Πώς λειτουργεί η μνήμη; Τι ακριβώς και πώς εντυπώνεται στη συλλογική συνείδηση ενός τόπου; Πώς ένας μύθος ξεπερνά τον τόπο που τον γέννησε; Τι χαράχθηκε βαθιά στο συλλογικό φαντασιακό μέσα από την τέχνη και εξακολουθεί να σαγηνεύει έξω από τον χρόνο, και τι απλώς επιζεί σε έναν χώρο εντυπώσεων;
Επιμέλεια: Κ. Τζιαμπάσης, αρχαιολόγος
Στον δρόμο από τον τόπο προς την ουτοπία, η Αρκαδία –ως όνομα και ως ποιητική εικόνα– συντηρεί διαχρονικά επίκαιρα θεμελιώδη αιτήματα και αξίες πολιτισμού: ειρήνη, αρμονία, δικαιοσύνη, μέτρο, χαρά ζωής, ευγένεια, απλότητα, καλοσύνη.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας, το Μουσείο Μπενάκη, το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ) και το Κοινωφελές Ίδρυμα Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος – ΒΙΟΧΑΛΚΟ διοργανώνουν έκθεση με τίτλο: «Μνήμη και εντύπωμα. Μια περιήγηση στη χώρα του Πέλοπα με οδηγό αρχαία νομίσματα» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας (Αλέα Τεγέας) και στο Κτίριο Β του Στασινοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου (Στάδιο Τεγέας). Πρόκειται για την πρώτη περιοδική έκθεση που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας.
Η έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας περιλαμβάνει 71 εκθέματα οργανωμένα γύρω από δύο θεματικούς άξονες και σε πέντε ενότητες.
«Μύθος και μνήμη». Ανιχνεύεται η γένεση της τοπικής μυθικής και ιστορικής παράδοσης. Η θεά Αθηνά που δίνει έναν βόστρυχο της Μέδουσας στον Κηφέα και στη Στερόπη, ο Τεγεάτης ήρωας Τήλεφος, γιος του Ηρακλή και της Αύγης, που τρέφεται από μια ελαφίνα. Η Άρτεμις, η θεά του κυνηγιού, και η Καλλιστώ, η μητέρα του Αρκάδα. Ο Πέλοπας.
«Συλλογική μνήμη στην Πελοπόννησο πέρα από τα όρια των πόλεων». Προβάλλονται οι δύο μεγάλες προσπάθειες οργάνωσης υπερτοπικών πολιτικών σχηματισμών στην Πελοπόννησο, το Κοινό των Αρκάδων και η Αχαϊκή Συμπολιτεία.
«Ανακαλώντας τη μνήμη: η Πελοπόννησος στους αυτοκρατορικούς χρόνους». Αναδεικνύεται με ποιο τρόπο η ιθύνουσα τάξη συνεχίζει να προβάλλει το αρχαίο κλέος της κάθε πόλης, εναρμονιζόμενη με τα κελεύσματα της αυτοκρατορικής εξουσίας. Εύγλωττο παράδειγμα μια νομισματική κοπή της Κορίνθου με το ταφικό μνημείο της εταίρας Λαΐδος ή μια κοπή στη νομισματική παραγωγή της Μαντίνειας που εκδόθηκε στο όνομα του Αντινόου.
«Το τέλος μιας εποχής και η αρχή μιας άλλης». Συνδέοντας την τιμητική επιγραφή για τον ύπατο Ρούφο –που φαίνεται ότι αντιστάθηκε στους Γότθους εισβολείς του 4ου αι. μ.Χ.– με τη μαρτυρία των νομισμάτων φωτίζονται λιγότερο γνωστές πτυχές ενός κόσμου σε μετάβαση.
Δεκατέσσερα επιλεγμένα γλυπτά της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου διαλέγονται με δεκαεπτά νομίσματα που φέρουν όμοιους ή συναφείς εικονογραφικούς τύπους. Εντυπωσιάζει η ομοιότητα της ηρωικής μορφής σε κοπή της Τεγέας με τη μορφή του Έχεμου, του Τεγεάτη βασιλιά, σε ανάγλυφο. Συγκινεί η εγγύτητα της μορφής που συνδέει τους Διόσκουρους μιας κοπής του Γυθείου με εκείνους ενός τεγεατικού ανάγλυφου, ή την κεφαλή του Ασκληπιού σε ένα νόμισμα της Επιδαύρου με τη γλυπτή κεφαλή του ιατρού θεού.
Η έκθεση στο Στασινοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο οργανώνει το εποπτικό και τεκμηριωτικό υλικό σε τρεις αφηγηματικές ενότητες: «Το πνεύμα του τόπου στην Πελοπόννησo», «Πελοποννησιακές μνήμες πέραν της Πελοποννήσου», «Η Αρκαδία ως ουτοπία διαμέσου των αιώνων». Εξυφαίνεται η ποιητική εικόνα της Αρκαδίας διαχρονικά ως ευτοπίας. Ως τόπου επιστροφής στη φύση και στην αθωότητα, σε ένα είδος απολεσθέντος παραδείσου.
Τους δύο χώρους της έκθεσης γεφυρώνουν νοητά δύο πανομοιότυπα, έξοχης τέχνης, χάλκινα μετάλλια του 19ου αι., ανάγλυφες αντιγραφές του περίφημου πίνακα του Νικολά Πουσέν «Et in Arcadia ego».
Η επιμέλεια της έκθεσης είναι της δρος Άννας Βασιλικής Καραπαναγιώτου, Διευθύντριας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Γιάννη Στόγια, αρχαιολόγου-νομισματολόγου.
Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 8 Ιουνίου μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2022 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας, και μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022 στο Στασινοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο.
*Ο Κ. Τζιαμπάσης είναι αρχαιολόγος
