Η μάθηση, για τον εκπαιδευτικό BEd, MEd, κινηματογραφιστή, αρθρογράφο Νίκο Γαλάνη, δεν ξεκινά στο δημοτικό ή στο νηπιαγωγείο. Είναι η πρώτη φορά που το παιδί θα πιάσει κάτι στο χέρι του και θα προσπαθήσει να καταλάβει τί είναι…
Ο Νίκος Γαλάνης, που σήμερα διδάσκει στο δημοτικό σχολείου Τολού, τιμήθηκε με το Global Teacher Award στα ομώνυμα βραβεία που δίνει κάθε χρόνο ο μεγάλος εκπαιδευτικός οργανισμός AKS Education, σε εκπαιδευτικούς παγκοσμίως που ξεχώρισαν με την προσφορά τους.
Την πρώτη φορά που έδωσε εξετάσεις, πέρασε σε μια στρατιωτική σχολή, κυρίως για την άμεση επαγγελματική αποκατάσταση. Πώς θα μπορούσε όμως η ευαίσθητη ψυχή αυτή να εγκλωβιστεί μέσα σε μια άψυχη στολή που θα έδινε και θα έπαιρνε διαταγές, έτσι απρόσωπα, όταν όλο του το είναι, ολόκληρη η κοσμοθεωρία του, είχε σαν κέντρο της τον άνθρωπο, το νέο άνθρωπο και το πώς σαν καλός σπορέας, θα καλλιεργήσει το δέντρο της γνώσης μέχρι να δρέψει καρπούς; Όταν το μόνο που λαχταρούσε ήταν να διδάξει τα πώς και τα γιατί της ζωής και να μπορέσει στο μέτρο των δυνάμεών του, να συμβάλει στη διαμόρφωση περισσότερο ελεύθερων ανθρώπων; Την επόμενη κιόλας χρονιά και όντας σίγουρος πια τι θέλει, μπήκε στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών. Έχει Μεταπτυχιακό δίπλωμα στις επιστήμες της αγωγής και πολλά ακόμα προσόντα που θα τα διαβάσετε στη συνέντευξη που μας παραχώρησε.
Ο άνθρωπος αυτός, ο ξεχωριστός δάσκαλος, ο μοναδικός οραματιστής, που κατάφερε να κάνει ένα μικρό επαρχιακό σχολείο, σαν αυτό του Αγίου Δημητρίου (Μετόχι) του δήμου Επιδαύρου, να γίνει πρότυπο και φωτεινό παράδειγμα θέλησης, αγάπης, γνώσης και πρωτοπορίας, μιλάει στην ψυχή μας, μέσα από τις ταινίες του με πρωταγωνιστές τους μικρούς μαθητές.
Ο Νίκος που κατάφερε να περάσει τη μάθηση σε μια άλλη, μαγική, μεταφυσική και πρωτόγνωρη εμπειρία, ο άνθρωπος που φωνάζει να κυνηγάμε τα όνειρα μας, χωρίς σταματημό, ο Νίκος ο αρθρογράφος, ο κινηματογραφιστής, ο αγωνιστής που επάξια απέσπασε το πρώτο βραβείο του καλύτερου δασκάλου παγκοσμίως το 2021 μας έκανε την τιμή να μας παραχωρήσει αυτή τη συνέντευξη.
Η συνέντευξη
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι σπουδές έχετε κάνει;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κάτι που δεν γνωρίζουν πολλοί είναι πως, όταν έδωσα Πανελλήνιες πέρασα σε μια στρατιωτική σχολή, λόγω της άμεσης επαγγελματικής αποκατάστασης που προσέφερε. Έπρεπε να ακολουθήσω αυτόν τον δρόμο για να τα βγάλουμε πέρα οικονομικά, αλλά ήταν κάτι εντελώς ξένο στην κοσμοθεωρία μου, πνευματικά δεν ανήκα εκεί. Κέντρο της σκέψης μου, όπως ανέφερα ήδη, είναι ο άνθρωπος, οπότε τα παράτησα και την επόμενη χρονιά μπήκα στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών, κρατώντας όμως και τις εμπειρίες που είχα αποκτήσει, αυτές διαμόρφωσαν περαιτέρω την προσωπικότητά μου. Είναι κάτι που λέω και στα νέα παιδιά, ποτέ δεν είναι αργά να κυνηγήσουν τα όνειρά τους, οι Πανελλήνιες δεν είναι το τέλος του κόσμου. Επίσης, έχω ολοκληρώσει το Μεταπτυχιακό μου δίπλωμα στις Επιστήμες της Αγωγής, μιλάω τρεις ξένες γλώσσες και γνωρίζω τη γραφή των τυφλών Braille.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς επιλέξατε αυτόν τον προσανατολισμό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η αλήθεια είναι πως από μικρός μου άρεσε να μαθαίνω πράγματα και να τα μεταδίδω στους άλλους. Ακόμα θυμάμαι τα καλοκαίρια, να «διδάσκω» τον συγχωρεμένο τον παππού μου ό,τι είχα μάθει στην Ιστορία την προηγούμενη χρονιά και αυτός να με ακούει υπομονετικά. Όταν έφυγα, λοιπόν, από τη στρατιωτική σχολή, είχε αποκρυσταλλωθεί μέσα μου τί θα ήθελα να ακολουθήσω.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Σε ποια μέρη μετακομίσατε κατά τα χρόνια σας ως αναπληρωτή;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο εκπαιδευτικός κόσμος είναι οι συνεχείς μετακινήσεις και η αβεβαιότητα. Υπήρξα 11 χρόνια αναπληρωτής και βίωσα στο πετσί μου όλη αυτή την επίπονη και σκληρή δοκιμασία. Έκανα 7 μετακομίσεις. Έπρεπε να δουλεύω το πρωί στο σχολείο και το απόγευμα να ψάχνω για σπίτι ενόσω έμενα σε ξενοδοχείο ή σε κάποιο γνωστό. Άλλοι συνάδελφοι έχουν μείνει σε σκηνές ή στο αυτοκίνητο. Έχω δουλέψει τέσσερα χρόνια στον νομό Ηλείας, ένα χρόνο στην Κορινθία, άλλον έναν στο Ηράκλειο της Κρήτης, τρία χρόνια στη Σκάλα Λακωνίας και τα υπόλοιπα στην Αργολίδα.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Σε ποιο από αυτά εντοπίσατε μεγαλύτερη εκπαιδευτική πρόκληση (πχ ειδικές ανάγκες, πρόσφυγες, παιδιά χαμηλών τάξεων)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεν μπορώ να πω ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε μέρη της Ελλάδας. Διαφορά υπάρχει ανάμεσα στην επαρχία και τα σχολεία της πόλης, σε οποιαδήποτε περιοχή της Ελλάδας. Γενικά, στην επαρχία είναι καλύτερη η ποιότητα ζωής και τα παιδιά μεγαλώνουν σε πιο ανθρώπινο περιβάλλον, από ότι στις μεγαλουπόλεις. Το ίδιο ισχύει και για τη σχέση δασκάλου – μαθητή. Τα παιδιά στην επαρχία σέβονται και αγαπάνε τον δάσκαλό τους, καταλαβαίνουν τους κόπους του για να φτάσει κοντά τους και τον εκτιμούν σαν έναν δικό τους άνθρωπο. Βέβαια, μεγάλο ρόλο παίζουν και οι γονείς των παιδιών που συμπεριφέρονται στους δασκάλους των παιδιών τους με αξιοπρέπεια και στοργή. Οι σχέσεις των μαθητών είναι πολύ διαφορετικές, είναι παιδιά που μεγαλώνουν μαζί, στη γειτονιά, πολλά είναι συγγενείς, έχουν ένα τρομερό δέσιμο και αγάπη. Για αυτό και στα χωριά είναι λιγότερα τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού. Στην πόλη είναι πιο αποξενωμένες οι σχέσεις. Οι μαθητές μπορεί να είναι σε υψηλότερο επίπεδο μαθησιακά αλλά στερούνται κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι θα λέγατε σε μελλοντικούς εκπαιδευτικούς ως συμβουλή;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Νομίζω ότι πάνω και πρώτα από όλα είναι η αγάπη για τα παιδιά. Χωρίς αυτό, δεν προχωρά η κουβέντα. Όπως είπε ο σύγχρονος φιλόσοφος, ο κ. Τάσης, «Κάντε αυτό που αγαπάτε ή αγαπήστε αυτό που κάνετε». Αν δεν αγαπήσεις τη δουλειά σου είτε την επέλεξες είτε σε επέλεξε αυτή, αν βαρυγκομάς κάθε πρωί για τα επόμενα 40 χρόνια της ζωής σου και μετράς τις μέρες να έρθει το Σαββατοκύριακο, το Πάσχα και το καλοκαίρι, τότε δεν προσφέρεις το είναι σου στα παιδιά, απλά υπάρχεις μέσα σε ένα κτίριο, μπαινοβγαίνεις από μια πόρτα σχολείου. Ύστερα, η εμπειρία νικά τα «χαρτιά». Όσα πτυχία και αν μαζέψεις (που πάντα έχουν να σου προσφέρουν), ο δάσκαλος γίνεται καλύτερος μαζεύοντας βιώματα, στιγμές, λάθη και σωστά από την καθημερινή πρακτική. Τέλος, μη μένεις στάσιμος. Ο καλός δάσκαλος ακούει την εποχή του και συμβαδίζει με αυτή. Μη ξεχνάτε, έχουμε να κάνουμε με παιδιά. Δεν πρέπει να μένουμε πίσω, είναι χρέος μας να συμπορευόμαστε μαζί τους, να τους δείχνουμε τον δρόμο και να είμαστε εκεί κοντά τους, φωτίζοντας σαν κερί τις λακκούβες που θα συναντήσουν.
Να μην ξεχνάμε πως η μάθηση δεν ξεκινάει στο δημοτικό ή στο νηπιαγωγείο, ξεκινάει την πρώτη φορά που το παιδί θα πιάσει ένα αντικείμενο και θα επιχειρήσει να καταλάβει τι είναι και σε τι χρησιμεύει. Όλες οι φορές που το παιδί βάζει κάτι στο στόμα του ή το πετάει κάτω ή το κουνάει ή το ζουλάει, είναι φορές που το παιδί μαθαίνει. Το σχολείο είναι απλά ένα επόμενο στάδιο. Αν θέλουμε το παιδί να αγαπήσει το σχολείο, πρέπει να αγαπήσουμε τις αρχικές του προσπάθειες να μάθει και να το ενθαρρύνουμε.
Πολύ συχνά προσπαθούμε εμείς οι εκπαιδευτικοί ή οι γονείς να πείσουν τα παιδιά να είναι επιμελείς μαθητές χρησιμοποιώντας επιχειρήματα που στηρίζονται στον φόβο (δεν θα βρεις δουλειά), στις ενοχές (εμείς κάνουμε τόσες θυσίες για σένα) ή στη σύγκριση (εγώ στην ηλικία σου είχα κάνει τόσα). Κανείς δεν αγαπάει κάτι που τον κάνει να νιώθει φοβισμένος, ένοχος ή μειονεκτικά. Η αγάπη έρχεται εκεί που υπάρχει χαρά, ελευθερία, μεράκι, ενδιαφέρον, ικανοποίηση.
Επίσης, πολλές φορές βλέπω τα παιδιά να έχουν άγχος για τους βαθμούς που τους το έχουν μεταφέρει οι γονείς τους. Οι βαθμοί είναι σαν τις εξετάσεις αίματος. Μια δυο φορές τον χρόνο ρίχνουμε μια ματιά να δούμε αν είναι στα φυσιολογικά επίπεδα. Κι αν κάτι ξεφεύγει, συζητάμε αν χρειάζεται να κάνουμε κάτι. Χωρίς υπερβολές.
Μαθαίνω σημαίνει πειραματίζομαι, δοκιμάζω κάτι που δεν ξέρω, εμπλέκομαι σε νέες δραστηριότητες, επιχειρώ κάτι καινούριο. Όλα αυτά έχουν υψηλό ρίσκο ως προς το αποτέλεσμα. Η μάθηση είναι συνυφασμένη με το λάθος. Το σχολείο είναι το κατεξοχήν μέρος όπου είναι σχεδόν υποχρέωσή μας να κάνουμε λάθος. Για να αγαπήσει ένα παιδί το σχολείο, πρέπει να αγαπήσει τα λάθη του, να τα αποδεχτεί ότι είναι μέρος της διαδικασίας μάθησης. Να μην απογοητευτεί.
Πρέπει να επαναφέρουμε τη χαρά του παιχνιδιού στη διαδικασία της μάθησης. Ενοχοποιήσαμε το παιχνίδι, το κατηγορήσαμε ως τεμπελιά, το φέραμε ως αντίθετο της μάθησης, πως δεν συνδυάζονται αυτά τα δύο. Όμως η μάθηση έχει εξ ορισμού το παιχνίδι μέσα της. Η μεγαλύτερη διαδικασία μάθησης είναι η ίδια η ζωή. Και η ζωή είναι ένα παιχνίδι που χάνει μόνο αυτός που δεν παίζει.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιο είναι μέχρι τώρα το αγαπημένο σας κομμάτι του εκπαιδευτικού ρόλου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο κομμάτι της δουλειάς που είναι αγαπημένο. Από τη στιγμή που θα φτάσω σχολείο και θα δεχτώ τις πρώτες αγκαλιές, τις πρώτες παιδικές καλημέρες μέχρι το μεσημέρι που οι μικροί μαθητές σε αποχαιρετούν, όλα μοιάζουν σαν ένα γλυκό παραμύθι. Γέλια (πολλά γέλια), παιχνίδι, πειράγματα, αλλά ακόμα και τσακωμοί ή παρεξηγήσεις, όλα συμβαίνουν στην δεύτερη οικογένειά μας, το σχολείο. Κι όλα είναι καλοδεχούμενα και απαραίτητα, ώστε να χτιστεί η εμπιστοσύνη, η κολώνα της παιδαγωγικής σχέσης ανάμεσα σε μαθητή και δάσκαλο. Φυσικά, όταν έρχεται η ώρα να δημιουργήσουμε μια ταινία μικρού μήκους με τους μαθητές, τότε μας πιάνει εκείνη η έξαψη, το πάθος να εκφραστούμε μέσω της Τέχνης. Αυτή, θα μπορούσα να πω, είναι μια στιγμή που απολαμβάνουμε.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιές είναι οι καινοτόμες πρακτικές, που οδήγησαν στην βράβευσή σας το 2021;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το βραβείο ήταν το αποτέλεσμα της προσφοράς μας σε ένα μικρό σχολείο της Επιδαύρου, το διθέσιο Δημοτικό σχολείο Αγίου Δημητρίου. Στα δύο χρόνια που μείναμε εκεί, με τη στήριξη των γονέων και της δημοτικής αρχής, αλλάξαμε ριζικά την εικόνα της σχολικής μονάδας μεταμορφώνοντάς την από ένα σχολείο έτοιμο να κλείσει, σε ένα πρότυπο σχολείο που έλκει μαθητές όλης της περιοχής. Η αύξηση της ποιότητας του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου ήταν ο πρώτος μας και πιο σημαντικός στόχος, όταν αναλάβαμε τις τύχες του και το καταφέραμε φέρνοντας καινοτόμες πρακτικές συνδυασμένες με πολύ κόπο και προσωπικό μεράκι. Φυσικά, κορωνίδα των προσπαθειών ήταν η πρωτοπόρος δράση της δημιουργίας ταινιών μικρού μήκους με τους μαθητές, που έκανε εντύπωση στην κριτική επιτροπή των AKS Education Awards και έτσι μου απένειμε το Global Teacher Award. Το βραβείο αυτό απονέμεται σε 100 εκπαιδευτικούς από όλο τον κόσμο, ως αναγνώριση της συμβολής τους στην παγκόσμια εκπαιδευτική κοινότητα και την κοινωνία, συμβάλλοντας στο να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος.
Το πρώτο πράγμα που έκανα όταν ανέλαβα τη διεύθυνση του μικρού σχολείου ήταν – όσο κι αν σας φανεί περίεργο – η δημιουργία σελίδας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το σχολείο λειτουργεί μέσα σε ένα αρτηριοσκληρωτικό πεπαλαιωμένο πλαίσιο, κάτι που το εμποδίζει να γίνει σύγχρονο, να πλησιάσει τις ανάγκες των γονιών και των μαθητών. Θέλαμε εκεί να μοιραζόμαστε όλα εκείνα που υλοποιούμε. Σκοπός να ενημερώνονται οι γονείς για τα πεπραγμένα του σχολείου, αλλά και να διαμοιράζονται θετικές πρακτικές που κάποιος άλλος συνάδελφος ή σχολείο θέλει να υιοθετήσει. Εκεί μπορείτε να δείτε όλες μας τις δράσεις. Επιγραμματικά, μπορώ να αναφέρω πως οι μαθητές δημιούργησαν μια κατασκευή για συλλογή καπακιών με σκοπό την αγορά αναπηρικού αμαξιδίου, συμμετείχαμε στον Παλαμήδειο Άθλο, τον αγώνα δρόμου κάτω από το ιστορικό κάστρο του Ναυπλίου, πιασμένοι χέρι – χέρι, ώστε να αναδείξουμε τη σημασία της συμμετοχής και όχι της νίκης, διοργανώσαμε συλλογή τροφίμων για τους άπορους βοηθώντας το συσσίτιο τοπικής εκκλησίας, στολίσαμε το χριστουγεννιάτικο δέντρο του χωριού και είπαμε τα κάλαντα σε όλα τα σπίτια, προσφέροντας χαρά στις γιαγιάδες και τους παππούδες που έχουν απομείνει. Εκδώσαμε μαθητική εφημερίδα με τα έσοδα να πηγαίνουν σε φιλανθρωπικό σκοπό, μοιράσαμε «κλήσεις» σε ανυποψίαστους οδηγούς στο χωριό, τοποθετήσαμε ηχείο, ώστε τα διαλείμματα και η προσέλευση – αποχώρηση των μαθητών να γίνεται μέσα σε ευχάριστο μουσικό κλίμα. Μέσω χορηγιών, αλλά και της βοήθειας του Δήμου, εγκαινιάσαμε μία αίθουσα υπολογιστών και δεκάδες καινούριοι τίτλοι βιβλίων γέμισαν τη σχολική βιβλιοθήκη. Αν και περισσότερα μπορείτε να βρείτε στη σελίδα του σχολείου, δεν μπορώ να μην αναφέρω τη βράβευση της ταινίας μας για την ισότητα των φύλων στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του ΟΗΕ.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Από τότε, έχετε υιοθετήσει κάποια νέα πρακτική;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κάθε μέρα, κάθε βράδυ σκέφτομαι το αύριο, στόχος είναι το επόμενο μάθημα. Πώς θα γίνει πιο ενδιαφέρον, πώς θα μάθουμε και συγχρόνως θα περάσουμε καλά, τί εκπλήξεις ή μυστήριο μπορεί να κρύβει. Πώς μπορώ να κάνω τη μέρα που έρχεται, να έχει προστιθέμενη αξία στη διαδρομή μου, αλλά και στη διαδρομή των μαθητών μου. H βασική μου επιδίωξη είναι κάθε μέρα το σχολείο να είναι μια μικρή γιορτή. Αυτό γίνεται με πολλές μικρές εκπλήξεις που βγαίνουν στη διάρκεια της ημέρας, με ένα χαμόγελο και μια αγκαλιά, με καινοτόμες δραστηριότητες που τα σηκώνουν από τις καρέκλες και τα θρανία με σκοπό να μάθουν μέσω βιωματικών δραστηριοτήτων, μέσω της τέχνης, με τραγούδια στην πρωινή υποδοχή, με χρώματα και παιχνίδια! Η τεχνολογία μας δίνει μεγάλη βοήθεια στις μέρες μας, όλο και περισσότερα εκπαιδευτικά εργαλεία έχουμε στα χέρια μας. Ταξιδεύοντας στο εξωτερικό, μέσω προγραμμάτων Erasmus, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω πολλά από αυτά και να τα φέρω στη χώρα μας και στην τάξη μου. Επειδή προέρχομαι και από τον αθλητισμό, πάντα λέμε πως στόχος είναι η επόμενη προπόνηση. Έτσι και στον χώρο μας, τον χώρο της εκπαίδευσης, στόχος είναι το επόμενο μάθημα, το χρέος μας να είμαστε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας, ώστε να προσφέρουμε το καλύτερο δυνατό στα παιδιά μας. Σκοπός είναι να αγαπήσουν το σχολείο, να ανυπομονούν κάθε βράδυ πότε θα περάσει η ώρα να ξαναγυρίσουν στην τάξη όπως ακριβώς ανυπομονώ κι εγώ!
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τί επιπτώσεις παρατηρήσατε να έχει η καραντίνα και η αναγκαστική εξ αποστάσεως διδασκαλία στους μαθητές σε μαθησιακό, κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τα σχολεία είναι η μικρογραφία της κοινωνίας. Μετά την πανδημία νομίζω όλοι παρατηρούμε ανθρώπους με νεύρα, ανθρώπους που θα τσακωθούν εύκολα στον δρόμο για «ψύλλου πήδημα», που δεν θα διστάσουν ακόμα και να σκοτώσουν τον/την σύντροφό τους. Δεν είμαι ειδικός, ώστε να μιλήσω με κοινωνιολογικούς όρους, απαριθμώντας τους λόγους που μας έχουν οδηγήσει εκεί. Μπορώ μόνο να παρατηρήσω. Αυτό που συζητάμε με τους συναδέλφους είναι πως τα παιδιά άλλαξαν πολύ μετά το αναγκαστικό κλείσιμο των σχολείων και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Βγήκαν εντελώς έξω από το καθιερωμένο πρόγραμμα, τη ρουτίνα, τους κανόνες που λειτουργούμε στο σχολείο. Αποκόπηκαν από το πλαίσιο που υπάρχει σε μια δομημένη κοινωνία, όπως είναι μια σχολική μονάδα. Ξέχασαν να τηρούν κανόνες λειτουργίας μέσα στην ομάδα, ξέχασαν να συνεργάζονται. Έμειναν στο σπίτι κι αυτό είχε αρνητικό αντίκτυπο. Η ανατροφή και η διαπαιδαγώγηση του παιδιού είναι μια υπερβολικά υπεύθυνη, επίπονη, χρονοβόρα και δύσκολη διαδικασία, η οποία απαιτεί την ευαισθητοποίηση των γονέων, την αυταπάρνηση και την υπομονή τους. Η γενιά μου, δυστυχώς, προτιμά να βολεύεται, αφήνοντας την ανατροφή του παιδιού τους στη σύγχρονη νταντά, την τεχνολογία. Τάμπλετ και κινητά αναλαμβάνουν την προσοχή και φροντίδα των παιδιών. Δεν έχουμε την ώρα, τη διάθεση, την υπομονή και κάπου δικαιολογημένα. Οι ρυθμοί της ζωής, της εργασίας δεν μας αφήνουν να δώσουμε το ένα μόνο πράγμα που μας ζητά το παιδί μας. Το ένα, αλλά και πιο πολύτιμο. Τον χρόνο μας.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιό θεωρείτε δυσκολότερο κομμάτι της εργασίας του εκπαιδευτικού;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Είναι πολλά! Δουλεύοντας τόσα χρόνια, κατά κόρον στην επαρχία, σε μικρά σχολεία, αντιμετωπίζεις αρκετές δυσκολίες, όπως η ελλιπής υλικοτεχνική υποδομή, η υποστελέχωσή τους, οι δυσκολίες διαβίωσης. Η ατελείωτη γραφειοκρατία, το συνεχές κυνήγι της ολοκλήρωσης μιας απέραντης ύλης, η μη παροχή των κατάλληλων «όπλων στη φαρέτρα μας», είναι μερικά από τα εμπόδια. Οι συνεχείς μετακινήσεις, η μισθός που είναι πιο χαμηλά κι από τον επίσημα νομοθετημένο κατώτατο. Η εκπαίδευση λειτουργεί και πετυχαίνει στη χώρα μας, κυρίως εξαιτίας του φιλότιμου των εκπαιδευτικών, όπως συμβαίνει και στον άλλον πυλώνα του κράτους, την Υγεία. Επίσης, τα τελευταία χρόνια είναι πολύ δύσκολη η συνεργασία με τους γονείς, για πολλούς λόγους. Άλλοι δεν ασχολούνται καθόλου, άλλοι φέρονται υπερπροστατευτικά στα παιδιά κι άλλοι νομίζουν πως κατέχουν την Παιδαγωγική Επιστήμη, επειδή πήγαιναν σχολείο. Σαν να λέω πως επειδή πηγαίνω στον Βέρτη, έχω μάθει μπουζούκι!
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια είναι η γνώμη σας για τον διεκπεραιωτικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης τα τελευταία χρόνια στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Συχνά ο κόσμος παρασύρεται από το δημοσιοϋπαλληλικό μένος που τον διακατέχει εδώ και δεκαετίες και κατηγορίες εκτοξεύονται και προς τους εκπαιδευτικούς. Οι δάσκαλοι στα δημοτικά σχολεία, όπου εργάζομαι, είναι επαγγελματίες που αγαπούν τη δουλειά τους, βάζω από το υστέρημά τους για να προσφέρουν το καλύτερο στα παιδιά, με ασπίδα τους το φιλότιμο. Το πρόβλημα είναι πως η ύλη έχει πιεστεί προς τα κάτω, το Δημοτικό σχολείο έχει γυμνασιοποιηθεί και τρέχουμε να καλύψουμε, δάσκαλοι και μαθητές έναν τεράστιο όγκο δεδομένων. Χάθηκε το παιχνίδι, η προσωπική επαφή, η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, η δημιουργία όμορφων αναμνήσεων. Οι άνθρωποι που σχεδιάζουν την εκπαιδευτική πολιτική ξεχνούν πως έχουν να κάνουν με παιδιά, βλέπουν απλά αριθμούς και τους αυριανούς εργαζομένους.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Θα προτείνατε κάποιες ριζικές αλλαγές στο αναλυτικό πρόγραμμα του Δημοτικού;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ναι, είναι αναγκαία μια σημαντική αλλαγή στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, στην ύλη που πρέπει να διδαχθούν τα παιδιά. Από το νηπιαγωγείο, τα παιδιά προετοιμάζονται (ναι, τα 5χρονα) για τις πανελλήνιες. Για την αποστήθιση γνώσεων. Ξέρετε, εμείς οι δάσκαλοι διδάσκουμε με παραδείγματα. Οπότε θα σας πω ένα, για να καταλάβετε τι εννοώ. Σκεφτείτε το σχολείο σαν τη σχολή οδηγών. Μας μαθαίνει συγκεκριμένα πράγματα που χρειάζονται στη διαδικασία εξέτασης για δίπλωμα οδήγησης. Κι όταν βγούμε στον δρόμο δεν ξέρουμε τίποτα.
Με πόνο ψυχής βλέπω παιδιά να τριγυρνούν τις χειμωνιάτικες νύχτες με μια τσάντα στην πλάτη. Σκέφτομαι πως την έχουν από το πρωί και την κουβαλούν μέχρι και το βράδυ. Πώς βάζουμε τα παιδιά μας σε αυτό το μαρτύριο, που ούτε εμείς πρώτα – πρώτα δεν θα αντέχαμε; Βάλτε τον εαυτό σας στη θέση τους. Να δουλεύετε από το πρωί στις 8 μέχρι στις 9 το βράδυ. Και μιλάμε για παιδιά! Παιδιά που είναι προορισμένα να παίζουν, να έχουν ελεύθερο χρόνο, να ζήσουν, να ανακαλύψουν, να ερωτευτούν, ακόμα και να βαρεθούν… Κι εμείς εκδικητικά τους λέμε: «Όχι παιδιά, εμείς θα σας δείξουμε πως θα είναι η ενήλικη ζωή σας, αυτά που περνάμε καθημερινά, ένα αέναο τρέξιμο να προλάβουμε, να δουλέψουμε, να επιβιώσουμε». Πιστεύετε πως καθημερινά ακούω μαθητές να μου λένε ότι δεν πρόλαβαν να διαβάσουν; Ακούγεται απίστευτο, αλλά ένας μαθητής, ένα παιδί 10 χρονών δεν προλαβαίνει να διαβάσει! Επίσης, είναι και θέμα δικαιοσύνης. Δικαιοσύνη δεν είναι να μαθαίνουν όλοι το ίδιο, αλλά να μαθαίνουν αυτό που έχουν ανάγκη. Ο μαθητής στην πόλη, στην Κηφισιά για παράδειγμα, με τον μαθητή σε ένα χωριό, στην ορεινή Ανδρίτσαινα, δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες. Η ύλη πρέπει να προσαρμόζεται, λοιπόν, στις ανάγκες των μαθητών. Και να λιγοστεύσει κατά πολύ.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς εμπνευστήκατε για τις ταινίες μικρού μήκους που δημιουργείτε με τους μαθητές;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όλο αυτό ξεκίνησε το 2015 όταν βρέθηκα στην Κρήτη, σε ένα εξαιρετικό σχολείο, στους Κουνάβους κοντά στην Κνωσό. Είχα το ένα τμήμα της Α’ Δημοτικού, ένας άλλος συνάδελφος, ο Νίκος ο Κωνσταντάκης το άλλο. Πάντα είχα αγάπη για την κινηματογράφηση και τη φωτογραφία, αλλά όχι τα μέσα. Βρέθηκε, λοιπόν, ο συνάδελφος να έχει μια εξαιρετική κάμερα στην κατοχή του και.. αυτό ήταν.! Έκανα την πρώτη ταινία, «Το πρώτο τρένο», με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό και στο τέλος της χρονιάς συνεργαστήκαμε, δημιουργώντας μια ταινία μικρού μήκους με τα πρωτάκια μας, το «SOSίβιο», για το κυρίαρχο ζήτημα τότε, το προσφυγικό. Από τότε έχουμε δημιουργήσει 9 ταινίες, όλες δημοσιευμένες στο κανάλι μου στο YouTube. Έχουμε καταπιαστεί με θέματα, όπως οι μαθησιακές δυσκολίες, τα τροχαία ατυχήματα, την επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, τα δικαιώματα της γυναίκας και άλλα.
Οι ταινίες μικρού μήκους που δημιουργούμε με τους μαθητές είναι στην ουσία η προσπάθειά μας να αγγίξουμε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα μέσα από μια μορφή τέχνης, ζητήματα που δύσκολα διδάσκονται από βιβλία και τετράδια, αλλά πιο εύκολα βιώνονται υποδυόμενοι ρόλους. Επίσης, πάντα θέλουμε να στείλουμε το δικό μας μήνυμα προς την κοινωνία, αλλά και προς εμάς τους ίδιους, προς τα παιδιά, τους αυριανούς πολίτες. Τα θέματα επιλέγονται σε συνεργασία με τα παιδιά, εξάλλου αν είναι κάτι που δεν τους αρέσει ή δεν τους απασχολεί, δεν θα αφιερώσουν χρόνο και όρεξη σε αυτό. Καταπιανόμαστε είτε με διαχρονικά προβλήματα, είτε κυρίως με ζητήματα της εποχής, που απασχολούν την κοινή γνώμη και γεμίζουν τις τηλεοράσεις, δημιουργώντας απορίες στα παιδιά. Ύστερα, γίνεται καταιγισμός ιδεών για το σενάριο, σκεφτόμαστε τί θα χρειαστούμε και τα γυρίσματα ξεκινούν.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πόσο εύκολο είναι να βρείτε χρόνο στην τάξη και να παρακινήσετε τους μαθητές να ασχοληθούν με τη δημιουργία τους;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο χρόνος είναι πολύ λίγος και το πρόγραμμα πιεστικό, αλλά αν θες να κάνεις σωστά τη δουλειά σου, τότε γίνεσαι ευέλικτος. Πρόσφατα έμαθα για τον όρο job crafting. Αναφέρεται στην συμπεριφορά, σύμφωνα με την οποία οι εργαζόμενοι προσαρμόζουν τη δουλειά στα μέτρα τους, ώστε να ταιριάζει στα δικά τους ενδιαφέροντα, δεξιότητες και ανάγκες. Δεν χρειάζεται να αλλάξεις εργασία αν δεν σου αρέσουν κάποια πράγματα, αρκεί να φέρεις την εργασία στα μέτρα σου. Έτσι κι εμείς, μέσα στο χαώδες πρόγραμμα και την ύλη, βρίσκουμε χρόνο να δημιουργήσουμε.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Έχετε βιώσει ακραίες ή έστω απροσδόκητες αντιδράσεις από γονείς για τις πρακτικές διδασκαλίας σας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όχι, ποτέ. Λόγω των συνεχών μετακινήσεων, βρισκόμουν συνεχώς σε καινούρια σχολεία όπου έπρεπε να κερδίζω από την αρχή την εμπιστοσύνη των γονέων. Ήταν μια πρόκληση, αλλά και εύκολο συνάμα, γιατί οι γονείς καταλαβαίνουν αμέσως αυτόν που έχουν απέναντί τους. Βλέπουν αν έχει αγάπη μέσα του να δώσει στα παιδιά, αν έχει όρεξη και διάθεση να ασχοληθεί μαζί τους. Στο πέρασμα των ετών, οι γονείς ήταν πάρα πολύ βοηθητικοί και δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. Πρέπει να υπάρχει άριστη συνεργασία στο εκπαιδευτικό τρίγωνο δασκάλων – μαθητών – γονέων, ώστε να επιτευχθούν οι κοινοί στόχοι. Είμαστε στην ίδια ομάδα, συμπαίκτες και όχι αντίπαλοι. Πάντα υπάρχουν και τα ευτράπελα, βέβαια, ή αντιδράσεις που δεν περίμενες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, μια χρονιά στην ίδια τάξη, είχαν έρθει δύο διαφορετικές μαμάδες, η μια να πει πως βάζω πολλά και η άλλη λίγα. Στην ίδια τάξη!
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
