο το φως. Ποιος χορεύει σε αυτή την άβυσσο του θανάτου; Τα εύκαμπτα σώματα με αγγίζουν με ένα παγωμένο άγγιγμα, σφίγγουν τον κύκλο γύρω μου. Ψάρια! Τέρατα! Φαντάσματα ταξιδιωτών, πνιγμένα σε αυτή τη σκληρή και λαμπερή θάλασσα, μόνοι με τις ελπίδες τους, επικαλούμενοι με σιωπηλή κραυγή τα ονόματα της γης και των γηγενών θεών;
Φίλοι, μην ξεχάσετε το όνομά μου!
Τα κόκκαλά μου θα λικνίζονται ανήσυχα στο ρυθμό των κυμάτων, μακριά από τα λουλούδια και τα δάκρυα των αγαπημένων μου. Μακάρι να μπορούσα να ξεκουραστώ κάτω από τη συκιά στην αυλή, αγκιστρωμένη από τις φωνές των ανθρώπων στο σπίτι….Δεν υπάρχει πιο γενναίος άνθρωπος κάτω από τον ήλιο που να αφήνει ένα ασφαλές λιμάνι για να κυνηγήσει ένα όνειρο.
Φίλοι, μην ξεχάσετε το όνομά μου!»
Ο λεγόμενος κρατήρας του Ναυαγίου βρέθηκε σε έναν τάφο στη νεκρόπολη του San Montano, στο νησί Ischia, και χρονολογείται από τον 8ο αι. π.Χ. Είναι διάσημο για δύο λόγους: γιατί είναι το αρχαιότερο αγγείο, από αυτά που βρέθηκαν στην Ιταλία, ζωγραφισμένο με φιγούρες και όχι μόνο με γεωμετρικά μοτίβα, και για τη σκηνή του ναυαγίου που είναι από τα ελάχιστα που μας έχουν φτάσει από τον ελληνικό κόσμο. Ένα φαντασμαγορικό σκηνικό: το αναποδογυρισμένο πλοίο, οι ναύτες προσπαθούν να ξεφύγουν κολυμπώντας ανάμεσα στα ψάρια, ενώ ένας από αυτούς είναι ήδη έτοιμος να τον κατασπαράξει ένα τεράστιο ψάρι.
Βρισκόμαστε στην Ίσκια, την αρχαία Πιθηκούσα, την πρώτη ελληνική αποικία στη Δύση. Ένα μέρος που με κόπο έφτασαν οι Έλληνες μετά από τόσα ναυάγια, και προγεφύρωμα για να συναλλάσσονται με τους Ετρούσκους, αντιμετωπίζοντας άλλους κινδύνους και ρισκάροντας άλλα ναυάγια. Ο Κρατήρας λέει τα πάντα για αυτούς τους μεγάλους ναυτικούς: όλη τους την τόλμη και όλους τους φόβους τους για την θάλασσα τους, την Μεσόγειο.
*Το κείμενο γράφτηκε το βράδυ της 15ης Ιουνίου 2023 με αφορμή το ναυάγιο στα ανοικτά της Πύλου και την ανείπωτη τραγωδία που έχει συγκλονίσει τον κόσμο.
*Ο Κων/νος Χαρ.Τζιαμπάσης είναι αρχαιόλογος
