Αν δεν ζούσε το 1821 ο Κολοκοτρώνης και δεν ήταν ο σπουδαίος Έλληνας αρχιστράτηγος και ηγετική μορφή της Επανάστασης, θα ήταν μυλωνάς. Ο παλαιός νερόμυλος των Κάτω Γιανναίων Φαλαισίας στη Μεγαλόπολη που είχε πάρει προίκα από τη γυναίκα του Αικατερίνη Καρούτζου, σχετίστηκε τελικά με το πρόσωπο του Γέρου του Μοριά και πλέον επίσημα αναμένεται η επικύρωση του χαρακτηρισμού του, ως Μνημείου της νεότερης Ιστορίας, για να αποτελέσει τοπόσημο στην ευρύτερη περιοχή της Μεγαλόπολης.
Οι προσπάθειες για την σχέση του νερόμυλου με το ιστορικό πρόσωπο ξεκίνησε τον Δεκέμβρη 2021, με ενέργειες του προέδρου της Ένωσης Πατριωτικών Σωματείων Φαλαισιωτών Αρκαδίας Παναγιώτη Μπένου και του αρχαιολόγου Κώστα Τζιαμπάση. Πριν μερικές ημέρες, η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων μεταβίβασε στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεοτέρων Μνημείων τον πλήρη φάκελο για την κήρυξη του μύλου του Κολοκοτρώνη σε ιστορικό μνημείο που σχετίζεται με τον Γέρο του Μωριά.
Ο Κολοκοτρώνης και η προίκα του
Προηγήθηκε από τον κο Τζιαμπάση η συγκέντρωση των ιστορικών στοιχείων που συνδέουν το ιστορικό πρόσωπο του Κολοκοτρώνη με τον νερόμυλο. Όπως έχει αναφέρει σε άρθρο του στο anagnostis.org τον περασμένο Απρίλιο ο αρχαιολόγος, ο Κολοκοτρώνης το 1790, σε ηλικία 20 χρονών, παντρεύτηκε την μικρότερη κόρη του προεστού του Άκοβου ∆ηµήτρη Καρούσου (η Καρούτσου). Η προίκα της νύφης συνίστατο σε αιγοπρόβατα, δυο χαμόσπιτα και οκτώ-δέκα στρέμματα αμπελώνες, σιτοχώραφα και έναν νερόμυλο.
Όπως επίσης είχε επισημάνει τότε ο κος Τζιαμπάσης «η παράδοση αναφέρει ότι ένας από τους νερόμυλους αυτούς ανήκε στην προίκα της Αικατερίνης Καρουτσου. Λειτουργούσε όλα τα χρόνια, ακόμα κι όταν το νερό ήταν λιγοστό. Δεν είναι γνωστό σε ποια εποχή κατασκευάστηκε. Το σίγουρο είναι πως υπήρχαν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Άλεθε σιτηρά για όλη την επαρχία της Φαλαισίας και τροφοδοτούσαν με αλεύρι και ζωοτροφές τα κοντινά χωριά της Μεγαλουπόλεως. Ο νερόμυλος αποτελείται από: το βαράδι (πύργο υδατόπτωσης), το εργαστήρι, όπου αλέθεται το αλεύρι, σε ξεχωριστό ή σε ενιαίο δωμάτιο με την αποθήκη αλεσμάτων και το χώρο αναμονής των πελατών, το ζουριό, ημι-υπόγειο χώρο που στεγάζει τη φτερωτή και την κατοικία του μυλωνά, στο ίδιο ή σε ξεχωριστό κτίσμα. Κοντά στους μύλους υπάρχουν μικρά κτίσματα (στεγάδια), τα οποία προορίζονταν για ποικίλες χρήσεις. Τα χρησιμοποιούσαν ως αποθήκες, εκεί στέγαζαν το φούρνο τους ή στάβλιζε ο μυλωνάς το γάιδαρό του. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης φέρεται να έχει εκχωρήσει τα δικαιώματα του νερόμυλου στον γαμπρό του Ιωάννη Μεταξά και η οικογένεια του ελάμβανε ένα είδος ενοικίου».
Τα στοιχεία αυτά και πολλά άλλα, αποδείχθηκαν με επιστημονικό τρόπο από τον αρχαιολόγο Κώστα Τζιαμπάση, ο οποίος με την άρτια επιστημονική του κατάρτιση τεκμηρίωσε τη σχέση του Κολοκοτρώνη με τον νερόμυλο, κάτι που αξιοποιήθηκε από τους επιστήμονες της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου και Νοτίου Ιουνίου, την αρχιτέκτονα Ειρήνη Κατσωνοπούλου που είχε την ευθύνη της εισήγησης, τον Χρήστο Κολώνα που πραγματοποίησε την αυτοψία καθώς και τον Προϊστάμενο της υπηρεσίας Γιώργο Παπανδρέου, για να δρομολογηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα η λήψη της απόφασης.
Έτσι, φτάσαμε στο σημείο να δημοσιοποιήσει σήμερα η «Ένωση Πατριωτικών Σωματείων Φαλαισιωτών Αρκαδίας», για τον μύλο του Κολοκοτρώνη:
«Σύμφωνα με το Α.Π.: 250322/30-05-22 έγγραφο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού/ Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης Μνημείων και Τεχνικών Έργων / Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου και Νοτίου Ιουνίου, απέστειλε την έκθεση που αφορά τον χαρακτηρισμό ως μνημείου παλαιού νερόμυλου (μύλος του Κολοκοτρώνη) των κάτω Γιανναίων Φαλαισίας του Δήμου Μεγαλόπολης στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (Κ.Σ.Ν.Μ.) για την τελική έγκριση – κήρυξη ως ιστορικού Μνημείου σύμφωνα με τον ν. 4858/2021».
Ανάδειξη του Μύλου Κολοκοτρώνη
Το επόμενο βήμα είναι να αναδειχθεί το Μνημείο και σύμφωνα με πληροφορίες του anagnostis.org υπάρχουν ήδη διαθέσιμα ιδιωτικά κεφάλαια από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Όπως σημειώνει άλλωστε και η «Ένωση Πατριωτικών Σωματείων Φαλαισιωτών Αρκαδίας», σχετικά, «ευελπιστούμε, με την επίσημη ανακήρυξη του μνημείου από το Κ.Σ.Ν.Μ., ότι θα αποτελέσει το μεγαλύτερο μνημείο της νεότερης Ιστορίας για την περιοχή της Φαλαισίας. Μετά την αναστήλωση και την λειτουργία του που είναι ο στόχος μας, αναβαθμίζεται ολόκληρη η περιοχή ιστορικά και τουριστικά. Θα αποτελέσει τοπόσημο στην ευρύτερη περιοχή της Μεγαλόπολης και σε συνδυασμό με τα περιηγητικά/ιστορικά μονοπάτια, την βιώσιμη ανάπτυξη που διεκδικούμε και προτείνουμε στο Δήμο Μεγαλόπολης και την Περιφέρεια Πελοποννήσου να δημιουργηθούν, θα σταματήσει η ερημοποίησή της».
Μπορεί λοιπόν να μην έγινε ποτέ μυλωνάς ο Κολοκοτρώνης, όμως ο Μύλος του Γέρου του Μοριά στη Φαλαισία, κοντά στη Μεγαλόπολη θα αποτελέσει ένα σημείο ιστορικό και μια νέα πτυχή της ζωής του σημαντικού ιστορικού προσώπου της Ελληνικής Επανάστασης.
