Η Κορινθία θυμάται και τιμά με λαμπρότητα την Τρίτη 26 Ιουλίου τα 200 χρόνια από τη Μάχη των Δερβενακίων, γνωστή και ως “Σφαγή του Δράμαλη”, κατά την οποία οι επαναστατημένοι Έλληνες υπό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη κατατρόπωσαν τα τουρκικά στρατεύματα στα στενά των Δερβενακίων.
Η μάχη δόθηκε στις 26 Ιουλίου του 1822, σε δύο από τα τέσσερα μικρά ορεινά περάσματα, μεταξύ της Κορίνθου και του Αργολικού κάμπου και ενίσχυσε τη φήμη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Ο Μαχμούτ Πασάς Δράμαλης φθάνοντας με 30.000 άνδρες στην Πελοπόννησο, κατέλαβε αμαχητί την Ακροκόρινθο και αποφάσισε να εισβάλει με όλον το στρατό του στον Αργολικό κάμπο, υπολογίζοντας και στη βοήθεια του τουρκικού στόλου. Στις 13 Ιουλίου, μπαίνει στο Άργος, όπου πίστευε ότι θα έβρισκε χρήματα και εφόδια και την ίδια ημέρα ξεκινά η πολιορκία του κάστρου της πόλης, της Λάρισας.
Οι Έλληνες ενέκριναν το σχέδιο του Κολοκοτρώνη να καταληφθούν καίριες θέσεις για να αποκλειστεί ο Δράμαλης στην Αργολίδα, να απασχοληθεί με την πολιορκία του κάστρου του Άργους για να χάσει χρόνο και να εφαρμόσουν την τακτική της «καμένης γης», καταστρέφοντας τα σπαρτά ώστε να εξολοθρευθούν οι Τούρκοι από λιμό.
Μέρα με τη μέρα ο οθωμανικός στρατός άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρά επισιτιστικά προβλήματα και αρρώστιες και ο Δράμαλης άρχισε να σκέπτεται σοβαρά τη διακοπή της εισβολής και την επάνοδο στην Κόρινθο.
Στο συμβούλιο που έγινε στις 20 Ιουλίου στους Μύλους της Αργολίδας, όπου ήταν το στρατηγείο των Ελλήνων, ο Κολοκοτρώνης πρότεινε να περικυκλώσουν τους Τούρκους και έτσι αποφασίστηκε ο εγκλωβισμός του εχθρού στα Δερβενάκια, με αποκλεισμό των στενών και ισχυρή άμυνα του Αχλαδόκαμπου και των Μύλων.
Στις 26 Ιουλίου ο Δράμαλης αποφάσισε να επιστρέψει προσωρινά στην Κόρινθο και κινήθηκε προς τα Δερβενάκια. Η βασική διάβαση, με βάση το σχέδιο του Κολοκοτρώνη, φυλαγόταν από τον Αντώνη Κολοκοτρώνη και περίπου 1.500 άντρες.
Παράλληλα ο Κολοκοτρώνης είχε τοποθετήσει τον Πλαπούτα με περίπου 800 άντρες στο Σχινοχώρι για να φυλάει τη βορειοδυτική έξοδο της Αργολίδας προς τη Στυμφαλία, και τους Νικηταρά και Παπαφλέσσα στο Στεφάνι και στo Αγιονόρι, με άλλους 800 άντρες για να φυλάξουν την τρίτη διάβαση προς την Κλένια.
Οι Τούρκοι της εμπροσθοφυλακής μπήκαν στο στενό πέρασμα και όταν έφτασαν στην έξοδο δέχτηκαν τα πυρά των κρυμμένων Ελλήνων. Λίγοι πέρασαν προς την πεδιάδα της Κουρτέσας και ο κύριος όγκος οπισθοχώρησε με μεγάλες απώλειες.
Αφού αυτό το πέρασμα φυλαγόταν καλά από τους Έλληνες, η εμπροσθοφυλακή και το κύριο σώμα στράφηκαν προς το δεύτερο κοντινό πέρασμα, αυτό του Άγιου Σώστη, ανατολικά από την κύρια διάβαση. Αυτό το πέρασμα ήταν πολύ ανηφορικό και πιο δύσκολο για τους πεζούς και τα ζώα, αλλά οι Τούρκοι το βρήκαν αφύλακτο και άρχισαν να περνούν προς την Κουρτέσα, ενώ τα τμήματα του Αντώνη Κολοκοτρώνη τους πλευροκοπούσαν. Εν τω μεταξύ, το σώμα των Νικηταρά – Παπαφλέσσα, το μεσημέρι ειδοποιήθηκε με σήματα καπνού ότι ο Δράμαλης κινείται προς τα Δερβενάκια. Ανασυντάχτηκε και με γρήγορη πορεία έφτασε το απόγευμα στις κορυφές ανατολικά, πάνω από τον Αγιο Σώστη, και είδαν τους Τούρκους που περνούσαν προς την Κουρτέσα. Τότε επιτέθηκαν αμέσως στους Τούρκους που βρέθηκαν ανάμεσα σε δύο πυρά, ανατολικά οι νεοφερμένοι και δυτικά τα τμήματα του Α. Κολοκοτρώνη.
Η μάχη κράτησε μέχρι αργά τη νύχτα και οι Τούρκοι είχαν τρομακτικές απώλειες, σε ανθρώπους, ζώα και υλικά. Όταν σκοτείνιασε, η προσπάθεια των Τούρκων σταμάτησε και γύρισαν στην Τίρυνθα, όπου είχαν και πριν το στρατόπεδό τους. Οι απώλειες των Τούρκων, κατά την 26η Ιουλίου υπολογίζονται περίπου στους 2.500 – 3.000 νεκρούς και τραυματίες, γι’ αυτό και η Μάχη των Δερβενακίων έμεινε γνωστή και ως “η Σφαγή του Δράμαλη”.
Η καταστροφή της τουρκικής στρατιάς ολοκληρώθηκε στις 28 Ιουλίου 1822 στη μάχη του Αγιονορίου και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ήταν ο οργανωτής της νίκης που έσωσε την Επανάσταση.
Την Τρίτη 26 Ιουλίου, 200 χρόνια μετά οι εκδηλώσεις που διοργανώνει η Π.Ε. Κορινθίας, περιλαμβάνουν δοξολογία, στις 10.30 το πρωί, στον ναό του Αγίου Σώστη, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Κορινθίας Διονυσίου, επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στον ανδριάντα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και ομιλία από τον καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας, αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Γιώργο Ανδρειωμένο.
Τις εκδηλώσεις θα πλαισιώσουν μέλη της Κορινθιακής Εστίας Ιστορικών – Λαογραφικών Ερευνών και του Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίου Βασιλείου Κορινθίας με παραδοσιακές φορεσιές και χορούς, ενώ θα παρουσιαστεί οπλισμός του 1821 από τα μουσειακά εκθέματα της Κορινθιακής Εστίας.
200 χρόνια μετά η Κορινθία τιμά την επέτειο της πολύ σημαντικής για την απελευθέρωση της Πελοπονήσου, Μάχης των Δερβενακίων.
