Υποψήφιο προς ένταξη στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σύμφωνα με την σύμβαση της UNESCO, είναι το Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης, καθώς κατατέθηκε επίσημα από το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας στο Υπουργείο Πολιτισμού ο σχετικός φάκελος, ώστε να αξιολογηθεί από την εθνική επιστημονική επιτροπή για την εφαρμογή στην Ελλάδα της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) με στόχο το στοιχείο να εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Μεταξύ αυτών και ο ιστορικός πλάτανος της πλατείας Συντάγματος, στο Ναύπλιο.
Η κατάθεση του εν λόγω φακέλου αποτελεί καρπό έρευνας των δύο τελευταίων ετών και διαβούλευσης και συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών και θεσμικούς φορείς της Πελοποννήσου.
Υπεραιωνόβιοι ζωντανοί μάρτυρες της ιστορίας του τόπου
Είναι γεγονός ότι, τα αιωνόβια δέντρα κατέχουν διαχρονικά σημαντική θέση στον ανθρώπινο πολιτισμό, ενώ συχνά επιβιώσαν δια μέσου των αιώνων συνδυάζοντας την ύπαρξή τους με σημαντικές πτυχές της τοπικής ανθρωπογεωγραφίας. Στη βάση αυτών, η έρευνα καταγραφής, μέσω γραπτών και προφορικών πηγών, κατέδειξε 71 αιωνόβια δέντρα στην Πελοπόννησο που συνδέονται με σημαντικά γεγονότα, κοινωνικές πρακτικές, μύθους και παραδόσεις της Ελληνικής Επανάστασης καθώς και γνώσεις που αφορούν την φύση, ενώ το εν λόγω ερευνητικό πρόγραμμα τελούσε υπό την αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021». Ακολούθως, στο πλαίσιο τοπικών εκδηλώσεων, τα δέντρα του δικτύου σημάνθηκαν με επετειακή ετικέτα εμπνευσμένη από την Ελληνική Επανάσταση, που φιλοτέχνησε η καταξιωμένη ομογενής ζωγράφος Joanna Kordos με στόχο την προστασία και την ανάδειξή τους, ενώ στο μέλλον σχεδιάζει να φιλοτεχνήσει σειρά ζωγραφικών έργων με θέμα τα αιωνόβια δέντρα του δικτύου ώστε να κάνει γνωστή την κληρονομιά τους στο διεθνές κοινό.
Πρόκειται για δέντρα που αποτελούν τους τελευταίους υπεραιωνόβιους ζωντανούς μάρτυρες της ιστορίας του τόπου, δέντρα που «είδαν» και «άκουσαν» τους Έλληνες επαναστάτες να ονειρεύονται μια ελεύθερη χώρα, δέντρα που έζησαν την αντάρα των μαχών, δέντρα που στις ρίζες τους ετάφησαν Έλληνες μαχητές, δέντρα που «άκουσαν» τις καμπάνες να ηχούν το χαρμόσυνο μήνυμα της ελευθερίας από τον τουρκικό ζυγό, δέντρα που στην σκιά τους οι Έλληνες γιόρτασαν την ελευθερία τους και αποτελούν ιδιαίτερα τοπόσημα των τοπικών κοινοτήτων άξια σεβασμού και προστασίας.
Έτσι, σήμερα, στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης και των επιπτώσεών της καθώς και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς ως συστατικού στοιχείου της συλλογικής ταυτότητάς μας, το εν λόγω στοιχείο έρχεται να ευαισθητοποιήσει τις νέες γενιές για τη διαφύλαξη και ανάδειξη των σπάνιων βιοπολιτισμικών πόρων που τα εν λόγω δέντρα προστατεύουν με την παρουσία τους ως διαχρονικοί κιβωτοί φυσικής και άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς.
Η λίστα των δέντρων
Η λίστα του Δικτύου Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης που κατατέθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού είναι η εξής:
Νομός Αργολίδος (2)
Ναύπλιο: Πλάτανος, Ελιά (Δήμος Ναυπλιέων)
Νομός Αρκαδίας (10)
Βαλτέτσι: Πλάτανος (Δήμος Τρίπολης)
Δημητσάνα (Παλαιοχώρι): Πλάτανος (Δήμος Γορτυνίας)
Δόριζα (Εκκλησία Αγ. Ιωάννου Προδρόμου): Δρύς (Δήμος Τρίπολης)
Καλτεζές (Ι. Μ. Αγ. Νικολάου): 3 Βελανιδιές (Δήμος Τρίπολης)
Κάνδαλος: Πλάτανος (Δήμος Τρίπολης)
Κεραστάρι: Πλάτανος (Δήμος Τρίπολης)
Μαγούλιανα: Πλάτανος (Δήμος Γορτυνίας)
Περθώρι (Εξωκκλήσι Αγ. Γεωργίου): Δρύς (Δήμος Τρίπολης)
Νομός Αχαΐας (6)
Αίγιο: Πλάτανος (Δήμος Αιγιαλείας)
Δροσιά: Πλάτανος, Πρίνος (Δήμος Ερυμάνθου)
Καλάβρυτα (Ι.Μ. Αγ. Λαύρας): Πλάτανος (Δήμος Καλαβρύτων)
Πλανητέρο: Πλάτανος (Δήμος Καλαβρύτων)
Πλατανιώτισσα: Πλάτανος (Δήμος Καλαβρύτων)
Νομός Ηλείας (11)
Αμαλιάδα: Ελιά (Δήμος Ήλιδας)
Ανδρίτσαινα: Πλάτανος (Δήμος Ανδρίτσαινας – Κρεστένων)
Βρίνα: Βελανιδιά (Δήμος Ανδρίτσαινας – Κρεστένων)
Γλύφα (Ι.Μ. Αγ. Ελεούσας): Ελιά (Δήμος Πηνειού)
Δάφνη: Ελιά (Δήμος Ήλιδας)
Επιτάλιο: Πρίνος (Δήμος Πύργου)
Θεισόα: Πλάτανος (Δήμος Ανδρίτσαινας – Κρεστένων)
Κάτω Παναγιά: Ελιά (Δήμος Ανδραβίδας – Κυλλήνης)
Κολίρι: Δρυς (Δήμος Πύργου)
Λάλας: Πλάτανος (Δήμος Αρχαίας Ολυμπίας)
Λογγό: Πλάτανος (Δήμος Ανδρίτσαινας – Κρεστένων)
Νομός Κορινθίας (1)
Νεμέα: Πουρνάρι (Δήμος Νεμέας)
Νομός Λακωνίας (4)
Άρνα: Πλάτανος (Δήμος Σπάρτης)
Γεωργίτσι: Πλάτανος (Δήμος Σπάρτης)
Καστανιά: Πλάτανος (Δήμος Ανατολικής Μάνης)
Βαχός: Βελανιδιά (Δήμος Ανατολικής Μάνης)
Νομός Μεσσηνίας (37)
Άγιος Φλώρος: Πλάτανος (Δήμος Καλαμάτας)
Βαράκες: Ελιά, (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Καλαμάτα: 2 ελιές (Δήμος Καλαμάτας)
Καλλιθέα: Ελιά (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Κάτω Αμπελόκηποι: Πλάτανος, Βελανιδιά, Λυγαριά, Πρίνος, Ελιά, Πεύκο, Δρυς (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Κουκουνάρα: Βελανιδιά (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Κουταλά: Σχίνος (Δήμος Καλαμάτας)
Κρεμμύδια: : 2 Πλάτανοι , Δρυς (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Κυπαρισσία: Πλάτανος (Δήμος Τριφυλίας)
Μαγγανιακό: Μουριά (Δήμος Μεσσήνης)
Μανιάκι: Βελανιδιά (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Μεθώνη: Πλάτανος (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Μεσοχώρι: Πρίνος (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Πλατανόβρυση Πυλίας: Πλάτανος (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Πύλος: Πλάτανος (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Ραπτόπουλο: Ελιά (Δήμος Τριφυλίας)
Σελλάς: 5 Βελανιδιές, 2 Πλάτανοι (Δήμος Τριφυλίας)
Σιδηρόκαστρο: Σφένδαμος (Δήμος Τριφυλίας)
Σταυροπήγιο: Βελανιδιά (Δήμος Δυτικής Μάνης)
Φιλιατρά: Βελανιδιά, Μουριά (Δήμος Τριφυλίας)
Φοινικούντα: Φοίνικας (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
