Τα Κύθηρα ή αλλιώς η Χώρα, η πρωτεύουσα του νησιού, όπως και στα περισσότερα νησιά. Στο νότιο μέρος, μαζί με το Καψάλι συνθέτουν τις πιο γραφικές και εντυπωσιακές εικόνες. Κατευθυνόμαστε σε αυτήν, περνώντας από το λαγκάδι με τα χωριά Στραπόδι και Μανιτοχώρι. Ξαφνικά, ξεπροβάλλουν μπροστά μας τα πρώτα σπίτια και στο βάθος το ενετικό κάστρο, που χτίστηκε το 1503. Στενά σοκάκια με κάτασπρα σπιτάκια το ένα στο άλλο και λίγο πιο κοντά στο κάστρο παλαιά αρχοντικά, ενετικά κτίρια και πολλά ακόμη που χτίστηκαν επί Αγγλοκρατίας.
Στην ήσυχη κεντρική πλατεία της Χώρας υπάρχει το δημαρχείο, τράπεζες και άλλες υπηρεσίες. Στα κεντρικά σοκάκια υπάρχουν πολλά μαγαζιά, κυρίως με τουριστικά είδη. Η περιπλάνηση στα σοκάκια της Χώρας και στο Κάστρο αξίζει τον κόπο. Πολλά εκκλησάκια παντού, όμορφοι κήποι και η αισθητική της αρχιτεκτονικής των κτιρίων μαγνητίζουν το ενδιαφέρον.
Το Ιστορικό Αρχείο Κυθήρων βρίσκεται μέσα στο κάστρο της Χώρας. Αξίζει να το επισκεφτεί κανείς, καθώς διατηρεί κείμενα και έγγραφα από το 16 αιώνα. Επίσης, μια επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο που βρίσκεται στην είσοδο της Χώρας, θα ταξιδέψει το νου μέχρι τη γέννηση της Αφροδίτης.
Προτείνεται καφέ στην πλατεία της Χώρας, πρωί – πρωί, λίγο πριν την περιπλάνηση. Μόλις μεσημεριάσει, κατηφορίζουμε τις στροφές προς το Καψάλι για μπάνιο και φαγητό.
Κάστρο Χώρας
Το κάστρο ή “Φορτέτσα” χτίστηκε κατά τον 13ο αιώνα περίπου όταν στα Κύθηρα κυριαρχούσαν οι Βενετοί. Το “Μάτι της Κρήτης” όπως το ονόμαζαν λόγω της στρατηγικής του θέσης, παρατηρώντας την κίνηση των καραβιών σε τρία πελάγη ταυτόχρονα, Ιόνιο, Αιγαίο και Κρητικό χτίστηκε σε διάφορες φάσης της ιστορίας του νησιού αλλά το μεγαλύτερο και κυριότερο τμήμα με την πρόσοψη χτίστηκε το 1503 από τους Βενετούς, οι οποίοι το επισκεύασαν και το ανασυγκρότησαν. Στην είσοδο του κάστρου παρατηρούμε την σήραγγα ή αλλιώς φόσσα! Στον μπροστινό αυτό τοίχο υπήρχε το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου το έμβλημα των Βενετών το οποίο καταστράφηκε μαζί με τη Βίβλο των Ευγενών και τα οικόσημα το 1797 από τους Γάλλους.
Μετά την είσοδο του κάστρου στα αριστερά βλέπουμε τις φυλακές και λίγο ποιο πάνω δεξιά από την νοτιοδυτική πλευρά είναι η πελώρια στέρνα της Βενετικής περιόδου με θόλους και τόξα. Στη μέση του κάστρου διακρίνονται κάποιες διώροφες κατοικίες μισογκρεμισμένες βέβαια, διότι πριν από 200 χρόνια το κάστρο είχε 200 κατοίκους και ο τελευταίος έφυγε την Κατοχή οπότε οι κατακτητές επιτάξανε όσα κτίρια τους χρειάζονταν και εγκαταστάθηκαν.
Περπατώντας 30 μέτρα παραπάνω βλέπουμε την πυριταποθήκη με τοίχους, πάχους, μεγαλύτερο από ένα μέτρο. Ακριβώς δίπλα το ναό του Παντοκράτορα ο οποίος είναι γεμάτος από παλιές τοιχογραφίες. Ακριβώς μπροστά από το ναό βρίσκεται το παλιό διοικητήριο του κάστρου και είναι το κτίριο που σήμερα στεγάζει το Ιστορικό Αρχείο Κυθήρων. Περπατώντας κάτω από το διοικητήριο μέσα από μια μεγάλη φόσσα βγαίνουμε στην πλατεία του διοικητηρίου. Εκεί βλέπουμε μια μεγάλη εκκλησία του 16ου αιώνα που αρχικά ήταν καθολική “η Παναγιά των Λατίνων”.
Αργότερα το 1806 εγκαινιάσθηκε σαν ορθόδοξη επ ‘ ονόματι της Μυρτιδιωτίσσης. Δίπλα είναι η “Παναγία ορφανή” η οποία εκκλησία είχε την εικόνα και τα κειμήλια της μονής Αγκαράθου του Ηρακλείου για 300 χρόνια, αφότου η Κρήτη έπεσε στα χέρια Τούρκων. Στην εκκλησία της Μυρτιδιωτίσσης φυλασσόταν η εικόνα της σε περιόδους έξαρσης των πειρατικών επιδρομών. Από το 1842 η εικόνα επέστρεψε στο προσκύνημα των Μυρτιδίων και στο κάστρο έμεινε ένα αντίγραφο του 1844.
Έξω από το φρούριο υπάρχει και δεύτερος καστρότοιχος προς Βορρά που περικλείει το Κλειστό Βούργο με πολλές εκκλησίες και σπίτια. Το κάστρο έχει πολλά κανόνια από την περίοδο των Βενετών, των Ρωσοτούρκων και των Άγγλων.
Δύο θαύματα της Μυρτιδιωτίσσης έχουν σχέση με το φρούριο και απεικονίζονται στο κάτω μέρος της εικόνας. Το ένα έχει σχέση με το καράβι που μετέφερε από την Κρήτη το πολύτιμο μέταλλο για το ένδυμα της εικόνας και κινδύνεψε από τους πειρατές. Το δεύτερο έχει σχέση με τον κεραυνό που έπεσε στο κάστρο το 1829. Πέρασε μπροστά από την εικόνα και από την παρακείμενη πυριταποθήκη και δεν προκάλεσε καμία καταστροφή.
Από το κάστρο πέρασαν κατά σειρά οι εξής κατακτητές:
- Βενετοί 13ος αι. – 1797
- Γάλλοι 1797 – 1798
- Ρωσσοτούρκοι 1798 – 1800
- Επτάνησος πολιτεία 1800 – 1808
- Γάλλοι 1808 – 1809
- Άγγλοι 1809 – 1864
- Γερμανοί – Ιταλοί 1941 — 1944
Παναγία Μυρτιδιώτισσα
Η Παναγια Μυρτιδιωτισσα είναι η μεγαλύτερη μονή των Κυθήρων! Βρίσκετε στην περιοχή των Μυρτιδίων στα δυτικά του νησιού και είναι χτισμένη σε ένα φυσικό βραχώδης άνοιγμα, ανάμεσα από πάρα πολλές μυρτιές! Η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας είναι το πολυτιμότερο κειμήλιο του νησιού και είναι η απανταχού προστάτιδα των Κυθηρίων. Η παράδοση λέει ότι ένας βοσκός είδε στον ύπνο του έναν άγγελο να του υποδεικνύει ένα σημείο στην περιοχή που είχε τα πρόβατά του. Εκεί μέσα σε μια μυρτιά υπήρχε μία εικόνα με την Παναγία. Ο βοσκός ξύπνησε θορυβημένος. Το πρωί πήγε και βρήκε την εικόνα. Την πήρε στο σπίτι του στο γειτονικό χωριό Καλοκαιρινές.
Τη νύχτα η εικόνα εξαφανιζόταν, επέστρεφε στη μυρτιά. Ο βοσκός είδε ξανά τον άγγελο να του λέει πως η εικόνα έπρεπε να μείνει εκεί κοντά στη μυρτιά. Έτσι ο βοσκός έκτισε ένα μικρό εκκλησάκι δίπλα στη μυρτιά και τοποθέτησε την εικόνα εκεί, την οποία την ονόμασε Μυρτιδιώτισσα. Αυτό το εκκλησάκι παραμένει έως σήμερα και ονομάζετε παλαιό Καθολικό. Εκεί στεγάζεται η εικόνα της Παναγίας μαζί με τα τάματα των επισκεπτών της, μερικά τεράστια κεριά φτιαγμένα από τους ιερείς της εποχής και μερικές άλλες μικρές εικόνες.
Η εικόνα όταν βρέθηκε δεν είχε τις σημερινές διαστάσεις. Αυτές τις απέκτησε αργότερα όταν τοποθετήθηκε σε ξύλινο πλαίσιο. Το 1837 φιλοτεχνήθηκε το χρυσό ένδυμα, έργο του καλλιτέχνη Νικόλαου Σπιθάκη. Από αυτή την αρχαία εικόνα φαίνονται μόνο τα πρόσωπα, στα οποία με την πάροδο των αιώνων δεν διακρίνονται πλέον τα χαρακτηριστικά. Στο κάτω μέρος της χρυσής επένδυσης απεικονίζονται τρία θαύματα της Μυρτιδιώτισσας. Το θαύμα της ευρέσεως, η ίασης του παραλύτου και το θαύμα της διασώσεως του φρουρίου της πόλεως των Κυθήρων από την πτώση κεραυνού το 1829.
Πάνω ακριβώς από το παλαιό Καθολικό, το 1857, χτίστηκε ο νεότερος μεγαλοπρεπής ναός σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής. Βόρεια και νότια του νεότερου Καθολικού βρίσκονται τα κελιά των πιστών που επισκέπτονται την μονή την περίοδο της νηστείας των πρώτων δεκαπέντε ημερών του Αυγούστου. Αξιοθαύμαστο έργο στο εσωτερικό της μονής είναι το πώρινο κωδωνοστάσιο 26 μέτρων με τοξοειδείς σχηματισμούς στις προσόψεις των τεσσάρων ορόφων του καλλιτέχνη Νικολάου Φατσέα. Σε όλα αυτά τα έργα πρωτοστάτησε ο ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος.
Στα χρόνια των πειρατικών επιδρομών, η εικόνα για λόγους ασφαλείας φυλασσόταν στο φρούριο της πόλεως των Κυθήρων στον ομώνυμο ναό. Το κορυφαίο θρησκευτικό έθιμο των Κυθήριων είναι η λιτάνευση κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας από τα Μυρτίδια στη Χώρα. Η περιφορά της εικόνας διαρκεί 15 ημέρες περνώντας μέσα από τα περισσότερα χωριά του νησιού καταλήγοντας στην Χώρα. Πολλοί πιστοί ακολουθούν την εικόνα κατά την περιφορά της και τις 15 μέρες! Η Παναγια Μυρτιδιωτισσα γιορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία ευρέσεως της εικόνας.
Κείμενο: kythera.gr
