Η Ένωση Κρητών και Φίλων Κρήτης Ν. Αργολίδας «Ο Μίνωας» τίμησε τη μνήμη των Αγίων Δέκα Μαρτύρων εν Κρήτη το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου 2022 με Μέγα Πανηγυρικό Εσπερινό μετά αρτοκλασίας και λιτάνευση της Ιεράς Εικόνας που έγινε στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Τολού.
Στην Αργολίδα, την εικόνα των Αγίων Δέκα Μαρτύρων έφεραν μαζί τους ως πολύτιμο θησαυρό, με πολλές προφυλάξεις και πολλή ευλάβεια, οι Κρήτες που εκδιώχθηκαν από τον τότε κατακτητή της Κρήτης, η οποία έκτοτε φυλάσσεται μαζί με άλλες στον ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Τολό. Οι Άγιοι Δέκα Μάρτυρες οι εν Κρήτη και τότε αλλά και σήμερα, αποτελούν ορόσημο ηρωισμού, πνευματικής ανδρείας και ελληνορθόδοξου αγωνιστικού φρονήματος, στοιχεία δηλαδή, που ούτε ήταν, αλλά και ούτε είναι άγνωστα στην Κρήτη. Η μνήμη τους τιμάται στις 23 Δεκεμβρίου και ιδιαίτερα στο χωριό Άγιοι Δέκα Μεσσαράς και στο νότιο κλίτος των Τεσσάρων Μαρτύρων Ρεθύμνου.
Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε το μέλος του συλλόγου Ανδρέας Μπικάκης. Στον εσπερινό παραβρέθηκαν μέλη του Δ.Σ. της Ένωσης Κρητών και Φίλων Κρήτης «Μίνωας» μαζί και ο επίτιμος πρόεδρος της Δημήτρης Σκαλίδης, μέλη του συλλόγου αλλά και πλήθος κόσμου από το Τολό.
Οι Άγιοι Δέκα μάρτυρες
Οι Άγιοι Δέκα μάρτυρες μαρτύρησαν τον 3ο αιώνα μ.Χ., όταν αυτοκράτορας ήταν ο Δέκιος. Από αυτούς, οι μεν Θεόδουλος, Σατορνίνος, Εύπορος, Γελάσιος και Ευνικιανός, ήταν από τη Γόρτυνα, ο Ζωτικός, από την Κνωσό, ο Αγαθόπους από το λιμένα Πανούρμου ο Βασιλειάδης (ή Βασιλείδης) από την Κυδωνιά και ο Ευάρεστος και ο Πόμπιος (ή Μόβιος, ή Πόντιος) από το Ηράκλειο. Όπως αναφέρει η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης, και οι δέκα με πολύ ζήλο εργάζονταν για τη διάδοση του Ευαγγελίου στο νησί Αλλά καταγγέλθηκαν στον έπαρχο Κρήτης. Ο έπαρχος, όταν είδε την ανθηρή νεότητά τους και το αρρενωπό τους παράστημα, προσπάθησε να τους παρασύρει με πολλές υποσχέσεις εγκόσμιων απολαύσεων και ηδονών. Αλλά όταν είδε ότι τίποτα δεν πετύχαινε, διέταξε να τους μαστιγώσουν, και κατόπιν τους λιθοβόλησαν. Οι γενναίοι μάρτυρες του Χριστού υπέμειναν ηρωικά τα βασανιστήρια, ενθυμούμενοι τα λόγια του ψαλμωδού: «Ἀνδρίζεσθε καὶ κραταιούσθω ἡ καρδία ὑμῶν, πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπὶ Κύριον» (μτφρ.:δηλαδή, να έχετε γενναίο και ανδρείο φρόνημα, και η καρδιά σας ας γίνεται κραταιά και ατρόμητη, όλοι εσείς που ελπίζετε στον Κύριο) (Ψαλμός Λ’ στ. 25). Κατόπιν, με διαταγή του έπαρχου, οι στρατιώτες έκοψαν με τα ξίφη τους τις τίμιες κεφαλές των δέκα χριστιανών Αγίων. Η παλαιότερη γραπτή μαρτυρία για τους Αγίους, περιλαμβάνεται στην επιστολή- ομολογία ορθόδοξης πίστης που απέστειλαν το 457/8 οι επίσκοποι της Κρήτης προς τον αυτοκράτορα Λέoντα Αʼ. Σ` αυτήν οι Άγιοι Δέκα αναφέρονται ήδη ως προστάτες της Κρήτης.
