Σαν σήμερα, 27 Μαΐου 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης δολοφονείται στη Θεσσαλονίκη από παρακρατικούς. Ήταν ιατρός, αθλητής και πολιτικός και η δολοφονία του προκάλεσε διεθνή κατακραυγή για τις αυταρχικές πρακτικές της κυβέρνησης Καραμανλή και των Σωμάτων Ασφαλείας, που αποδείχθηκε ότι όχι μόνο ανέχονταν, αλλά και εξέθρεψαν τον ανεξέλεγκτο παρακρατικό μηχανισμό.
Η υπόθεση Λαμπράκη αναζωογόνησε τον Ανένδοτο Αγώνα του Γεωργίου Παπανδρέου και έπαιξε τον πιο σημαντικό ίσως ρόλο στην πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή τον ίδιο χρόνο.
Όπως σημειώνουν οι Φίλοι της Ειρήνης,
«Μάης 1963. Δολοφονείται στη Θεσσαλονίκη από το φασιστικό παρακράτος, με την ανοχή των αρχών, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, αγωνιστής της ειρήνης και βουλευτής της Αριστεράς.
Τότε, στην κορύφωση του “ψυχρού πολέμου” και στον εκτός ελέγχου ανταγωνισμό των εξοπλισμών, λίγοι άνθρωποι απ΄ όλο τον κόσμο ύψωσαν τη φωνή της λογικής για ειρήνη και αφοπλισμό. Πολλοί από αυτούς υπέστησαν διώξεις και κάποιοι πλήρωσαν τη δράση τους με τη ζωή τους. Οι ελάχιστοι στην αρχή έγιναν χιλιάδες, εκατομμύρια και δημιούργησαν ένα παγκόσμιο, πολύμορφο, φιλειρηνικό κίνημα που ανάγκασε τις κυβερνήσεις να πάρουν αποφάσεις για περιορισμό των εξοπλισμών και ειρηνική συνύπαρξη.
Σήμερα η φτώχεια και η εκμετάλλευση των λαών επεκτείνεται από τη ληστεία μεγάλων υπερεθνικών συμφερόντων. Παλιοί και νέοι ιμπεριαλιστικοί συνασπισμοί κρατών ενισχύονται, εντείνουν τους εξοπλισμούς, τις αντιπαραθέσεις και πόλεμοι ξεσπούν σε κάθε γωνιά του πλανήτη, με ορατό πια ένα καταστροφικό πυρηνικό όλεθρο.
Ιδιαίτερα στην περιοχή μας, Βαλκάνια και ανατολική Μεσόγειο, η κατάσταση είναι έκρυθμη. Δίπλα μας, στον πόλεμο Ουκρανίας – Ρωσίας, στην καρδιά της Ευρώπης, εκατοντάδες στρατιώτες χάνουν τη ζωή τους καθημερινά και χιλιάδες πρόσφυγες μένουν χωρίς σπίτι, οικογένεια και πατρίδα.
Η εντονότερη πρόσδεση της χώρας μας στην ιμπεριαλιστική πολιτική με νέες βάσεις στους Αμερικάνους και το ΝΑΤΟ, είναι γεγονός ενώ η κλιμάκωση των εξοπλισμών δεν αποτρέπει το ενδεχόμενου του πολέμου, αντίθετα οξύνει, με απρόβλεπτες συνέπειες, τις εθνικιστικές αντιπαραθέσεις στο χώρο.
Πιστεύουμε ότι η σιωπή σήμερα ενισχύει τα ιμπεριαλιστικά σχέδια για πολέμους και εκμετάλλευση των λαών. Οι φίλοι της ειρήνης παρεμβαίνουμε προβάλλοντας θέσεις για ειρηνική επίλυση των προβλημάτων και περιορισμό των εξοπλισμών. Προτείνεται ενίσχυση των σχέσεων φιλίας με τους γειτονικούς λαούς, για να γίνει η χώρα μας παράγοντας σταθερότητας και ειρηνικής διαμεσολάβησης.
Δεν ξεχνάμε τη στυγερή δολοφονία του Λαμπράκη και συνδέουμε τον αγώνα για ειρήνη με τον αγώνα ενάντια στον φασισμό που σηκώνει και πάλι κεφάλι, τον αγώνα για τη δημοκρατία.
Η καταδίκη των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και των πολέμων, η ενίσχυση του φιλειρηνικού κινήματος, είναι χρέος κάθε πολίτη, για ένα καλύτερο αύριο. Αυτή είναι η παρακαταθήκη του Γρηγόρη Λαμπράκη.
Ο Λαμπράκης ζει.»
Η δολοφονία
Το βράδυ της 22ας Μαΐου 1963 ο Λαμπράκης μίλησε σε εκδήλωση που διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη η «Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη». Πριν ακόμα η εκδήλωση ξεκινήσει, πλήθος παρακρατικών και αστυνομικών με πολιτικά είχαν καταλάβει τα γειτονικά πεζοδρόμια, κραυγάζοντας συνθήματα και προπηλακίζοντας όσους προσέρχονταν στην αίθουσα για να πάρουν μέρος σε αυτή. Άλλοι αστυνομικοί, ένστολοι, αν και παρόντες σε μεγάλο αριθμό δεν λάμβαναν κανένα μέτρο για την απώθηση των παρακρατικών, παρά τις διαμαρτυρίες των οργανωτών και του ίδιου του Λαμπράκη, ενός μέλους δηλαδή του ελληνικού κοινοβουλίου. Μάλιστα, ένας παρακρατικός κατόρθωσε να χτυπήσει το Λαμπράκη στο κεφάλι με ρόπαλο κατά την είσοδό του στην αίθουσα της εκδήλωσης, τραυματίζοντάς τον ελαφρά. Σοβαρά, αντίθετα, τραυματίστηκε από τους ανεξέλεγκτους διαδηλωτές ο έτερος παρών αριστερός βουλευτής, Γιώργος Τσαρουχάς.
Με την ολοκλήρωση της εκδήλωσης, ο Λαμπράκης εγκατέλειψε την αίθουσα με πρόθεση να κατευθυνθεί σε κοντινό ξενοδοχείο όπου είχε καταλύσει. Τον ακολούθησαν μόνο δύο σύντροφοί του, καθώς η αστυνομία απέκλεισε το κοινό της εκδήλωσης στο εσωτερικό της αίθουσας, απαγορεύοντας προσωρινά την έξοδο. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή, στη διασταύρωση των οδών Ερμού και Ελ. Βενιζέλου και παρά το γεγονός ότι η αστυνομία είχε αποκλείσει όλους τους δρόμους, ένα τρίκυκλο εμφανίστηκε από το πουθενά, πλησίασε το Λαμπράκη με ιλιγγιώδη ταχύτητα και τον έριξε στο έδαφος. Κανείς αστυνομικός δεν κινήθηκε για να εμποδίσει το τρίκυκλο πριν το χτύπημα, να συλλάβει τον οδηγό του μετά, ή ακόμα και να βοηθήσει τον αιμόφυρτο Λαμπράκη. Όπως αποδείχτηκε, το θύμα είχε δεχτεί ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι από μεταλλικό αντικείμενο.
Το πιθανότερο είναι ότι οι δράστες της επίθεσης θα είχαν διαφύγει ανενόχλητοι, αν ένας παριστάμενος Θεσσαλονικιός, ο Μανόλης Χατζηαποστόλου (με το παρατσούκλι «Τίγρης») δεν είχε πηδήσει αστραπιαία στην καρότσα του τρίκυκλου. Για ένα περίπου χιλιόμετρο το τρίκυκλο έτρεχε στους δρόμους της Θεσσαλονίκης χωρίς κανένα αστυνομικό ή άλλο όχημα να το καταδιώκει. Ο Χατζηαποστόλου εξουδετέρωσε μετά από σκληρή πάλη το μοναδικό επιβάτη της καρότσας, Μανώλη Εμμανουηλίδη (ήταν αυτός που είχε καταφέρει το θανατηφόρο χτύπημα στο Λαμπράκη) και κατόπιν υποχρέωσε τον οδηγό Σπύρο Γκοτζαμάνη να σταματήσει. Ακολούθησε νέα πάλη αυτή τη φορά ανάμεσα στον Χατζηαποστόλου και τον Γκοτζαμάνη, έως ότου εμφανίστηκε ένας απλός τροχονόμος, ο οποίος μη γνωρίζοντας όσα είχαν προηγηθεί, συνέλαβε τον Γκοτζαμάνη κατόπιν υποδείξεων των περαστικών. Ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ σε κωματώδη κατάσταση από την οποία δεν εξήλθε ποτέ. Πέθανε τέσσερις μέρες αργότερα.
Σύμφωνα με τη μετέπειτα καταγγελία του Θ. Γρέβια, φοιτητή τότε και υποστηρικτή του Γ. Λαμπράκη, αφότου ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο ΑΧΕΠΑ, αφέθηκε να πεθάνει. Μιλώντας στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία”, ο Γρέβιας δηλώνει χαρακτηριστικά: “Τον άφησαν βαριά τραυματισμένο, χωρίς ορό στο νεκροθάλαμο του νοσοκομείου. Το σχέδιό τους πέτυχε”.
Πηγή: Βικιπαίδεια
