Παιδική και όχι μόνο παχυσαρκία

Είναι γνωστό, ότι σήμερα πια στην Ελλάδα το πρόβλημα της παιδικής και όχι μόνο παχυσαρκίας, έχει λάβει επιδημικές διαστάσεις. Υπολογίζεται ότι η αυξητική τάση (επιπολασμός) της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας στην χώρα μας ξεπερνά το 30 με 35%.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης ‘’ΕΥ ΖΗΝ’’ η οποία πραγματοποιήθηκε σε σχολεία σ’ όλη την επικράτεια, βρέθηκε πως τουλάχιστον τρία στα δέκα παιδιά που φοιτούν στο Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Ωστόσο το φαινόμενο της παιδικής παχυσαρκίας, λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες και όπως όλα δείχνουν θα επηρεάσει τις επόμενες γενιές. Χαρακτηριστικά το 2020, 107 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως ήταν παχύσαρκα. Αν το φαινόμενο αυτό εξελιχθεί ανοδικά, σε πολύ λίγα χρόνια, θα έχουμε μια έκρηξη στον αριθμό των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών που θα έχει σχεδόν διπλασιαστεί φτάνοντας στο ένα στα πέντε σε ολόκληρο τον κόσμο.

Τα στοιχεία αυτά γίνονται ακόμα πιο ανησυχητικά αν σκεφτεί κανείς, ότι η παιδική παχυσαρκία επιφέρει όχι μόνον (μεσομακροπρόθεσμα) σοβαρές επιπλοκές στην υγεία όπως π.χ. αυξημένο ρίσκο για καρδιαγγειακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση, αρθροπάθεια ενίοτε σε βαθμό αναπηρίας, εγκεφαλικές βλάβες, σακχαρώδη διαβήτη τύπου Β’, ορισμένους καρκίνους όπως του παχέος εντέρου των νεφρών, του οισοφάγου ακόμα και κατάθλιψη αλλά προσθέτει και σημαντική ψυχολογική επιβάρυνση, καθώς τα παχύσαρκα παιδιά γίνονται συχνά στόχος bullying, από το περιβάλλον τους με τραγική αρκετές φορές κατάληξη. Σύμφωνα μάλιστα με το πρόσφατο δημοσίευμα του επιστημονικού περιοδικού ‘’Nature’’ η Παχυσαρκία και γενικά οι  ανθρωπομετρικές μετρήσεις (όπως λ.χ. ο Δείκτης Μάζας Σώματος , η περιφέρεια της μέσης και των γλουτών) είναι απαραίτητο να συνυπολογίζονται ως κρίσιμοι επιβαρυντικοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο επιπλοκών στους ασθενείς με Covid-19 και αυτό προφανώς γιατί νοσηρότητες όπως υπέρταση σακχαρώδης διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις επηρεάζονται πολύ αρνητικά από την παχυσαρκία, άρα λογικό και επόμενο είναι αυτή (η παχυσαρκία) να σχετίζεται με έμμεσο αλλά σαφή τρόπο με αυξημένες πιθανότητες για μια σοβαρή πορεία της νόσου της Covid. Εξ’ άλλου η παχυσαρκία γενικώς συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο πνευμονίας.

Εδώ αξίζει να επισημάνουμε ότι η παχυσαρκία ταξινομείται με βάση τον Δείκτη-Μάζας-Σώματος (Δ.Μ.Σ.). Ο δείκτης αυτός χρησιμοποιείται διεθνώς ως ένα μέτρο εκτίμησης του σωματικού βάρους και του σχετικού κινδύνου για νόσηση. Υπολογίζεται δε με βάση την εξής αριθμητική πράξη: Διαιρώντας το (Ατομικό) βάρος σε κιλά (αριθμητής) δια του τετραγώνου του (ατομικού) ύψους εκπεφρασμένου σε μέτρα (παρονομαστής). Ενδεικτικό παράδειγμα: Άτομο με βάρος 70κιλών, Ύψος 1,75μ στο τετράγωνο, άρα 70:3 = 22,9 Δ.Μ.Σ. . Με βάση τον πίνακα αξιολόγησης τα άτομα διακρίνονται:

• Σε ΛΙΠΟΒΑΡΗ : όταν έχει Δ.Μ.Σ με πηλίκο μικρότερο του 18,5
• Με ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΒΑΡΟΣ: όταν έχει Δ.Μ.Σ.  με πηλίκο που κυμαίνεται από 18,5-25
• Σε ΥΠΕΡΒΑΡΑ: όταν έχει Δ.Μ.Σ. με πηλίκο που κυμαίνεται από 25-30
• Σε ΠΑΧΥΣΑΡΚΑ 1^ου βαθμού: όταν έχει Δ.Μ.Σ. με πηλίκο που κυμαίνεται από 30-35
• Σε ΠΑΧΥΣΑΡΚΑ 2^ου βαθμού: όταν έχει Δ.Μ.Σ. με πηλίκο που κυμαίνεται από 35-40
• Σε ΠΑΧΥΣΑΡΚΑ 3^ου βαθμού: όταν έχει Δ.Μ.Σ. με πηλίκο  μεγαλύτερο του 40

Στην περίπτωση που ο Δ.Μ.Σ. είναι μεγαλύτερος του 40, η κατάσταση (διαπίστωση) πρέπει να θεωρείται ως νοσογόνος παχυσαρκία λόγω του ιδιαίτερα αυξημένου κινδύνου εμφάνισης επιπλοκών. Αντίθετα στο παράδειγμα που αναφέραμε παραπάνω ο Δ.Μ.Σ. είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια.

Ωστόσο και παρά την αδιαμφισβήτητη χρησιμότητα του, ο Δ.Μ.Σ. είναι ένας αδρός αλλά σχετικής αξίας δείκτης και αποτελεί μόνον ένα από τα εργαλεία που πρέπει να αξιοποιούνται στην πρόληψη των επιπτώσεων της παχυσαρκίας. Ως εκ τούτου η μελέτη για την αντιμετώπιση ενός παχύσαρκου, δεν πρέπει απλά να αφορά μόνο τη μέτρηση του βάρους και του ύψους. Θα πρέπει να συνεκτιμώνται και άλλες παράμετροι και να γίνονται και άλλες μετρήσεις όπως π.χ. την αναλογία μεταξύ λίπους και της μυϊκής μάζας, δηλαδή την σχέση λιπώδους  και άλιπης μάζας. Έτσι –για παράδειγμα- ένας αθλητής ή ένας οικοδόμος ενδέχεται να έχει σχετικά αυξημένη τιμή Δ.Μ.Σ. λόγω μεγάλης μυϊκής μάζας, ενώ το ποσό του σωματικού λίπους είναι μειωμένο. Αντίστροφα ένα άτομο με φυσιολογικό Δ.Μ.Σ. που η ζωή του είναι καθιστική έχει αναλογικά μεγάλα(σχετικά) ποσά σωματικού λίπους με συνέπεια τα ρίσκα για την υγεία του να είναι αυξημένα. Άλλωστε είναι γνωστό πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του λίπους, ακόμα και στο ΠΟΥ η ποσότητα αυτή  ‘’αποθηκεύεται’’ στο σώμα. Είναι επίσης γνωστές οι έννοιες ‘’ΜΗΛΟ’’ (όπου η εντόπιση του λίπους παρατηρείται στον θώρακα και κυρίως στην κοιλιά) και ‘’ΑΧΛΑΔΙ’’ ( η εντόπιση στους γλουτούς-λεκάνη και μηρούς). Στην πρώτη περίπτωση τα ρίσκα- συνέπειες της παχυσαρκίας είναι σαφώς μεγαλύτερο πράγμα που αποδίδεται στην συνυπάρχουσα αυξημένη παρουσία λίπους στον ενδοκοιλιακό χώρο όπου- όλοι γνωρίζουμε οτι- ‘’κατοικοεδρεύουν’’ τα σπουδαιότερα (πλην εγκεφάλου) όργανα του σώματος με προεξάρχουσα ασφαλώς την ΚΑΡΔΙΑ που δέχεται μεγάλη πίεση

Τέλος επειδή η αιτιολογία της παχυσαρκίας το πιο πιθανό είναι ότι διαφέρει από άτομο σε άτομο γι’ αυτό  η θεραπεία πρέπει να στηρίζεται στα προσωπικά χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου. Εν τούτοις όμως και παρόλα αυτά έχουν ενδιαφέρον ορισμένες γενικές επισημάνσεις σχετικά με την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και ιδίως στα παιδιά που ξεκινούν το μεγάλο ταξίδι της ζωής και που κατά την εκτίμηση μας απαντούν σε αρκετά  ‘’ΓΙΑΤΙ’’ και ‘’ΠΩΣ’’ γύρω από αυτό το μείζον και κοινωνικά τελικά πρόβλημα.

Εξ’ άλλου σήμερα πια η ‘’προστασία’’ της Ατομικής υγείας ( και επομένως και ο κίνδυνος της παχυσαρκίας…) πρέπει να αντιμετωπίζεται σε βάθος χρόνου και αυτό είναι κάτι που πολλαπλασιάζει την πολύ κρίσιμη σημασία και αξία που έχει η μείωση –κατά το δυνατόν- της παιδικής παχυσαρκίας:

• Μια πρώτη και (ολίγον) ανατρεπτική συνάμα δε πολύ ουσιαστική επισήμανση, έχει να κάνει με την σχεδόν στερεοτυπική εντύπωση- άποψη πως αρκεί να τρώμε λιγότερο και πιο προσεκτικά, να πηγαίνουμε στο Γυμναστήριο και να κόψουμε το κάπνισμα έτσι ώστε να έχουμε καλή υγεία. Προφανώς και όλα αυτά μας ωφελούν και αρκετά μάλιστα… Όμως αυτό δεν είναι αρκετό αν και όταν η καθημερινότητα μας δεν συνδυάζεται με συμπεριφορές ηρεμίας εν συναίσθησης και αγάπης αλλά κατακλύζεται από  ‘’τοξικό άγχος’’ και από ένα κοινωνικό περιβάλλον  γεμάτο από λεκτική (ψυχολογική) και (δυστυχώς ολοένα και πιο συχνά) σωματική βία. Μόνο και μόνο αν μετρήσουμε τον χρόνο που ξοδεύουν οι περισσότεροι από εμάς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκφράζοντας ‘’γνώμες’’ και ανταλλάσσοντας κατηγορίες, συμπεραίνουμε ότι κάτι δεν πάει καλά. Ο τραγικός παππούς του αδικοχαμένου ΑΛΚΗ μέσα στην ανυπόφορη απελπισία και θλίψη του μας φώναξε: ‘’Η κοινωνία έχει στραβώσει, έχει στραβώσει πολύ..’’ Γενικά τραβάμε μεγάλο ζόρι με τις ζωές των άλλων, με τη δουλεία τους, με το έργο τους, με τις απόψεις τους, την δημοφιλία τους τις επιτυχίες τους, τα αξιώματα κ.ο.κ. και τα Social media δίνουν την ευκαιρία, φροντίζουν μάλιστα να το εκφράζουν είτε με εξυπναδίστικο τρόπο θέλοντας προφανώς να ‘’πουλήσουν πνεύμα’’ είτε με τον πλέον χυδαίο τρόπο που κάνει την ντροπή (όπου και αν υπάρχει) να ντρέπεται.

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που ζουν μέσα στην ηρεμία με αγάπη και σεβασμό και κυρίως εν συναίσθηση, έχουν καλύτερη υγεία (όπως λ.χ. υγιέστερη καρδιά, λιγότερες πιθανότητες για παχυσαρκία) απ’ όσους αισθάνονται ότι δεν τους αγαπούν, δεν τους ‘’νοιάζονται’’ αρκετά. Με άλλα λόγια μπορεί να υπάρχουν πολλοί παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση παχυσαρκίας ή καρδιακής πάθησης όπως διατροφή, έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, οικογενειακό ιστορικό αλλά ωστόσο και αν ακόμα όλα αυτά εξαλειφθούν από την εξίσωση, το αίσθημα ότι μας αγαπάνε ή όχι παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία των αρτηριών. Συνεπώς ο στόχος δεν πρέπει να είναι απλά και μόνο η επιδίωξη και διατήρηση ενός φυσιολογικού Δείκτη Μάζα Σώματος ή και κατά το δυνατόν μεγαλύτερη και ποιοτικότερη εξασφάλιση των υλικών αναγκών της σύγχρονης εποχής, αλλά προπάντων η βελτίωση του τρόπου ζωής στο σύνολο της. Το έλλειμα μάλιστα αυτό φαίνεται να δημιουργεί τα περισσότερα προβλήματα όταν οι ΓΟΝΕΙΣ παραμελούν τα ΠΑΙΔΙΑ τους, εξαντλώντας το ενδιαφέρον (και ίσως και την αγάπη τους προς αυτά…) με την ικανοποίηση των επιθυμιών και των καταναλωτικών αναγκών του παιδιού, αφού απουσιάζουν (συνήθως και οι δύο) πάρα πολλές ώρες από το σπίτι. Έτσι όμως δεν έχουν ΠΟΙΟΤΙΚΟ χρόνο μαζί τους με αποτέλεσμα τα παιδιά να οδηγούνται αρκετές φορές σε ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Για παράδειγμα η σχεδόν αποκλειστική απασχόληση του παιδιού μπροστά στις ηλεκτρονικές οθόνες και συνακόλουθα η έντονη και αλόγιστη επιθυμία του για φαγητό που καλύπτεται (πιθανώς) με λάθος τροφές σε λάθος χρόνο και με λάθος τρόπο, ενδεχομένως να αποτελεί μια έκφραση μοναξιάς και έλλειψης επικοινωνίας και ουσιαστικής αγάπης του παιδιού από τους γονείς του. Αλλά είναι κοινά αποδεκτό πια μόνον όταν το παιδί, έχει μια αληθινά καλή σχέση με τους γονείς του, τότε μπορεί και να προλάβει και να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε κίνδυνο ή δυσκολία σε μία ιδιαιτέρως ευαίσθητη περίοδο της ζωής του.

• Μια άλλη ενδιαφέρουσα επίσης άποψη μας επισημαίνει ότι το αίσθημα κορεσμού δεν  προέρχεται τόσο από το γεμάτο στομάχι, όσο από ότι μας λέει ο εγκέφαλος μας και ιδίως ο υποθάλαμος. Όταν ο νους και το σώμα διαχωρίζονται, δεν παίρνουμε υπόψη την σκέψη μας (εγκέφαλο), δηλαδή στρεβλώνουμε την σχέση μας με το σπουδαιότερο (ίσως) όργανο του σώματος μας. Αντί λοιπόν να ακούμε τον φυσικό βιορυθμό που καθορίζει την πείνα και τον κορεσμό επιβάλλουμε μια δική μας αυθαίρετη συμπεριφορά. Επειδή έχουμε ελεύθερη βούληση αυτή μπορεί να είναι (σχεδόν) οτιδήποτε. Όμως οι κοινωνικοί κανόνες σήμερα είναι ήδη παραμορφωμένοι (το παραδοσιακό ‘’οικογενειακό’’ τραπέζι λ.χ. ακόμα και το Κυριακάτικο ή το εορταστικό έχει σε συντριπτικό ποσοστό εκλείψει..) κάτι που σημαίνει ότι αποκτούμε συνήθειες (ΠΡΟΣΟΧΗ τις περισσότερες φορές κατά την ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει..) στις οποίες συνεπακόλουθα ο εγκέφαλος προσαρμόζεται. Έτσι συμβαίνει πολλές φορές να τρώμε με λάθος τρόπο σε λάθος ώρες και χώρους χωρίς αυτοέλεγχο και ασυναίσθητα ακόμα και όταν έχουμε χορτάσει, καταναλώνοντας υπερβολικές (όχι απλά αχρείαστες αλλά και πολύ επιζήμιες) ποσότητες ζάχαρης, αλατιού και λίπους ενδεχομένως δε και αλκοόλ, τρώγοντας όμως έτσι ακόμα και από τα συναισθήματα μας… Για παράδειγμα κάτι τέτοιο συμβαίνει όταν ‘’χαζεύουμε’’ (ή έχουμε αφοσιωθεί ως εργαζόμενοι) μπροστά σε ηλεκτρονικές οθόνες και ταυτόχρονα τσιμπολογούμε τρώγοντας χωρίς να ακολουθούμε κοινωνικές και προγραμματισμένες ώρες φαγητού. Το ακόμη χειρότερο δε πέραν της περιττής και ανεξέλεγκτης ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ που έτσι τρώμε είναι ότι και η ΠΟΙΟΤΗΤΑ των προσλαμβανόμενων τροφών μόνο ως ΣΩΣΤΗ και ΥΓΙΕΙΝΗ δεν μπορεί να αξιολογηθεί. Τροφές FAST FOOD (πίτσες, hot dog, burger, σουβλάκια κ.α.) που συνήθως πρωταγωνιστούν σε τέτοια ‘’σκηνικά’’ περιέχουν κατά κανόνα πολλές μα πάρα πολλές θερμίδες καθώς και υπερβολικές ποσότητες από ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΛΙΠΗ, ΑΛΑΤΙ ή ΖΑΧΑΡΗ. Αντιθέτως απουσιάζουν εντελώς θρεπτικά συστατικά (όπως λ.χ. υδατάνθρακες, λευκώματα , βιταμίνες, ηλεκτρολύτες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία κ.α.) ουσίες πολύτιμες για την σωστή και ισορροπημένη λειτουργία του οργανισμού μας. Και βέβαια εύκολα μπορεί να προκαλέσουν τέτοιες συνήθειες όταν τις ακολουθεί κάποιος(α) από την ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ του. Και αξίζει πραγματικά να επιμείνουμε με ένα πιο αναλυτικό σχόλιο σχετικά με την απουσία του ΣΠΙΤΙΚΟΥ ΦΑΓΗΤΟΥ ΓΙΑΤΙ μπορεί να φαίνεται και να είναι βολικό και φθηνό αλλά το τίμημα του (ιδίως όταν χρησιμοποιείται συστηματικά και καταχρηστικά) μακροπρόθεσμα υπονομεύει την υγεία μας αφού μπορεί να προκαλέσει:

➺ΑΥΞΗΣΗ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ: Το fast food έχει συνήθως περισσότερα λιπαρά και υψηλότερες  θερμίδες απ΄ότι χρειάζεται το σώμα μας σ ’ένα γεύμα. Αυτό μπορεί συσσωρευτικά να οδηγήσει σε αύξηση βάρους και παχυσαρκία.

➺ΑΥΞΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ: Το γρήγορο φαγητό περιέχει συνήθως πολύ νάτριο (αλάτι). Αυτό το κάνει πιο εύγευστο αλλά αυξάνει την αρτηριακή πίεση και βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία. Αυξάνει επίσης τον κίνδυνο για καρδιακή ανεπάρκεια και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

➺ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ: Η συχνή πρόσληψη επεξεργασμένων υδατανθράκων αντιμετωπίζεται με υπερλειτουργία στο πάγκρεας. Όμως σε βάθος χρόνου συχνά το πάγκρεας δεν μπορεί να ανταποκριθεί και εμφανίζεται σακχαρώδης διαβήτης.

➺ΑΙΣΘΗΜΑ ΚΟΠΩΣΗΣ: Με το fast food τα επίπεδα γλυκόζης συνήθως αυξάνονται γρήγορα αλλά και πέφτουν και το ίδιο γρήγορα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα κόπωσης και αν χρειαστεί να καταναλώσουμε κάτι (ενισχυτικό) για να αισθανθούμε καλύτερα, ο κύκλος ξεκινάει από την αρχή.

➺ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ: Η παχυσαρκία που συνοδεύει τη συχνή χρήση γρήγορου φαγητού, αυξάνει τη συχνότητα άπνοιας κατά τον ύπνο και προκαλεί άλλες αναπνευστικές διαταραχές.

➺ΟΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ: Το υπερβολικό σωματικό βάρος επιβαρύνει επίσης μηχανικά τις αρθρώσεις και τα οστά.

➺ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ: Το γρήγορο φαγητό όπως επισημάναμε ήδη δεν έχει τις βιταμίνες τα μέταλλα και άλλα θρεπτικά συστατικά που συμβάλλουν στην καλή ψυχολογική διάθεση του ατόμου. Μελέτες έχουν δείξει ότι η συχνή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο για κατάθλιψη.

Εδώ αξίζει πραγματικά ένα πολύ χρήσιμο διευκρινιστικό σχόλιο. Έτσι λοιπόν μία ‘’χούφτα’’ καρύδια ή μύγδαλα (κυρίως) ή φουντούκια (πάντα χωρίς αλάτι…) και δευτερευόντως φιστίκια (κατά προτίμηση ανάλατα Αιγίνης) αποτελούν μια εξαιρετικά  ωφέλιμη τροφή. Αν ωστόσο έχουμε μπροστά μας ένα ή και περισσότερα μπωλ με ξηρούς καρπούς (και ιδίως φορτωμένους με αλάτι) και τρώμε συνεχώς και ασυναίσθητα έχοντας στραμμένο το βλέμμα και την προσοχή μας σ’ αυτό που παρακολουθούμε τότε έχουμε μεγάλη συσσώρευση περιττών αχρείαστων θερμίδων με αποτέλεσμα να διαταράσσεται με πολύ αρνητικό τρόπο το ‘’θερμιδικό ισοζύγιο’’ με ότι αυτό συνεπάγεται… Άλλωστε δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει πως όταν αρχίζουμε με τους ξηρούς καρπούς δύσκολα οι περισσότεροι σταματάμε. Γι’ αυτό ‘’ΜΙΑ ΧΟΥΦΤΑ’’ και όχι μεγάλες ποσότητες ‘’διαθέσιμες’’ μπροστά μας… Εξ’ άλλου με την ίδια προσέγγιση μπορούμε να διαχειριζόμαστε και άλλες διατροφικές επιλογές μας, χωρίς αυστηρά πρωτόκολλα και σύνδρομα στέρησης αλλά πάντα με ΜΕΤΡΟ, ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ και ΠΟΙΚΙΛΙΑ .Ακόμα ένα παράδειγμα: ένα (Αρ.1)ποτήρι ουίσκι ή τσίπουρο μπορεί στο σωστό timing και την πολυμετρημένη πρόσληψη του (επανάληψη) μπορεί και επιδρά (κατ’ αρχήν) θετικά στο κυκλοφορικό σύστημα, αλλά 3-4 απ’ αυτά (πολύ περισσότερο ένα μπουκάλι) μπορεί να αποδειχθεί ‘’χειροβομβίδα’’ που θα αυτοδιοργανώσει (ή αποσυντονίσει) εντελώς και θα καταστρέψει (μακροπρόθεσμα) ζωτικής σημασίας όργανα(λ.χ. εγκέφαλος, στομάχι, συκώτι ,πνεύμονες κ.α.). Επίσης ένα (Αρ.1) Σουβλάκι (με πίτα και απ’ όλα) μία και δύο φορές τη βδομάδα αποτελεί μια πλήρη και χρήσιμη διατροφή (Λευκώματα, Υδατάνθρακες και αρκετά αντιοξειδωτικά), όμως όταν τρώμε 3-4 πίτες (στην καθισιά μας..) και σχεδόν σε καθημερινή βάση, αυτό κατά κανόνα θα οδηγήσει σε δυσάρεστες επιπτώσεις όσον αφορά στο Σωματικό μας βάρος και επιπλοκές που αφορούν την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού.

• Και μία τελευταία- όχι πάντως σε σημασία- επισήμανση που δικαιολογεί με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο ΓΙΑΤΙ θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή και σημασία στην προληπτική (ιδίως) αντιμετώπιση της Παιδικής παχυσαρκίας. Πρόσφατες λοιπόν επιστημονικές έρευνες μας έδωσαν μια εξήγηση στο γιατί μακροπρόθεσμα αποτυγχάνουν οι περισσότερες παρεμβάσεις-προσπάθειες για μείωση σωματικού βάρους (κοινώς ΔΙΑΙΤΑ). Ανακάλυψαν δηλαδή οι ‘’ειδικοί’’ ότι υπάρχει ένα ‘’κλειδί’’ που μπορεί να ορίσει ένα ανεπιθύμητο μέλλον του καθένα μας, όσον αφορά στην διαχείριση του σωματικού μας βάρους. Και αυτό συνδέεται με την ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ καθώς ο συνολικός αριθμός των ‘’λιποκυττάρων’’ του κάθε ανθρώπου προσδιορίζεται κυρίως  στα χρόνια της αναπτυξιακής ηλικίας (περίοδος κυτταρογένεσης). Όπως διαπίστωσαν, ο συνολικός αριθμός των κυττάρων του λιπώδους ιστού αυξανόταν ως και την ηλικία των 18 περίπου και παρέμενε περίπου σταθερός στην ενήλικη ζωή ασχέτως (και αυτό είναι το ενδιαφέρον) του αν ένα άτομο αδυνάτιζε ή έπαιρνε βάρος. Μάλιστα ακόμα και σε ιατρική επέμβαση για την παχυσαρκία, μπορεί το συνολικό λίπος σώματος να πέφτει κατά Μ.Ο. 18% αλλά αυτό συμβαίνει γιατί έχουμε μείωση του λίπους ανά κύτταρο, ωστόσο ο αριθμός των λιποκυττάρων παραμένει σταθερός. Κατά συνέπεια όσο αυστηρή δίαιτα και αν ακολουθεί κάποιος, τα λιποκύτταρα του οργανισμού, βρίσκουν τον τρόπο να παραμένουν σε σταθερά επίπεδα για ολόκληρη την ενήλικη ζωή, ‘’σαμποτάροντας’’ ακόμη και την πιο φιλότιμη προσπάθεια απώλειας βάρους. Έτσι λοιπόν έχει ξεχωριστή σημασία να έχουμε υπόψιν και προπάντων οι γονείς των μικρών παιδιών –πόσο καθοριστικό είναι τα παιδιά και οι έφηβοι να μην αποκτήσουν αυξημένο αριθμό λιποκυττάρων (όπως ακριβώς συμβαίνει στα Υπέρβαρα και ιδίως τα παχύσαρκα) αφού έτσι θα τους συνοδεύουν σ’ όλη την μετέπειτα ζωή τους και γι’ αυτό θα τους είναι εξαιρετικά δύσκολο όχι τόσο να χάσει βάρος όσο κυρίως να το διατηρήσει… να κεφαλαιοποιήσει το ‘’κέρδος’’.

Αγαπητοί φίλοι είναι ξεκάθαρο και πρέπει να είναι σαφές σε όλους, ότι την μεγάλη ευθύνη και την κύρια φροντίδα για την αντιμετώπιση της ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ την έχουν πρωτίστως οι ΓΟΝΕΙΣ και δευτερευόντως το ΣΧΟΛΕΙΟ αλλά ακόμα και οι ΑΘΛΗΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ που λειτουργούν τμήματα για παιδιά (Αθλητικές Ακαδημίες όπως αναφέρονται συνήθως).

Προφανώς το πως και το πόσο μπορεί να επηρεάσουν (θετικά ή αρνητικά) οι ΓΟΝΕΙΣ και το ΣΧΟΛΕΙΟ τα παιδιά στην εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας, αποτελεί εξ’ ορισμού ένα πολύ σοβαρό θέμα που θα απαιτούσε ειδική (και αναλυτική) παρέμβαση για να αξιολογηθεί η σημασία του. Όμως και επ’ ευκαιρία αξίζει να ξεκαθαρίσουμε ότι μια Αθλητική Ακαδημία, δεν θα πρέπει να εστιάζει το ενδιαφέρον, τους στόχους και τις δραστηριότητες της ΜΟΝΟ και αποκλειστικά στις αγωνιστικές διακρίσεις και επιδόσεις των παιδιών τους, αλλά μπορούν και πρέπει να ‘’εργάζονται’’ συστηματικά και στοχευμένα και σε ΕΞΩΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ θέματα και ζητήματα με κορυφαία βεβαίως αυτά που αφορούν την ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΔΙΑΒΙΩΣΗ και που εν πολλοίς συντελούν αποφασιστικά στην απόκτηση και διατήρηση της ΚΑΛΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. Στόχοι που έχουν να κάνουν με τη σωστή, στοχευμένη και μετρημένη (ως προς το είδος και προς την ποσότητα) ΔΙΑΤΡΟΦΗ, με τον επαρκή και προγραμματισμένο ΥΠΝΟ αλλά και με την βελτίωση ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ (λ.χ. Συνέπεια, Σεβασμός, Αυτοπειθαρχία, Συνεργατικότητα κ.α.), είναι στόχοι που αν ‘’κατακτηθούν’’ αν γίνουν συνήθειες και τρόπος ζωής, μπορεί να συμβάλλουν με μοναδικό (έξυπνο και ανώδυνο) τρόπο στην διαμόρφωση μιας ισορροπημένης και υγιούς προσωπικότητας στο σύνολο της (ψυχή τε και σώμα..) και που κατά κανόνα ‘’συνοδεύει’’ το ΠΑΙΔΙ για μια ζωή.

Τέλος οφείλουμε να τονίσουμε κάτι από την δική μας πλευρά αυτό που λίγο πολύ σήμερα πια, είναι γνωστό και αποδεκτό σχεδόν απ’ όλους ανεξαρτήτως με το αν και πόσο εφαρμόζεται στην πράξη και γι΄αυτό άλλωστε αποτελεί πάντοτε το μεγάλο ζητούμενο ιδίως στη ΠΑΙΔΙΚΗ ηλικία. Πιο συγκεκριμένα για την αξιολόγηση, την βελτίωση και διατήρηση του ατομικού σωματικού βάρους είναι εντελώς απαραίτητο να ισχύουν δύο βασικές προϋποθέσεις: 1) Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ κ 2) η ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ. Ασφαλώς δε και η παρουσία ΨΥΧΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ παραμέτρων (θέληση, αυτοέλεγχος, συνέπεια κ.α.) για την καθιέρωση αυτής της ‘’ΡΟΥΤΙΝΑΣ’’  είναι ‘’εκ των ων ουκ άνευ’’.

Προς τούτο στην κατακλείδα της σημερινής μας παρέμβασης, επιτρέψτε μας ορισμένες γενικές παρατηρήσεις-συμβουλές που ίσως τελικά είναι εξίσου χρήσιμές με άλλες τεχνικές (ειδικές) οδηγίες και κανόνες. Άλλωστε στο διαδίκτυο εύκολα μπορεί κανείς που ενδιαφέρεται, να συναντήσει σχετικές πληροφορίες.

Έτσι λοιπόν ως προς την ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ:

• Η σωστή διατροφή του ΠΑΙΔΙΟΥ δεν είναι δύσκολη. Δεν χρειάζεται παρά μόνο κάποια διάθεση για αλλαγή, λίγη θέληση και λίγη φροντίδα που είναι ελάχιστη μπροστά στο τεράστιο επερχόμενο όφελος. Η σωστή διατροφή του παιδιού δεν είναι διαφορετική από τη σωστή διατροφή της υπόλοιπης οικογένειας. Διαφοροποιείται μόνο ως προς την ποσότητα και τροποποιείται ελαφρά ως προς το είδος (π.χ. αυξημένη λήψη Λευκωμάτων) ιδίως δε την περίοδο των εξωσχολικών εξετάσεων και τις ημέρες αθλητικών προπονήσεων και αγώνων, έτσι ώστε να υπερκαλύψει τις επιπλέον ενεργειακές απαιτήσεις.
•  Αναγνωρίστε καταστάσεις ‘’υψηλού κινδύνου’’ όπως η ύπαρξη πολλών τροφών με υψηλές θερμίδες στο σπίτι (π.χ. γαριδάκια, πατατάκια, αναψυκτικά, παγωτά εμπορίου κ.τ.λ.). Επίσης μην υιοθετείτε την παρακολούθηση τηλεόρασης από το παιδί κατά την διάρκεια του φαγητού. Με τον περισπασμό αυτό αρκετά παιδιά τρώνε (ασυναίσθητα) παραπάνω απ’ όσο πρέπει και απ΄όσο χρειάζονται.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να τρώει αργά. Αυτό βοηθάει να καταλαβαίνουν το αίσθημα του κορεσμού και να σταματήσουν να τρώνε όταν έχουν ήδη χορτάσει.
• Μην υπαγορεύετε ακριβώς στο παιδί τι να φάει. Βοηθήστε το να αισθάνεται ότι κατά κάποιο τρόπο συμμετέχει στην επιλογή και την ποσότητα που πρόκειται να καταναλώσει.
•  Αποφύγετε (γενικώς) τα έτοιμα, τα προ μαγειρεμένα τα τηγανητά, τα Fast Food. Αποφύγετε τις κονσέρβες και όλα τα περιεχόμενα των πολυτελών συσκευασιών ότι και να περιέχουν, ότι και αν υπόσχονται ειδικά όταν έχουν μακρινή ημερομηνία λήξης γιατί περιέχουν περισσότερα συντηρητικά. Ακόμα αποφύγετε τα αλλαντικά κάθε είδους. Προσπαθήστε τα παιδιά να τρώνε σχεδόν αποκλειστικά σπιτικό φαγητό με πρώτες ύλες, φρέσκιες και αν είναι δυνατόν βιολογικές.
• Παροτρύνετε συστηματικά και στοχευμένα το παιδί σας προκειμένου να πίνει άφθονο ΝΕΡΟ (σε κάθε ευκαιρία από λίγο και πολλές φορές καθημερινά). Να αποφεύγουν τα αναψυκτικά είτε είναι ζαχαρούχα είτε όχι. Να πίνουν σπιτικούς φυσικούς χυμούς και αν είναι δυνατόν κάθε ημέρα. Προσφέρετε στο παιδί νερό μόνο και μόνο για να δροσιστεί. Μην περιμένετε να διψάσει το παιδί για να πιεί νερό.
• Μην στερείτε από το παιδί περιστασιακά κεράσματα όπως π.χ. ένα παγωτό, σοκολάτα, πατατάκια, ιδιαίτερα σε γιορτές, γενέθλια και άλλα κοινωνικά γεγονότα. Ως γνωστόν οι κανόνες έχουν και τις εξαιρέσεις τους και γι’ αυτό ‘’δε θα χαλάσει ο κόσμος’’ αν το παιδί φάει μια φορά την εβδομάδα κάτι ‘’απ’ έξω’’.. (π.χ. Σουβλάκι, πίτσα). Αρκεί κάτι τέτοιο να μην γίνει τελικά η καθημερινότητα του.
• Και κάποια ακόμα πολύ συνοπτικά ΜΗ

‣ Μην πιέζετε το παιδί να φάει όταν δε πεινάει.

‣ Μην επιμένετε να φάει το παιδί όλο το φαγητό του.

‣ Μην πιέζετε το παιδί να τελειώσει γρήγορα το γεύμα του, γιατί γενικά τρώμε περισσότερο όταν τρώμε γρήγορα

‣ Μην χρησιμοποιείτε το φαγητό ως επιβράβευση, παρηγοριά ή πολύ περισσότερο για τιμωρία.

‣ Μην προσφέρεται γλυκό ως επιβράβευση προκειμένου να φάει το φαγητό του.

• Και μία τελευταία παρατήρηση- συμβουλή που θα μπορούσε να ήταν πρώτη. Όποτε είναι δυνατόν η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ πρέπει να τρώει όλη ΜΑΖΙ. Έχει εξαιρετική σημασία (από όλες τις απόψεις) όλα τα μέλη της οικογένειας να κάθονται στο ίδιο τραπέζι την ώρα του φαγητού. Και αν μη τι άλλο καλό είναι να γίνεται μια συνειδητή και στοχευμένη προσπάθεια, αυτό να συμβαίνει τουλάχιστον στο ‘’Κυριακάτικο τραπέζι’’. Μια ημέρα (Κυριακή) όπου σε γενικές γραμμές δεν υπάρχει η ρουτίνα και το ‘’τρέξιμο’’ της καθημερινότητας. Έτσι η ώρα του φαγητού μπορεί εκτός από ευχάριστη να αποδειχθεί και άκρως εποικοδομητική διαδικασία αφού μπορεί να αποτελέσει μία  ‘’χρυσή ευκαιρία’’ για όλα τα μέλη, να ‘’βρεθούν’’ να συζητήσουν τα γεγονότα της ημέρας και της τρέχουσας επικαιρότητας ή (ενδεχομένως) να μοιραστούν και τα προσωπικά τους προβλήματα. Με άλλα λόγια δηλαδή να έχουν –έστω και από αυτή τη συνθήκη- την ευκαιρία για λίγο ‘’ποιοτικό χρόνο’’ επικοινωνίας, επαφής και σύσφιξης των μεταξύ τους σχέσεων. Προφανώς μία τέτοια σύσταση-επιδίωξη κατά λογική ακολουθία, έρχεται σε ευθεία αντίθεση και ακυρώνει στην πράξη μία άλλη σχετική με το θέμα (περιβόητη) συμβουλή που μας προτρέπει: ‘’ Όταν τρώμε δε μιλάμε. Ωστόσο και παρ’ ότι αναμφισβήτητα η συγκεκριμένη παρότρυνση εμπεριέχει την δική της αλήθεια και έχει τη δική της χρησιμότητα, εν τούτοις οι σύγχρονες (δύσκολες) κοινωνικές συνθήκες, επιβάλλουν την ανάγκη για προτεραιότητα στην ανθρώπινη επικοινωνία και επαφή, πολύ περισσότερο δε όταν αυτό αφορά στα μέλη της ίδιας οικογένειας.

Ως προς την ΑθΛΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

• Το καλύτερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε για το παιδί σας είναι να περιορίσετε το χρόνο που περνάει παρακολουθώντας τηλεόραση ή καθισμένος στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια. αυτές οι δραστηριότητες χρειάζονται λίγες θερμίδες και προδιαθέτουν για κατανάλωση πολλών θερμίδων τροφών και μη προγραμματισμένων γευμάτων.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να ασχοληθεί με (αθλητικές) δραστηριότητες που ‘’καίνε’’ πολλές θερμίδες και κινητοποιούν πολλές διαφορετικές μυϊκές ομάδες, όπως π.χ. ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ,ΔΡΟΜΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ, ΠΟΔΗΛΑΣΙΑ και βεβαίως ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ με ΜΠΑΛΑ(Ποδόσφαιρο, Μπάσκετ, Χάντμπολ, Βόλλευ κ.α.). Ωστόσο Σε κάθε περίπτωση αφήστε το παιδί να δοκιμάσει σε διάφορα αθλήματα έτσι ώστε να δει τι ταιριάζει στις δυνατότητες του και  (κυρίως) τι του αρέσει.
• Να είστε το καλό παράδειγμα για το παιδί σας. Αν σας δουν να είστε δραστήριοι να αθλείστε και να περνάτε καλά το πιθανότερο είναι να ενεργοποιηθούν και αυτά και να αρχίσουν να απολαμβάνουν τη συμμετοχή τους στον αθλητισμό.
• Προγραμματίστε οικογενειακές δραστηριότητες τα Σαββατοκύριακα. Είναι μία ευκαιρία από όλη η οικογένεια μπορεί να περάσει καλά πηγαίνοντας για πεζοπορία για κολύμβηση για ποδηλασία για μπάλα κ.ο.κ. Είναι πραγματικά πολύ σημαντικό για την ψυχοσωματική υγεία (τόσο του παιδιού αλλά όσο και του γονιού…) να κάνετε αυτές τις δραστηριότητες μαζί με το παιδί σας.
• Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας εφόσον πρόκειται να ασχοληθεί με κάποια αθλητική δραστηριότητα, έχει μαζί του αρκετό νερό και ακόμα πως είναι επαρκώς ενυδατωμένο και πριν αλλά και μετά την άσκηση- προπόνηση του.
• Τέλος –και με την ευκαιρία αυτή- θεωρούμε απαραίτητη μία ειδική αναφορά σχετικά με τη διατροφή των παιδιών που συμμετέχουν σε αγωνιστικές δραστηριότητες δηλαδή που γυμνάζονται συστηματικά και στοχευμένα και παίρνουν μέρος σε αγώνες. Όλοι λοιπόν αυτοί οι μικροί νεαροί αθλητές θα πρέπει να κατανοήσουν ότι πέρα από τα όρια που διαμορφώνονται από την κληρονομικότητα (ΤΑΛΕΝΤΟ) και την  ΔΟΥΛΕΙΑ (προπόνηση), εξίσου σημαντικός παράγοντας για την αθλητική τους εξέλιξη και πρόοδο, αποτελεί η λεγόμενη ΑΘΛΗΤΙΚΗ (εξωγηπεδική..) ΖΩΗ και η οποία εν πολλοίς έχει να κάνει με την ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ και τον επαρκή (και τις σωστές ώρες) ΥΠΝΟ. Για αυτό και τα παιδιά αυτά  έχει μεγάλη σημασία να συνειδητοποιήσουν( όσο πιο νωρίς τόσο το καλύτερο) ότι η παρουσία και η εικόνα τους στους αγωνιστικούς χώρους εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό και από ΤΙ,  το ΠΟΣΟ, το ΠΟΤΕ ακόμα και το ΠΩΣ τρώνε πίνουν και κοιμούνται. Πρέπει βεβαίως να ξεκαθαρίσουμε ότι η σωστή διατροφή και ο επαρκής ύπνος δεν θα μεγαλώσουν το αθλητικό ταλέντο ενός παιδιού μπορούν όμως σίγουρα -και ανάλογα με καλή ή κακή διαχείριση-  είτε να αυξήσουν ήταν να μειώσουν την ΑΤΟΜΙΚΗ ΑΘΛΗΤΙΚΗ τους  ΑΠΟΔΟΣΗ-ΕΠΙΔΟΣΗ.

Συμπερασματικά, μία προσπάθεια με επάρκεια και σε διάρκεια και για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και της πρόληψης των παθήσεων, που συνδέονται με αυτή, δεν θέλει τόσο χρήματα και κόπο όσο απαιτεί τρόπο οργάνωση και προπάντων αυτοπειθαρχία ισχυρή θέληση και αφοσίωση και αρκετές φορές προσωπικές στερήσεις και θυσίες. Τελικά και με βάση τέτοιες απλές οδηγίες δεν είναι τόσο δύσκολο να καταρτίσει κάνεις ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ και ΑΘΛΗΣΗΣ για το παιδί του με (καλές) συνήθειες που θα το προστατεύουν από τυχόν κινδύνους παιδικής παχυσαρκίας. Σε περίπου 8-10 εβδομάδες θα έχουν απαλλαγεί από κάθε τοξικό και προ φλεγμονώδες φορτίο και θα έχουν έτσι επιστρέψει σε ένα υγιεινό τρόπο ζωής.  Μάλιστα Το παιδί θα αντιληφθεί πρώτα από όλους καθώς με έκπληξη  (αλλά και ικανοποίηση…)  θα προσέξει ότι αυξήθηκε η αντοχή και η ταχύτητα του, βελτιώθηκε η εικόνα του σώματός του αλλά και η διάθεση (το κέφι του) και η αυτοπεποίθησή του με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει και για την ψυχική του υγεία.

Στον επίλογο , ένα ακόμα αλλά αναγκαίο (για εμάς) διευκρινιστικό σχόλιο. Η σύγχρονη εποχή μας επιβάλλει σε γενικές γραμμές τον αλληλοσεβασμό και δη τον σεβασμό στη διαφορετικότητα. Σεβασμό και στους λιπόσαρκους και τους παχύσαρκους και τους λιποβαρείς και στους πληθωρικούς. Όμως το να συμβουλεύουμε τους ανθρώπους να αγαπούν τον εαυτό τους τα ελαττώματά του δεν σημαίνει και πως πρέπει να τους παροτρύνουμε να κάνουν πράγματα τα οποία θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο.

Κάπου εδώ ‘’ τα πάχη μου τα κάλλη μου”  αρχίζουν να εκτροχιάζονται επικίνδυνα και έτσι μπορεί να δίνουν σε ορισμένους το λάθος μήνυμα, την ώρα που ζούμε σε έναν κόσμο όπου εκατομμύρια άνθρωποι παλεύουν με την παχυσαρκία και λιγότεροι αλλά αρκετοί στο άλλο άκρο με τη νευρική ανορεξία. Αγαπάω τον εαυτό μου η αγαπάω το παιδί μου δεν σημαίνει πως το φορτώνω με επιπλέον φαγητό και ως εκ τούτου κιλά και απαιτώ από τους άλλους να με αποθεώνουν για αυτό αλλά σημαίνει ότι φροντίζω τον εαυτό μου  ή το παιδί μου ακολουθώντας το αρχαιοελληνικό ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ. ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΑ ΥΓΕΙΑΣ.  Της καλής υγείας που προϋποθέτει προσεγμένη διατροφή και άσκηση αλλά και μακριά από τοξικό άγχος.  Αυτό σημαίνει όχι στα αυξημένα ποσοστά λίπους, όμως ταυτόχρονα σημαίνει όχι και στη δικτατορία της ζυγαριάς, όχι σε υπερβολικά πρότυπα της πασαρέλας και ρετουσαρισμένα  κορμιά του Photoshop. Με άλλα λόγια δηλαδή ακόμα και αν δεχτούμε ότι δεν αξίζει τον κόπο μία προσπάθεια (που ενδεχομένως να φτάνει σε ακρότητες…) για την ιδανική εικόνα του σώματος υπάρχουν πάντα διατροφικές υπερβολές που πρέπει να αντιμετωπίζονται ως διαταραχές και όχι ως επιλογές μιας ζωής ελεύθερης, ακομπλεξάριστης και ζηλευτής από όλους. Διότι στο τέλος το μήνυμα διαστρεβλώνεται και ναι μεν  απαλλασσόμαστε από τα αρχικά μας σύνδρομα αλλά κινδυνεύουμε να παραδοθούμε σε συνήθειες ή τρόπους ζωής με επιζήμια αποτελέσματα.

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΔΙΑΤΣΙΓΚΟΣ (Καθηγητής Φυσικής Αγωγής)
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΝΤΕΒΕΣ (Καθηγητής Φυσικής Αγωγής, 1ο ΕΠΑΛ Άργους)