Η Νέα Επίδαυρος ή Πιάδα τόσο για μας τους νεότερους, πολύ δε μάλλον για τους μεγαλύτερους, αποτελούσε για πολλά χρόνια το «κεφαλοχώρι» της περιοχής της Επιδαυρίας.
Το όνομα Πιάδα, χρονολογείται από το 250μ.Χ.
Στην Αρχαία Επίδαυρο το 282 μ.Χ. έγινε σεισμός. Οι κάτοικοι μετοίκησαν άλλοι στην Πιάδα και άλλοι στη Λακωνία, όπου έκτισαν τη Λιμηρά Επίδαυρο, όπως αναφέρει και ο Παυσανίας στην περιήγησή του.
Στο δρόμο για το χωριό
Ερχόμενοι από το θέατρο, βλέπουμε μπροστά μας μια μεγάλη διχάλα. Δεξιά πας προς την παραλία, αριστερά, ανηφορίζεις προς το χωριό.
Εκεί, στέκει αγέρωχος ο ναός του Αγίου Λεωνίδη, που ανήγειραν οι κάτοικοι μετά τον εντοπισμό του τάφου του Αγίου και των επτά γυναικών της συνοδείας του το 1916.
Τι να γράψεις πάνω σε μια λευκή κόλα χαρτί;
Τι να πρωτοκεντήσεις πάνω σ έναν άδειο καμβά;
Τι να πρωτοπώ για τη Νέα Επίδαυρο, ώστε να μπορέσω ν αποδώσω έστω κι ένα μικρό κομμάτι της μοναδικότητας της!
Το βλέμμα αιχμαλωτίζει ο καταπράσινος κάμπος και το απέραντο γαλάζιο του Σαρωνικού.
Παίρνουμε το δρόμο προς το χωριό. Κρυμμένος θησαυρός, απαράμιλλης ομορφιάς και γραφικότητας. Στενά δρομάκια, καλντερίμια, που θυμίζουν Αιγαιοπελαγίτικο νησί. Λουλούδια στα μπαλκόνια που μοσχομυρίζουν Άνοιξη.
Που ήταν κρυμμένος τούτος ο τόπος; Σκέφτηκα.
Προχωρώντας ανακάλυπτα όλο και κάτι που με ξάφνιαζε ακόμα πιο όμορφα.
Γνώρισα φιλόξενους ανθρώπους που στο νου τους είχαν πως να σε κάνουν να αισθανθείς πιο όμορφα.
Μαζί μας, σε κάθε μας βήμα, ξεναγοί ο Δημοτικός Σύμβουλος Επιδαύρου, κύριος Χρήστος Γιαννάκης και ο Πρόεδρος του Τ.Σ κος Γιάννης Ρουμελιώτης.
Δροσερό μέρος το καλοκαίρι, ζεστό το χειμώνα.
Ένας φούρνος, ένα περίπτερο, ένα κρεοπωλείο, δυο- τρεις καφετέριες ένα σουβλατζίδικο που λειτουργεί το καλοκαίρι, όλα όμορφα και τακτοποιημένα μέσα στην απλότητά τους!
Ένα μεγάλο κατάστημα με αγροτικά εργαλεία και ανταλλακτικά, δείχνει ότι στο χωριό η καλλιέργεια της γης κατέχει σημαντικό κομμάτι.
Ένα πολύ όμορφο κομμωτήριο-κουρείο. Το συμβολαιογραφείο και το υποθηκοφυλακείο, μαρτυρούν την αίγλη που είχε κάποτε ο τόπος.
Η Νέα Επίδαυρος, προς μεγάλη έκπληξη όλων, λόγω ονόματος, προηγήθηκε της Παλαιάς Επιδαύρου.
Η Α’ Εθνοσυνέλευση
Προχωρώντας λίγα μέτρα ακόμα, θα βρεθούμε στην περίφημη «πλατεία της Α Εθνοσυνέλευσης»
Η αναθηματική στήλη, ανεγερθείς το Μάιο του 1901 με τα ονόματα των παραστατών στολίζεται από τον Φοίνικα, ένα μυθικό πουλί που ξαναγεννιέται απ’ τις στάχτες του.
Η αείμνηστη Φιλόλογος, κυρία Αικατερίνη Γ. Κυριάκη, που τόσο νέα έφυγε από κοντά μας, αφήνοντας όμως πίσω παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, την ιστορία της ευρύτερης περιοχής, δαπανώντας, πολλές ώρες μελέτης, κόπου και πνευματικής καταπόνησης, μας διαφώτισε ανάμεσα στ’ άλλα και για αυτό, που εγώ, όπως και πολύς κόσμος δεν γνώριζαν…
Τον Μάιο του έτος 1901 ανεγέρθει η αναθηματική στήλη στον χώρο που πραγματοποιήθηκε η Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου.
Το κτίριο που στεγάζεται σήμερα το μουσείο Εθνοσυνέλευσης είναι το δημοτικό σχολείο θηλέων, κληροδότημα του Ανδρέα Συγγρού. Άρχισε να λειτουργεί μεταξύ των ετών 1910-1912.
Αντιγράφω δυο λόγια, απ’ το βιβλίο που μοιράζεται στο μικρό μουσείο της μίας και μόνο αίθουσας, για να μπούμε στο πνεύμα και νοερά να μεταφερθούμε στα χρόνια εκείνα που η σκλαβωμένη για 400 χρόνια Ελλάδα, έπαιρνε τις πρώτες βαθιές ανάσες ελευθερίας.
«Ύστερα από ορισμένα βήματα πολιτικής και πολιτειακής οργάνωσης που έγιναν στην Πελοπόννησο, τη Δυτική και τη Στερεά Ελλάδα, η κορυφαία στιγμή δημοκρατικής οργάνωσης σε κρατική οντότητα-πριν καν κλείσει χρόνος απ’ την έναρξη του αγώνα- υπήρξε η Α Εθνοσυνέλευση, που άρχισε τις εργασίες της στις 20Δεκεμβρίου του 1821, στην Πιάδα της Αρχαίας Επιδαύρου.
Η Α Εθνοσυνέλευση, με 59 εκπροσώπους («παραστάτες») από τις επαναστατημένες περιοχές, υπήρξε «η πρώτη ελεύθερη Συνέλευσης των Ελλήνων, μετά από είκοσι δυο αιώνες, η οποία συνέταξε και ψήφισε το φιλελεύθερο και δημοκρατικό «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος» ενώ με τις αποφάσεις της καθόρισε τις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις.
Στο δεξί μέρος και πίσω, είναι το μικρό αλλά πολύ «πλούσιο» σε υλικό μουσείο.
Διαβάζουμε τον όρκο που έδωσαν οι «παραστάτες»
«Ὁρκιζόμεθα εἰς τὸ ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καὶ εἰς τὸ σεβαστὸν ὄνομα τῆς Πατρίδος, νὰ συσκεπτώμεθα ἐν εἰλικρινείᾳ καθαρᾷ καὶ ἀδελφικῇ ἀγάπῃ, ἀδιαφοροῦντες περὶ τῶν προσωπικῶν συμφερόντων μας, καὶ φροντίζοντες περὶ μόνου τοῦ κοινοῦ τῆς Ἑλλάδος συμφέροντος».
Ἐν Ἐπιδαύρῳ τῇ κ΄ Δεκεμβρίου – Α΄ τῆς Ἀνεξαρτησίας – ᾳωκα΄ (20 Δεκεμβρίου 1821).
Ο Βόθυλας, σήμα κατατεθέν της Νέας Επιδαύρου
Το γεωγραφικό ανάγλυφο της Επιδαυρίας χαρακτηρίζεται από τα πευκόφυτα βουνά που υψώνονται προστατευτικά πάνω από τους εύφορους πορτοκαλεώνες της παράκτιας ζώνης. Μέσα σε αυτή την ήρεμη ομορφιά ορθώνεται παράταιρα ένας άγριος κοκκινωπός βράχος, δουλεμένος για χιλιάδες χρόνια από τη δύναμη της φύσης, δείχνοντας στον άνθρωπο την απλότητα που πρέπει να έχει ένα έργο τέχνης.
Ο χαραγμένος ο βράχος της Πιάδας και το φαράγγι του Βόθυλα που κόβει το βράχο στα δύο, θα μπορούσαν να είναι μεταφορικά η φωτογραφία στην ταυτότητα του χωριού.
Στην πραγματικότητα όμως είναι πολλά περισσότερα.
Στην ανασφάλεια περασμένων ιστορικών χρόνων ο άγριος βράχος πρόσφερε στους κατοίκους προστασία και σιγουριά.
Κρυμμένα τα σπίτια στην πίσω αθέατη, από τη θάλασσα, πλευρά του βράχου, έμεναν μακριά από τις άγριες διαθέσεις των πειρατών. Και όταν αυτοί αποφάσιζαν να σκαρφαλώσουν σε αυτή την αετοφωλιά, το φαράγγι του Βόθυλα τους πρόσφερε ασφαλή διέξοδο.
Αυτά στις μέρες της ανασφάλειας.
Ο Βόθυλας όμως συνέχιζε να προσφέρει στην οικονομική και κοινωνική ζωή της περιοχής όλες τις εποχές και στη διάρκεια των αιώνων.
Το νερό του αποτέλεσε πηγή ζωής ποτίζοντας τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις αλλά και κινητήρια δύναμη για τους μύλους και τα λιτρίβια του χωριού.
Μπορεί κανείς ακόμα να διακρίνει μέσα στο φαράγγι τα απομεινάρια των μύλων καθώς και τα ίχνη από τα υδραγωγεία πέντε τουλάχιστον διαφορετικών εποχών.
Το Κάστρο της Πιάδας
Στην κορυφή του βράχου στέκει ακόμα το μεσαιωνικό βυζαντινό κάστρο, φρουρός ακοίμητος εκείνα τα ταραγμένα χρόνια, ενάντια στις εχθρικές επιδρομές, και ένας από τους λόγους που οι εξεγερμένοι πρόγονοί μας επέλεξαν αυτό τον τόπο για την εθνοσυνέλευση του αγώνα, αλλά και θεματοφύλακας σήμερα της ιστορικότητας της περιοχής.
Τα τελευταία σπίτια λίγο πριν το κάστρο, που σήμερα κατοικούνται, κάποτε αποτελούσαν τους προμαχώνες του κάστρου και οι παλιές πολεμίστρες έχουν γίνει πια γραφικά παραθυράκια. Το Βυζαντινό εκκλησάκι στην κορυφή, ήταν η γωνιά της ελπίδας και η ξύλινη κατασκευή που κρέμεται ακόμα πάνω από το Βόθυλα για το ανεβοκατέβασμα προμηθειών αλλά και υπερασπιστών του, μας δίνει μια εικόνα της επικινδυνότητας αλλά και της θέλησης για ζωή και ελευθερία.
Πρόκειται για μεσαιωνικό φρούριο με ναούς( έτος κτίσεως το 920 μ.Χ) Κατασκευάστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους και συμπληρώθηκε στα χρόνια της Φραγκοκρατίας και αργότερα της Ενετοκρατίας.
Μετά την κατάληψή της Πελοποννήσου από τους Φράγκους, ο οικισμός ανήκε στην Καστελανίατης Κορίνθου που ήταν στη δικαιοδοσία του Όθωνα Ντελαρός, Δούκα των Αθηνών, αποτέλεσε τμήμα της προίκας της Bartholomée Chauderon και δόθηκε το 1272 ως φέουδο στον Nicolo Ghisi.
Αξιοθέατα
Στο δρόμο που ενώνει τη Νέα Επίδαυρο με τη Δήμαινα, βρίσκεται ο Νερόμυλος ο οποίος αναστηλώθηκε και λειτουργεί όπως παλιά, χάριν στην αγάπη και το μεράκι του Ηλία Καπερώνη.
Αφήνουμε σιγά -σιγά τον ορεινό όγκο του χωριού και κατηφορίζουμε προς την παραλία…
Το βέβαιο είναι πως η Πιάδα έχει πολλά να δεις και να μάθεις, πριν βουτήξεις στα καταγάλανα νερά του λιμανιού της ή της περίφημης παραλίας του Αλιώτου.
- Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος του 11ου αι. βρίσκεται στο κάστρο της Ν. Επιδαύρου, η μοναδική από τις τρεις εκκλησίες που σώζεται.
- Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου: μεταβυζαντινός ναΐσκος στον δρόμο προς το κάστρο.
- Ακολουθώντας τον δρόμο προς τον Ισθμό, ο επισκέπτης θα βρει την Μονή Αγνούντος, ένα πανέμορφο και γραφικότατο μοναστηράκι πάνω σε έναν κατάφυτο λοφίσκο, αφιερωμένο στη Κοίμηση της Θεοτόκου. Η αρχιτεκτονική της θυμίζει την Αγία Σοφία.
- Το Ασκητήριο της Πολεμάρχας: Ανάμεσα στη Νέα και στην Αρχαία Επίδαυρο βρίσκεται το ασκητήριο της Πολεμάρχας. Κτισμένο τον 15ο αιώνα από ιερομόναχο της μονής Αγνούντος. Σήμερα, έχουν απομείνει ο μισοτελειωμένος ναός, συμμετρικός, με θολωτή στέγη και ηχητικά αγγεία κατά μήκος των μακρών πλευρών του, μερικά ερειπωμένα κελιά και μια πέτρινη υδατοδεξαμενή. Ο δρόμος για την Πολεμάρχα είναι χωμάτινος, βατός. Περνώντας μέσα από το πευκόδασος και φτάνοντας εκεί σε αποζημιώνουν δύο υπέροχες ερημικές παραλίες, που μπορείτε να απολαύσετε το μπάνια σας.
Όπως γίνεται αντιληπτό, τα γραφικά εκκλησάκια αφθονούν και στολίζουν μικρές ή μεγάλες γωνιές της περιοχής.
Η συμβολή τους στην τοπική ιστορία και ομορφιά είναι αξιοσημείωτη και δεν μπορούμε να την παραβλέψουμε.
Ολοκληρώνοντας την περιήγησή μας, παίρνουμε μαζί μας την ησυχία και την καθαρότητα των μοναστηριών και των μικρών ναών της Επιδαυρίας.
