Σήμερα, οι Ειδοί του Μαρτίου είναι γνωστές κυρίως ως η ημερομηνία της δολοφονίας του Ιούλιου Καίσαρα το 44 π.Χ. Ο Καίσαρας δολοφονήθηκε με 23 μαχαιριές, μέσα στη ρωμαϊκή Σύγκλητο.
Επιμέλεια: Κων/νος Τζιαμπάσης*
Οι συνωμότες ήταν περίπου 23, υπό την ηγεσία του Βρούτου και του Γαίου Κάσσιου. (Εικ.1)
Μια άσχημη πρόβλεψη
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ένας οιωνοσκόπος είχε προειδοποιήσει τον Καίσαρα πως ένας θανάσιμος κίνδυνος τον περίμενε στις Ειδούς του Μαρτίου. Καθώς ο Καίσαρας κατευθυνόταν στη Σύγκλητο, όπου τελικά δολοφονήθηκε, λέγεται πως συνάντησε τον οιωνοσκόπο και είπε ειρωνικά “Λοιπόν, έφτασαν οι Ειδοί του Μαρτίου”, υπονοώντας πως η προφητεία δεν είχε εκπληρωθεί. Ο οιωνοσκόπος απάντησε “Ναι, έφτασαν, αλλά δεν έφυγαν ακόμη.”
Το ιστορικό της δολοφονίας του Καίσαρα
Τι πραγματικά συνέβη στις 15 Μαρτίου του 44 π.Χ. στη Στοά του Πομπήιου, όπου συνεδρίαζε προσωρινά η Σύγκλητος και από την οποία δεν σώζονται παρά ελάχιστα ερείπια;
Μόνο μία από τις 23 μαχαιριές, που δέχτηκε στο σώμα του ο Ιούλιος Καίσαρας φαίνεται πως ήταν η μοιραία. Και συγκεκριμένα η δεύτερη, που την δέχτηκε πισώπλατα. Τα υπόλοιπα τραύματα, αν και συγκεντρωμένα τα περισσότερα στη βουβωνική χώρα, ήταν επιπόλαια, καθώς υπολογίζεται πως οι συνωμότες, αν και αποφασισμένοι, είχαν εκνευριστεί από την πολύωρη αναμονή και του επιτέθηκαν κατ’ ενώπιον μόλις τον αντίκρυσαν. Ο αριθμός τους, δε, υπολογίζεται μεταξύ 5 και 10, καθώς 23 είναι αδύνατον να επιτέθηκαν ταυτοχρόνως. Το χέρι που έριξε τη φονική μαχαιριά αποκαλύπτει ο ίδιος ο Καίσαρας με τη φράση του «Και συ τέκνον, Βρούτε;», απογοητευμένος από τη συμπεριφορά όχι απλώς ενός ανθρώπου που βρισκόταν πολύ κοντά του, αλλά του ίδιου του τού παιδιού, μια και λέγεται ότι ο Βρούτος ήταν καρπός του έρωτα του Καίσαρα με τη Σερβιλία, μία από τις αμέτρητες ερωμένες του.
Ο Ιούλιος Καίσαρας άφησε συνειδητά τους δολοφόνους του να τον εξοντώσουν. Η στιγμή για την δολοφονία ήταν κατάλληλη, εξάλλου, δεδομένου ότι ήταν 56 ετών – ηλικιωμένος για την εποχή – και άρρωστος, αφού έπασχε από επιληψία, γεγονός που του προκαλούσε υπό αγχώδεις καταστάσεις προσωρινή απώλεια συνειδήσεως.
Τρεις ήταν οι μεγάλες επιθυμίες του Ιουλίου: ο γρήγορος θάνατος, η υστεροφημία και η συνέχιση της δυναστείας του. Η δολοφονία του εξυπηρετούσε και τις τρεις. Οι αντίπαλοί του αποδυναμώνονταν διαπράττοντας έγκλημα σε έναν χώρο τόσο σεβαστό όσο η Σύγκλητος και κατά συνέπεια την εξουσία θα έπαιρνε εκείνος που είχε οριστεί από τον Καίσαρα, ο 19χρονος δηλαδή ανιψιός του Οκταβιανός. Όσο για τον ίδιον έγινε αντικείμενο λατρείας από τον λαό προσφέροντας με το άνοιγμα της διαθήκης του σε κάθε ρωμαϊκή οικογένεια εισόδημα για τρεις μήνες.
Το σπάνιο χρυσό νόμισμα (Εικ.2), που επαναπατρίστηκε από την Νέα Υόρκη, αυτές τις μέρες ως προϊόν αρχαιοκαπηλίας, φέρει τις λέξεις «Eid Mar» στην μία του όψη και στην δεύτερη το πορτρέτο του Βρούτου, είχε κοπεί το 42 π.Χ. ως θριαμβική αναφορά στη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα το 44 π.Χ. Γι’ αυτό και κάτω από τις λέξεις εμφανίζονται ο σκούφος της Δημοκρατίας και δύο ξίφη. Η κοπή τους είχε γίνει σε νομισματοκοπείο, που είχε ιδρύσει ο Βρούτος, μεταξύ Φιλίππων και Καβάλας στο διάστημα των δύο ετών, που διεξαγόταν ο πόλεμος εναντίον της Ρώμης. Έτσι και τα νομίσματα που κόβονταν είχαν ως προορισμό την πληρωμή των στρατευμάτων του Βρούτου μετά τη φυγή του στην Ελλάδα. Στους Φιλίππους άλλωστε δόθηκε η τελική μάχη το 42 π.Χ. με την ήττα Βρούτου και Κάσσιου από τον Οκταβιανό και τον Μάρκο Αντώνιο.
Η δολοφονία του Καίσαρα έβαλε τέλος στη κρίση της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και αποτέλεσε εναρκτήρια αφορμή του εμφύλιου πολέμου που οδήγησε στην ανάδειξη του θετού υιού του Καίσαρα, Οκταβιανού, ως μοναδικού ηγέτη του ρωμαϊκού κράτους.
*Ο Κων/νος Χαρ. Τζιαμπάσης είναι αρχαιολόγος
