Διώρυγα Κορίνθου: Πολλές τρύπες στο νερό

Τις τελευταίες  μέρες γράφτηκε στον Τύπο για το σχέδιο της Αιγύπτου που αφορά την ανάπτυξη της Διώρυγας του Σουέζ μέσω εργασιών διαπλάτυνσης και εκβάθυνσης με το πλάτος να αυξάνει κατά 40,0 μ. το δε βάθος να γίνεται τελικά 24,0μ. Με τον τρόπο αυτό πέρα από την ασφάλεια των κινούμενων σκαφών θα αυξηθούν τα έσοδα της Αιγύπτου, τα οποία τώρα ανέρχονται στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο.

Η κατασκευή της Διώρυγας του Σουέζ άρχισε το 1858 και ολοκληρώθηκε το 1869 που δόθηκε επίσημα στη ναυσιπλοΐα.

Η Διώρυγα της Κορίνθου θεωρήθηκε απάντηση της Ευρώπης στην κατασκευή της Διώρυγας του Σουέζ. Είχε κι αυτή αντίστοιχα προβλήματα τεχνικής και οικονομικής φύσεως με αυτά της Αιγύπτου. Κι ενώ η σημασία της Διώρυγας του Σουέζ υπήρξε τεράστια για την παγκόσμια Ναυσιπλοΐα και με τις νέες επεμβάσεις αυξάνει τη συμμετοχή της, η σημασία της Διώρυγας της Κορίνθου για τη χώρα μας υπήρξε μεγάλη γίνεται όμως μικρότερη με το πέρασμα των χρόνων λόγω της μη προσαρμογής στις νέες απαιτήσεις της Ναυσιπλοΐας και ως εκ τούτου το μέλλον αυτής διαγράφεται πολύ περιορισμένο.

Οι νέες απαιτήσεις επιβάλουν την διαπλάτυνση της Διώρυγας από τα 24,60 μ., που είναι το πλάτος σήμερα στην επιφάνεια της θάλασσας, τουλάχιστον στα 42,00 μ. και το βάθος από τα 8,00 μ., που θεωρητικά είναι σήμερα, στα 11,00 – 12,00 μ.

Η επέμβαση η οποία γίνεται στις μέρες μας όχι μόνο δεν προβλέπει την διαπλάτυνση και την εκβάθυνση αλλά δημιουργεί και ακλόνητα και αντιοικονομικά εμπόδια για την υλοποίηση της.

Γεωμετρία της Διατομής

1. Το προβλεπόμενο πλάτος, στη στάθμη της θάλασσας, της προς κατασκευής Διώρυγας, ήταν 42,0μ. όπως αναφέρεται στον αρχικό Νόμο ΤΜΞ «Περί Διορύξεως του Ισθμού της Κορίνθου» που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 48/27 Νοεμβρίου 1869 και ειδικά στο άρθρο 6,2.
2. Στην πορεία τροποποιήθηκαν τα γεωμετρικά στοιχεία της προς διάνοιξη Διώρυγας, όπως αυτά περιγράφονται τελικά στο Διάταγμα που έχει δημοσιευθεί στο ΦΕΚ 80/1881, 8 Σεπτεμβρίου 1881, με το πλάτος να γίνεται 22,0μ. στον πυθμένα και 24,60μ. στην επιφάνεια της θάλασσας. Έτσι κατασκευάστηκε  χωρίς να ληφθεί υπόψη η εξέλιξη της ναυπηγικής και η απώτερη προοπτική για την οικονομική απόδοση και την  αυξανόμενη ναυτιλιακή κίνηση.
3. Νωρίτερα το 1852 είχαν υπάρξει μελέτες από τον κρητικό μηχανικό Λεωνίδα Λυγούνη για τη διάνοιξη  της Διώρυγας με εύρος 54,0μ. Κι άλλες μελέτες προέβλεπαν το πλάτος της προς διάνοιξη Διώρυγας  στα 42,0μ.

Ολέθρια λάθη

1. Η ίδια η φύση και παλαιές ανθρώπινες επεμβάσεις είχαν δημιουργήσει το πλάτος σε μεγάλο τμήμα του μήκους της επέμβασης να είναι 40,00 – 50,00 μ. θα μπορούσε εύκολα και χωρίς κόστος η πασσαλοστοιχία να μεταφερθεί 10,00 – 12,00 μ. προς τη μεριά της Πελοποννήσου, όπως φαίνεται καθαρά στις τωρινές φωτογραφίες, λαμβάνοντας υπόψη τη μελλοντική διαπλάτυνση οποτεδήποτε γίνει.
2. Με τις σημερινές επεμβάσεις αποκλείεται η ανάπτυξή της καθόσον δεν λαμβάνονται υπόψη η διαπλάτυνση και εκβάθυνση, που σύντομα επιβάλλεται να γίνει, απεναντίας δημιουργούν σχεδόν ανυπέρβλητα προβλήματα  και υπερβάλλον κόστος σε μελλοντική επέκταση. Ανυπέρβλητο εμπόδιο είναι η κατασκευή του (οχυρωματικού) τοίχου στον πόδα του πρανούς διαστάσεων 17,0 x 1,0 x 1.030,0 μ. από οπλισμένο σκυρόδεμα και όγκου σχεδόν 18.000 κ.μ., ενδεικτικού κόστους 10.000.000 €. Μετά την κατασκευή του θα είναι τεχνικά και οικονομικά αδύνατο να κατεδαφιστεί για να διαπλατυνθεί και εκβαθυνθεί η Διώρυγα.
3. Επί πλέον αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της απάλυνσης των πρανών και η δημιουργία μέσω εκχωματισμών κλιμακωτής διατομής τοπικά και όχι σε ολόκληρο το μήκος της περιοχής επέμβασης.
4. Η υπερβολική χρήση του οπλισμένου σκυροδέματος που επιβάλλει η μελέτη, κυρίως λόγω των περιορισμών που έχουν τεθεί, μεταφέρει το πρόβλημα της Ευστάθειας των πρανών όχι στην απαλοιφή του αλλά στη σχετική αντιμετώπιση του.
5. Η αντιμετώπιση της απορρόφησης της κυματικής ενέργειας λόγω της διέλευσης των πλοίων στα δύο διαφορετικά έργα που εκτελούνται συγχρόνως κατά μήκος της διώρυγας, δηλαδή:

α) Έργα επεμβάσεων στα πρανή της διώρυγας και κατασκευή κατακορύφων πασσάλων από οπλισμένο σκυρόδεμα, διαμέτρου 1,00 μ. και ύψους 15,00 μ., στην προέκταση του υπάρχοντος κρηπιδότοιχου για μήκος L = 1030,00 μ. και

β) Προστασία – Αποκατάσταση και Ανάδειξη του Αρχαίου Διόλκου και με την κατασκευή κυματοθραύστη, που ορίζεται από κιβώτια από οπλισμένο σκυρόδεμα με οπές διατεταγμένες ώστε να εισέρχεται ο κυματισμός και να απομειώνεται η ενέργεια του.

Δύο διαφορετικές αντιλήψεις σε διαφορετικά έργα που για την απορρόφηση στο πρώτο έργο προκαλεί μεγάλες αβεβαιότητες, οι οποίες αυξάνονται με την κατασκευή αντίστοιχης πασσαλοστοιχίας στην πλευρά της Στερεάς Ελλάδος. Για το δεύτερο έργο προβλέπεται να είναι επιτυχημένος ο τρόπος απορρόφηση της ενέργειας.

Ενέργειες στο παρελθόν για διαπλάτυνση και εκβάθυνση

Η διαπλάτυνση και η εκβάθυνση ήταν ένα συνεχές  διαχρονικό αίτημα της τοπικής  κοινωνίας, του τεχνικού κόσμου, της τεχνικής υπηρεσίας της ΑΕΔΙΚ,  της πολιτικής ηγεσίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου υπό τον κ.Πέτρο Τατούλη, πολλών Διοικήσεων της Εταιρίας, του προηγούμενου Διοικητικού Συμβουλίου του Υπερταμείου και πολλών Βουλευτών του Κοινοβουλίου.

Επιγραμματικά αναφέρω:

1. Στην τελετή για τα 120 χρόνια λειτουργίας της διώρυγας, μπροστά στο μνημείο της Ελληνο-Ουγγρικής συνεργασίας στην παλιά γέφυρα του Ισθμού Κορίνθου  (26.9.2013), οι αναφορές  του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου κ.Τατούλη και του Προέδρου της ΑΕΔΙΚ κ. Κωνσταντίνου Μπαρκαγιάννη ήσαν συγκεκριμένες και σαφείς. Και οι δύο ανέφεραν ότι η Διώρυγα πρέπει να ενταχθεί στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και απαιτείται άμεση εκβάθυνση και διαπλάτυνση αυτής για την επιβίωση της Διώρυγας. (Σχετικά: patrisnews 29 Σεπτεμβρίου 2013, Αυτοδιοίκηση 29.9.2013).
2. Στο Στρατηγικό και Επιχειρησιακό Σχέδιο της Διώρυγας της Κορίνθου 2013-2016 που υποβλήθηκε στο Υπουργείο Οικονομικών τον Σεπτέμβριο του 2012 περιγράφονται τα οφέλη για τη διαπλάτυνση στα 44,0μ. και εκβάθυνση της Διώρυγας. (Σχετικά: Καθημερινή, Ηλίας Μπέλλος στις 28.2.2018).
3. Στο master plan του Υπερταμείου εντάσσεται η  διαπλάτυνση, η εκβάθυνση και ο εκσυγχρονισμός της Διώρυγας (Σχετικά: newsmoney, Αργύρης Παπαστάθης, 18 Μαρτίου 2018).
4. Ερώτηση Βουλευτού Γ. Μιχαλάκη προς τους Υπουργούς Οικονομικών & Ανάπτυξης κ. Στουρνάρα και κ. Χατζηδάκη αντιστοίχως, στην οποία αναφέρονται τα οφέλη από τη διαπλάτυνση κατά 25,0μ. και την εκβάθυνση. (Σχετικά, naftemporiki.gr, Δευτέρα 11 Μαρτίου 2013).
5. Σχετικές συνεντεύξεις του κ. Κωνσταντίνου Μπαρκαγιάννη,  Προέδρου και Διευθύνοντα Συμβούλου της ΑΕΔΙΚ για την ανάγκη του έργου  της διαπλάτυνσης και εκβάθυνσης.
6. Σχετικές συνεντεύξεις του κ. Πέτρου Τατούλη στα τοπικά μέσα ενημέρωσης για ένταξη της Διώρυγας στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών, ΔΕΔ-Μ, και τη διαπλάτυνση και εκβάθυνση της.
7. Συχνές αναφορές από πολίτες για την αναγκαιότητα της οριστικής επίλυσης του προβλήματος της Διώρυγας με το απαραίτητο έργο της διαπλάτυνσης και εκβάθυνσης και όχι με «μερεμέτια».
8. Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) με θέμα την Αναβάθμιση στη Διώρυγα της Κορίνθου από την Ευρωβουλευτή  κα.  Μαρία Σπυράκη στις 9 Μαρτίου 2018. Στην απάντηση αναφέρεται και ο τρόπος που θα εξασφαλισθεί η χρηματοδότηση, με χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τη διαπλάτυνση και τη εκβάθυνση της Διώρυγας αφού προηγηθεί η ένταξη της στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφοράς,  ΔΕΔ-Μ, που μπορεί να γίνει μέσα στο 2023.
9. Λίγο πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχε προγραμματιστεί η διαπλάτυνση της Διώρυγας στα 45,0μ. και η εκβάθυνση στα 12,0μ.  με προϋπολογισμό 390.000.000 δραχμές που είχαν εξασφαλιστεί. Το όλο εγχείρημα ματαιώθηκε λόγω του πολέμου (εφημ. Τα ΝΕΑ, 4/11/1972). 
10. Αντίστοιχος προγραμματισμός ήταν προς υλοποίηση το 1970 μετά από πρόταση  του καθηγητή Λιμενικών Έργων και πρόεδρου της Διώρυγος κ. Δημοσθένη Πίππα. Τελικά λόγω αλλαγής της Διεύθυνσης δεν υλοποιήθηκε (εφημ. Τα ΝΕΑ, 4/11/1972).

Από της κατασκευής της η Διώρυγα, λόγω της γεωμετρίας που εφαρμόστηκε, της λανθασμένης τεχνικής και οικονομικής εκτίμησης, είχε περιορισμένο ενδιαφέρον, με μικρή οικονομική απόδοση και περιορισμένη ναυτιλιακή κίνηση σε σύγκριση και με το τεράστιο κόστος κατασκευής. Και έρχεται η σημερινή Κυβέρνηση αντί να λύσει ολιστικά το πρόβλημα επιβάλλει με ένα ολέθριο λάθος και μία φαραωνική επέμβαση  ένα άκαμπτο και διαρκές πλαίσιο αποτροπής της διαπλάτυνσης και εκβάθυνσης και έτσι φράζει τον μοναδικό μονόδρομο για την ανάπτυξη της Διώρυγας και τις προσαρμογές αυτής στις νέες εξελίξεις.  

Σημείωση: Οι φωτογραφίες ελήφθησαν από τις αναρτήσεις του κ. Μιχάλη Παπαμανωλάκη στο κανάλι του στο YouTube, τις οποίες μπορείτε να παρακολουθήσετε στο σύνδεσμο:  https://www.youtube.com/@akis1958.

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου
Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.