Στο τέλος της ζωής του ο Νικόλαος Γύζης καταλαμβάνεται από έντονα θρησκευτικά και μεταφυσικά αισθήματα, που κορυφώνουν την ενορατική διάσταση που πάντοτε έδινε στην τέχνη του.
Επιμέλεια: Κων/νος Τζιαμπάσης*
Ο πίνακας «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται» είναι ένα μεγαλειώδες υπερβατικό έργο με θέμα τη Δευτέρα Παρουσία. Η τολμηρή αντιμετώπιση του χώρου και η προσπάθεια για την αισθητοποίηση της υπέρβασης του αισθητού κόσμου καθιστούν το έργο δείγμα ιδεαλιστικής τέχνης.
Ο χώρος είναι ολωσδιόλου εξωσυμβατικός – ενορατικός, αν και η σκηνή δομείται – συντίθεται με γεωμετρική οργάνωση. Η σύνθεση είναι αυστηρά συμμετρική με κεντρικό άξονα το Χριστό – Παντοκράτορα, ο οποίος εμφανίζεται ένθρονος και ολόφωτος, μέσα σε ένα χρυσοπόρφυρο φόντο. Οι χρυσές ακτίνες, που ξεκινούν από τη μορφή του Χριστού, διαχέονται σε όλο το έργο. Το φως ως διάπυρη σπείρα και δίνη διαχέεται με επάλληλους κύκλους που εγγράφονται μέσα στο επιβλητικά φωτισμένο κεντρικό ορθογώνιο όπου περιέχεται η μορφή του Χριστού, του οποίου το πρόσωπο εικάζεται, παρά φαίνεται. Οι ομόκεντροι κύκλοι φωτός σχηματίζουν γύρω του χρυσές νεφέλες. Την έλευση του Σωτήρα κηρύσσουν τέσσερις άγγελοι με σάλπιγγες, ενώ ο Αρχάγγελος Γαβριήλ υπερίπταται στο επάνω μέρος της σύνθεσης. Στη μεγάλη κλίμακα που ανοίγει τη σκηνή και οδηγεί προς τον Χριστό, μυριάδες άγγελοι γονατίζουν και δοξολογούν την έλευσή του. Τα πλήθη των σωφρόνων – δικαίων παρατάσσονται ως διάπυρα φωτεινά σώματα τα οποία διαπερνώνται από τη δύναμη του φωτός βιώνοντας την εξαΰλωση.
Το έργο εμπνέεται και από την Αποκάλυψη του Ιωάννη, όμως ο Γύζης, όπως μαρτυρεί σε ένα γράμμα του, δεν έβλεπε τον Χριστό ως τιμωρό και εκδικητή, αλλά σαν ένα γλυκό θεό που έρχεται να φέρει στον κόσμο φως λύτρωσης και παρηγοριάς.
*Ο Κων/νος Χαρ.Τζιαμπάσης είναι αρχαιολόγος
