Ελάχιστα έχουν γραφεί για μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της οικονομικής ζωής του τελευταίου τέταρτου του 19ου αιώνα, τον Ηλία Πουλόπουλο (1850-1930). Μία οδός, η Ηλία Πουλόπουλου στο Θησείο και μία γέφυρα, η Γέφυρα Πουλόπουλου, ανάμεσα στα Άνω και τα Κάτω Πετράλωνα έμειναν να θυμίζουν το παιδί που ξεκίνησε από την Καρύταινα της Γορτυνίας για να «κατακτήσει τον κόσμο». Ήταν γιος του εύπορου κτηματία και για μεγάλο χρονικό διάστημα Δημάρχου Καρυταίνης Χαράλαμπου Πουλόπουλου και της Ελισσάβετ, το γένος Πετμεζά. Στα 15 του χρόνια έχοντας τελειώσει το Σχολαρχείο και με τον πατέρα του να έχει καμφθεί οικονομικά, φεύγει για την Καλαμάτα αναζητώντας την τύχη του.
Στην αρχή εργάζεται ως υπάλληλος στο εμπορικό κατάστημα των θείων του Τσαρμπόπουλων και σε ηλικία 20 ετών, έχοντας μερικές οικονομίες θα ανοίξει το δικό του κατάστημα πωλήσεως υφασμάτων όπου εκεί διακρίνεται στο εμπόριο της Μεσσηνιακής πρωτεύουσας και το 1878 θεωρείται πλέον από τους ισχυρότερους εμπόρους της Καλαμάτας. Έπειτα παραδίδει την επιχείρηση του στα αδέρφια του και εκείνος έρχεται το 1883 στην Αθήνα, όπου ιδρύει τον δικό του εμπορικό οίκο.
Την επόμενη χρονιά (1884) παντρεύεται τη Βασιλική, αδελφή του επιτυχημένου εμπόρου ψιλικών Γεώργιου Παπασπυρόπουλου. Οι δύο άνδρες συνεταιρίζονται και κοντά τους ένας ειδικός σε ζητήματα πιλοποιίας (Σακάνης). Το πρώτο εργαστήριο στήνεται στο κέντρο των Αθηνών (οδός Πλούτωνος).
Αρχικά πωλούσε ψάθινα καπέλα, που εισήγαγε από το εξωτερικό και ήταν στη μόδα στα τέλη του 19ου αιώνα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Ο Πουλόπουλος τα προωθούσε στις αγορές της Ανατολικής Μεσογείου, όπου πολλοί νεαροί άρχισαν να τα φορούν, αντί για τα φέσια. Σύντομα, όμως, συνειδητοποίησε ότι θα μπορούσε και ο ίδιος να παράγει τα καπέλα αυτά. Έτσι, το 1895 προβαίνει σε εκτεταμένες αγορές γης και αρχίζει την ανέγερση του εργοστασίου του στο σημείο που συναντώνται τρεις γειτονιές, το Θησείο, τα Άνω και τα Κάτω Πετράλωνα.
Το εργοστάσιο του Πουλόπουλου
Το λιθόκτιστο κτίριο του εργοστασίου αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του τέλους του 19ου αιώνα στην Ελλάδα και διασώζεται μέχρι σήμερα.
Όταν ξεκίνησε η λειτουργία του εργοστασίου είχε προσωπικό 250 άτομα. Τα χρόνια της μεγάλης ανάπτυξης ήταν οι πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, όταν ο αριθμός των εργαζομένων εκεί έφθασε τα 450 άτομα.
Ο Ηλίας Πουλόπουλος ήταν ένας από τους πλουσιότερους Έλληνες βιομηχάνους και, μάλιστα, την περίοδο 1908-1910 διετέλεσε 2ος πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων (τότε είχε τον τίτλο «Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων και Βιοτεχνών»).
Το 1900, απέκτησε ένα νεοκλασικό αρχοντικό στο Θησείο κοντά στο εργοστάσιό του, το οποίο χτίστηκε σε σχέδια του Τσίλερ. Πριν από μερικά χρόνια, το αρχοντικό ανακαινίστηκε και φιλοξενούσε το εστιατόριο «Κύριος Πιλ Πουλ», προς τιμήν του Ηλία Πουλόπουλου.
ΠΙΛ-ΠΟΥΛ
Η εταιρεία του Πουλόπολου, όμως, υπέστη μεγάλες οικονομικές ζημιές τη δεκαετία 1912-1922, εξαιτίας των πολέμων αυτής της περιόδου (Βαλκανικοί πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και Μικρασιατική Καταστροφή). Κατάφερε εν τούτοις να επιβιώσει και να αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην περίοδο του Μεσοπολέμου.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Ηλίας Πουλόπουλος κατασκεύαζε και χειμερινά καπέλα, που τα διαφήμιζε με το σύνθημα ΠΙΛ-ΠΟΥΛ («Πιλοποιείον Πουλόπουλου»). Τα καπέλα αυτά εξελίχθηκαν σε σήμα κατατεθέν της εταιρείας. Παράγονταν από δέρμα κουνελιών ή λαγών και ήταν καλής ποιότητας.
Ένα μεγάλο πλεονέκτημα ήταν οι τιμές των χειμερινών καπέλων, που ήταν πολύ χαμηλότερες σε σχέση με τα αντίστοιχα εισαγόμενα καπέλα.
Ο λαγός, απ’ τον οποίο έπαιρνε ο Παυλόπουλος την πρώτη ύλη για τα χειμερινά καπέλα του, έγινε ένα από τα σύμβολα της εταιρείας του, καθώς εμφανίζεται ως σχέδιο στην πρόσοψη του κτιρίου του εργοστασίου του και σε διαφημίσεις στην περίοδο του Μεσοπολέμου.
Δρόμος του Θησείου έχει το όνομά του
Ο Ηλίας Πουλόπουλος, διετέλεσε για μία τετραετία δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων και έφυγε από τη ζωή τον Ιούλιο του 1930, σε ηλικία 80 ετών. Ο παλαιός φίλος του Δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Μερκούρης, τον τίμησε δίνοντας το όνομά του σε έναν δρόμο της περιοχής που δραστηριοποιήθηκε, στο Θησείο. Η οδός Ηλία Πουλόπουλου ξεκινά από εκεί που βρισκόταν το σπίτι του και τελειώνει εκεί που βρισκόταν το εργοστάσιό του.
Σήμερα, το κτίσμα της βιομηχανίας Πουλόπουλου ανήκει στα διατηρητέα μνημεία ως δείγμα μοναδικής βιομηχανικής αρχιτεκτονικής.
Περίπου μισό αιώνα αργότερα μετατράπηκε από τον δήμαρχο Αθηναίων Μιλτιάδη Έβερτ στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα Μερκούρη» και φιλοξενούνται το «Μουσείο-Θέατρο Σκιών Χαρίδημος», στον πρώτο όροφο, η έκθεση «Οδοιπορικό στην Παλιά Αθήνα» με φωτογραφίες της Αθήνας του 20ού αιώνα καθώς και δυο ακόμη εκθεσιακοί χώροι.
