Τα στενά των Θερμοπυλών, ένα από τα σημαντικότερα πεδία μαχών στην ελληνική αλλά και ευρωπαϊκή ιστορία διαμορφώνονταν κατά την αρχαιότητα στην ανατολική απόληξη του Καλλίδρομου όρους. Οι Θερμοπύλες έχουν συνδεθεί με τη μάχη των μεταξύ Ελλήνων και Περσών το 480 π.Χ.
Όμως η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη κρυμμένα μυστικά και ένα από αυτά είναι οι ιαματικές πηγές που αναβλύζουν θερμό νερό σε μόνιμη θερμοκρασία 40°C από θειούχο-νατριούχο νερό θεραπευτικό για το ανθρώπινο σώμα.
Οι γνωστές από τότε ιαματικές πηγές
Οι Θερμοπύλες είναι μια από τις 700 ιαματικές πηγές που υπάρχουν και η ύπαρξη τους ήταν γνωστή στους Έλληνες από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Ήφαιστος, μετά από παράκληση της θεάς Αθηνάς, δημιούργησε τις πηγές για να πλένεται και να ανακτά τις δυνάμεις του ο Ηρακλής μετά τους άθλους του. Όπως αναφέρει ο καθηγητής Α. Δαμβέργης στην μελέτη του (1892-1896-1903) για τις ιαματικές πηγές της Ελλάδας «από τα αρχαία χρόνια τα θερμά θεραπευτικά λουτρά ήσαν αφιερωμένα στον Ηρακλή, επειδή ενδυνάμωναν το σώμα και ο Ηρακλής ήτο εκπρόσωπος της δύναμης».
Η ονομασία της περιοχής όπως αναφέρει ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος 59 π.Χ. οφείλεται στην ύπαρξη των θερμών ιαματικών πηγών που έρρεαν ανάμεσα από το Στενό τις “Πύλες”.
Οι ντόπιοι ισχυρίζονται ότι στο σημείο είχαν ξαποστάσει άντρες του Λεωνίδα. Βουτούσαν στα θερμά λουτρά για να ανακτήσουν δυνάμεις και να επουλώσουν τα τραύματα τους. Όπως φανερώνει και το όνομα τους, πιστεύεται ότι τα νερά είναι ιαματικά – θεραπευτικά προσφέρουν ανακούφιση σε πολλές παθήσεις όπως ορθοπεδικές, ρευματικές, γυναικολογικές και νευρολογικές.
Η μάχη των Θερμοπυλών
Το 480 π.χ οι περσικές δυνάμεις υπό την υγεσία του Βασιλιά Ξέρξη επιχείρησαν τη δεύτερη εισβολή τους στην Ελλάδα. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Περσικός στόλος αποτελείτο από 2,6 εκατομμύρια άνδρες, ενώ ο Σιμωνίδης ο Κείος αναφέρει 4 εκατομμύρια. Όμως με πρόσφατες εκτιμήσεις, οι Πέρσες στρατιώτες ήταν από εκατό έως τριακόσιες χιλιάδες .Τα στενά των Θερμοπυλών μεγάλης στρατιωτικής σημασίας για τους χρόνους της Ελληνικής Αρχαιότητας αλλά και για μετέπειτα κλήθηκαν να υπερασπιστούν 300 Σπαρτιάτες με επικεφαλής τον Βασιλιά Λεωνίδα. Καθώς πορεύονταν προς τις Θερμοπύλες ανισχήθηκαν από 5.000 άνδρες από την Πελοπόννησο, την Φωκίδα και τη Θήβα.
Οι Έλληνες αποφάσισαν να αμυνθούν αρχικά στο στενό των Τεμπών, όταν όμως έμαθαν ότι οι Θεσσαλοί “εμήδησαν” υποχώρησαν στο στενό των Θερμοπυλών όπου και τελικά έδωσαν την μάχη.
Ο Περσικός στρατός έφτασε στα στενά των Θερμοπυλών με σκοπό να περάσουν στην Νότια Ελλάδα. Οι Έλληνες είχαν φροντίσει να κλείσουν το πέρασμα. Το μήκος της διόδου ήταν 1 χιλιόμετρο. Στα δύο άκρα ήταν τόσο στενή ώστε μόνο μια άμαξα μπορούσε να περάσει. Τότε ο Ξέρξης έστειλε αγγελιοφόρο που τους ζητούσε να παραδοθούν αλλά ο Λεωνίδας απάντησε την περίφημη φράση «Μολών Λαβέ» που σημαίνει «έλα να τα πάρεις».
Στη μάχη που ακολούθησε οι Έλληνες πολέμησαν για 3 μέρες γενναία αλλά δεν μπόρεσαν να νικήσουν τον υπεράριθμό στρατό των Περσών.
Όταν περικυκλώθηκαν κατόπιν της προδοσίας του Εφιάλτη, ο Λεωνίδας διέταξε τότε τους άλλους να φύγουν, γιατί του ήταν αδύνατον να φύγει διότι “τοις κοινών ρήμασι πειθόμενοι”, δηλαδή ήταν υποχρεωμένοι να μείνουν. Εκεί παρέμειναν εθελοντικά και οι 700 Θεσπιείς. Όλοι σκοτώθηκαν ηρωικά από βέλη των Περσών.
Για να τιμήσουν τη θυσία τους, οι αρχαίοι Έλληνες έστησαν σε εκείνο το σημείο πέτρινο λέοντα, όπου υπήρχε η επιγραφή «Ξένε, πες στους Λακεδαιμόνιους ότι κειτόμεθα εδώ, πιστοί στους νόμους τους». Σήμερα η ίδια επιγραφή βρίσκεται στην κορυφή του Κολωνού απέναντι από το μνημείο του Λεωνίδα.
Ηρώο των Θερμοπυλών
Το Ηρώο των Θερμοπυλών κατασκευάστηκε το 1955 από τον γλύπτη Βάσο Φαληρέα, περιέχει τον ορειχάλκινο ανδριάντα του Λεωνίδα με δόρυ και ασπίδα στο κέντρο, ενώ δεξιά και αριστερά, χαμηλότερα έχουν λαξευθεί σε μάρμαρο οι μορφές του προσωποποιημένου Ταϋγέτου, του ψηλότερου βουνού της Πελοποννήσου και του προσωποποιημένου ποταμού Ευρώτα που διατρέχει ολόκληρη τη Λακωνία.
Ηρώο Θεσπιέων
Ο Σύλλογος Θεσπιέων «Θεσπίς» έφτιαξε το 1955 ακόμα ένα μνημείο το οποίο στήθηκε δύο χρόνια αργότερα, προς τιμή των μεγάλων αδικημένων αυτής της ιστορίας, των 700 Θεσπιέων που έδωσαν την τελευταία τους πνοή μαζί με τους Σπαρτιάτες. Οι Θεσπιείς παρέμειναν στις Θερμοπύλες γνωρίζοντας ότι θα θυσιαστούν για την ελευθερία της πατρίδας χωρίς να το επιτάσσουν οι νόμοι τους. Παρέμειναν, με αρχηγό τον Δημόφιλο τον Διαδρομέα, και προτίμησαν να μην εγκαταλείψουν τον αγώνα τους.
Ο ανδριάντας του Λεωνίδα, το μνημείο των πεσόντων Θεσπιέων και ο Κολωνός θα θυμίζουν για πάντα την αυταπάρνηση, αυτοθυσία και την υπακοή στα ιδανικά.
