Πολλά έχουν γραφεί κατά την τελευταία χρονιά για την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και τον ρόλο των Φιλελλήνων και την συμμετοχή τους στον Αγώνα με την ευκαιρία των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
του Κωνσταντίνου Τζιαμπάση*
Μια ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει για τους Ιταλούς Φιλέλληνες που συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821. Μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα ήταν ο Vincenzo Gallina (Ραβέννα 1795 – Χαλέπι Συρίας 1836).
Στις 9 Απριλίου 1821, το Συμβούλιο της Μεσσηνίας, αποτελούμενο από μυστικές εταιρείες, απηύθυνε έκκληση σε όλα τα πολιτισμένα έθνη της Ευρώπης να προσφέρουν βοήθεια στην ελληνική υπόθεση. Στις κύριες πόλεις της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Βόρειας Ιταλίας, γεννήθηκαν επιτροπές για την υποστήριξη της ελληνικής εξέγερσης και πολλοί έφυγαν για το Αιγαίο με σκοπό να δώσουν ένα συγκεκριμένο σημάδι αλληλεγγύης και μια αποτελεσματική συμβολή στις μάχες για ελευθερία και ανεξαρτησία.
Τον Ιούνιο του 1821 ομάδα Ιταλών αξιωματικών, από το λιμάνι της Τεργέστης, επιβιβάστηκε για την Ελλάδα, υπό την καθοδήγηση του Γάλλου Baleste, ενώ τουφέκια και πυρομαχικά φορτώθηκαν από το λιμάνι του Λιβόρνο. Επίσης από το Λιβόρνο, την ίδια περίοδο, σημειώθηκε αποχώρηση νεαρών φοιτητών, κυρίως από το Πιεμόντε. Τον Σεπτέμβριο του 1821 έφτασε στην Πελοπόννησο μια άλλη ομάδα Ιταλών αξιωματικών, έτοιμοι να προσφέρουν όχι μόνο τη δική τους ένοπλη υπηρεσία αλλά και ιατρική βοήθεια και να διαχειριστούν την οργάνωση των προμηθειών και της διοίκησης. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Ανδρέας Λουριώτης, στενός συνεργάτης του πρώτου, μέλος της «Φιλικής Εταιρείας», και ο Vincenzo Gallina.
Ο Γκαλλίνα ήταν από τη Ραβέννα και αναφέρεται ως φιλελεύθερος δικηγόρος ή έμπορος. Ο Γκαλλίνα, το 1818, μαζί με άλλους «σεχταριστές» του Παπικού Κράτους, είχαν σχεδιάσει ένα πιθανό πέρασμα της Ρωμάνια στο Μεγάλο Δουκάτο της Τοσκάνης, στην επαναστατική διετία 1820-1821, ασχολούμενος με την προετοιμασία ενός σχεδίου εξέγερσης στην περιοχή της Ρωμάνια, αναγκάστηκε να εξοριστεί μετά την ατυχή έκβαση αυτών των προσπαθειών. Συμμετείχε στην επανάσταση των Καρμπονάρων στη Ραβέννα και αναφέρεται από τα αρχεία της Αυστριακής Αστυνομίας το 1821 ως ένας από τους τέσσερις που αποτελούσαν το Consiglio Supremo Carbonico nelle Romagne και αργότερα ότι επιτρεπόταν να ξαναμπεί στο κράτος με όρο να εμφανίζεται κάθε 24 ώρες στις αρχές. Ο Λόρδος Βύρων τον αναφέρει σε επιστολή του στις αρχές του 1821 σαν έναν από τους αρχηγούς που συντόνιζε ο Κόμης Πιέτρο Γκάμπα. Μετά τις ταραχές της επανάστασης των Καρμπονάρων το 1821 εξορίστηκε και έρχεται στην Ελλάδα.
Ο Γκαλλίνα στην Ελλάδα, συμμετείχε στη συγγραφή του πρώτου Συντάγματος της Ελλάδος με τίτλο «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος», που ψηφίστηκε την 1 Ιανουαρίου 1822 στην Α’ Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου, έχοντας μαζί του κείμενα Ευρωπαϊκών Συνταγμάτων.
Την 1η Ιανουαρίου 1822 /την 13 Ιανουαρίου 1822, οι 59 εκπρόσωποι των κυριότερων ελληνικών επαρχιών συναντήθηκαν στην Επίδαυρο, δίνοντας ζωή σε ένα είδος Εθνοσυνέλευσης και ενέκριναν το κείμενο του Συντάγματος της ελεύθερης και ανεξάρτητης Ελλάδας.
Το κείμενο αυτού του θεμελιώδους εγγράφου συντάχθηκε και υπογράφηκε από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και τον Θεόδωρο Νέγρη με την αποφασιστική συνεργασία από έναν Ιταλό, τον Vincenzo Gallina (1795-1836), μέλος του Ανώτατου Συμβουλίου των Καρμπονάρων της Ρωμάνια. Φαίνεται ότι ο δημιουργός αυτού του πρώτου ελληνικού Συντάγματος -που βασίζεται στο ισπανικό του 1812 και κατά συνέπεια στο ναπολιτάνικο του 1820- είναι πραγματικά ένας Ιταλός, ο πατριώτης της Ραβέννας Vincenzo Gallina, ο οποίος έδειξε να είναι καλά ενημερωμένος στις συζητήσεις της σεχταριστικής ηγεσίας της Ρωμάνια.
Ο Τόμας Γκόρντον (Thomas Gordon) αναφέρει ότι το Σύνταγμα του 1821 γράφηκε κυρίως από έναν Ιταλό ονόματι Gallina, ενώ ο Ειρηναίος Θείρσιος, δίνει μια περιγραφή του: «ένας τέτοιος ήταν και ένας Ιταλός ονόματι Γκαλλίνα που είχε φέρει στην Ελλάδα ένα βιβλίο που περιείχε τα πιο μοντέρνα συντάγματα. Ήταν ένας θησαυρός που ο ιδιοκτήτης του δεν τον αποχωριζόταν ποτέ, ένα μαντείο που συμβουλευόταν και με τη βοήθεια του οποίου κατάφεραν να εγκαθιδρύσουν στην Ελλάδα ένα σύστημα που…»
Ο Νικόλαος Σπηλιάδης συγγραφέας και πολιτικός της νεοσύστατης Ελλάδας που πήρε μέρος σε πολλές εθνοσυνελεύσεις, αναφέρει στα απομνημονεύματά του: «Οι συντάξαντες το σύνταγμα αυτό ήσαν ο Αλεξ. Μαυροκορδάτος, Θ. Νέγρης, Π. Πατρών Γερμανός, Αθ. Κανακάρης, Π. Νοταράς, Ιω. Ορλάνδος, Αναγ. Μοναρχίδης, Π.Σ. Ομηρίδης, Γ. Αινειάν, Δρόσος Μανσώλας, Ιω. Κωλλέτης και Φ. Καραπάνος, ωδηγήθησαν δε εις την σύνταξιν αυτού από τον φιλέλληνα Βικέντιον Γαλλίναν» και σε σημείωση λέγει: «άνευ του Γαλλίνα, οι πλειότεροι νομοθέται δεν ήσαν ικανοί να νομοθετήσωσι διότι εστερούντο τοιούτων γνώσεων πολιτείας, και τις εξ’αυτών ηρώτα ποιόν εκ των δύο σωμάτων είναι ο βασιλεύς, και δυσηρεστείτο διότι έγεινεν ο Μαυροκορδάτος βασιλεύς».
Ο Vincenzo Gallina, μόλις έφυγε από την Ελλάδα, μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη, στη συνέχεια στη Ρωσία και τη Γεωργία, πριν φτάσει στην Αίγυπτο όπου προφανώς ήταν γραμματέας του Αντιβασιλέα. Πέθανε στο Χαλέπι της Συρίας, ενώ επισκεπτόταν τη χώρα αυτή με τον Αιγύπτιο Αντιβασιλέα. Το 1835 έλαβε Αργυρό νόμισμα από το κράτος σε αναγνώριση της συνεργασίας του στη σύνταξη του Συντάγματος της Επιδαύρου. Σύμφωνα με τις περισσότερες πηγές, αυτό συνέβη το 1842, αλλά στην πραγματικότητα, όπως φαίνεται από αξιόπιστα αρχειακά έγγραφα, η ημερομηνία του θανάτου του είναι η 25η Οκτωβρίου 1836.
Η πρώτη φάση του φιλελληνικού κύματος, που χαρακτηρίζεται από μια αυθόρμητη εισροή δημοκρατών, πολιτικών, Ιταλών και Γερμανών «παρανόμων», παρουσιάζει σημαντικές διαφορές σε σχέση με τη δεύτερη των ετών 1823-1827. Το 1823, μάλιστα, με την αναγνώριση από την Αγγλία της υπόθεσης των Ελλήνων εξεγερμένων και με τον θεσμό, στο Λονδίνο, της Ελληνικής Επιτροπής του Λονδίνου, στην οποία είχε ενταχθεί και η Ιταλία, και με την άφιξη στην ελληνική επικράτεια των προωθούμενων κονδυλίων από την επιτροπή και εκδόθηκε από την αγγλική κυβέρνηση, ξεκινά μια δεύτερη περίοδος του ευρωπαϊκού και ιταλικού φιλελληνικού κινήματος, η οποία χαρακτηρίστηκε από την παρουσία ορισμένων εκφραστών μιας πιο εύπορης και πιο καλλιεργημένης τάξης.
Ο αγώνας των Ελλήνων για αποτελεσματική ανεξαρτησία διήρκεσε μια δεκαετία, χαρακτηρίστηκε επίσης από διαφωνίες μεταξύ των αντίπαλων παρατάξεων και χαρακτηρίστηκε από φρίκη, όπως συνέβη στο νησί της Χίου και στο Μεσολόγγι, που ανακαταλήφθηκαν από τους Τούρκους και στη συνέχεια πιέστηκαν να ανακαταλάβουν την Αττική και την ίδια την Αθήνα, σπέρνοντας τρόμο. Μετά από διάφορες και ασαφείς συνθήκες (1827-1828) και τη γαλλο-αγγλο-ρωσική ναυτική νίκη στο Ναβαρίνο (20 Οκτωβρίου 1827), οι ευρωπαϊκές δυνάμεις κατέληξαν τελικά στο Πρωτόκολλο της 3ης Φεβρουαρίου 1830 που καθιέρωσε τη συνταγματική μοναρχία στην Ελλάδα. το 1832 το στέμμα απονεμήθηκε στον Όθωνα του Βίτελσμπαχ, γιο του Λουδοβίκου Α’ της Βαυαρίας.
Το κείμενο αυτό έχει δημοσιευθεί στην εφημ. Αργολικά (14.01.2010) και στην ιστοσελίδα Αργολικά (13.01.2022), εδώ παρουσιάζεται διανθισμένο με κάποιες ουσιώδεις αλλαγές.
* O Κωνσταντίνος Τζιαμπάσης είναι αρχαιολόγος
