Επισκέψιμο είναι πλέον το νέο μονοπάτι Μηναγιώτικο Natura 2000, στη Νότια Μεσσηνία, προσφέροντας έναν ακόμη εναλλακτικό τουριστικό προορισμό για τους λάτρεις του είδους καθώς, πεζοπόροι και ποδηλάτες, έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν ένα ιδιαίτερο οικοσύστημα σπάνιας μεσογειακής βιοποικιλότητας, με ιδιαίτερη φυσική και πολιτισμική ταυτότητα, που βρίσκεται σε έναν απομονωμένο γεωγραφικά θύλακα του νότιου τμήματος του νομού.
Πρόκειται για το μοναδικό παραποτάμιο μονοπάτι Natura 2000 της Ελλάδας, μήκους 13 χλμ., που ξεκινάει από τον οικισμό των Κάτω Αμπελοκήπων (υψόμετρο 350 m) και καταλήγει στον οικισμό της Φοινικούντας, διαπερνώντας τη δασώδη κοιλάδα της λεκάνης απορροής του Μηναγιώτικου ποταμού, .
Η βιοποικιλότητα της περιοχής είναι σπάνια, καθώς το νότιο τμήμα του μονοπατιού διατρέχει προστατευόμενη περιοχή του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000, ενώ το βόρειο, αν και εκτός Natura, συμβάλει στην ουσιαστική βελτίωση της οικολογικής συνοχής του, αφού αποτελεί πρόσθετο καταφύγιο για σημαντικά είδη.
Ανάμεσα στους σημαντικούς τύπους οικοτόπων, που εμπεριέχονται στην περιοχή, είναι: δάση πλατάνου (orientalis), δάση αγριελιάς και χαρουπιάς, δάση Αριάς (Quercus ilex) και το μοναδικό μεσογειακό πευκοδάσος της Νότιας Μεσσηνίας.
Αξιοσημείωτο είναι ότι στη βόρεια αφετηρία του μονοπατιού βρίσκονται 3 μνημειακά δέντρα του «Δικτύου Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης» και ανάμεσά τους η γηραιότερη Λυγαριά της Ελλάδας.
Η χλωρίδα της περιοχής ευνοεί την παρουσία σημαντικών ειδών πανίδας όπως, τσακάλι, αλεπού κ.α. , ενώ καθώς το μονοπάτι βρίσκεται σε μια από τις νότιες άκρες των Βαλκανίων, μέσα στη δυτική μεταναστευτική διαδρομή των πτηνών στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, φιλοξενεί τρία σημαντικά απειλούμενα είδη μεγάλων αετών, τον Στικταετό (Aquila clanga), τον Βασιλαετό (Aquila heliaca) και τον Χρυσαετό (Aquila chrysaetos).
Στο στενότερο σημείο της κοίτης του Μηναγιώτικου ποταμού ο επισκέπτης μπορεί να δει μια μικρή λίμνη που φιλοξενεί μικρά ψαράκια καθώς και χέλια ενώ θα εντυπωσιάσει τον επισκέπτη το σπήλαιο με σταλακτίτες, που εντοπίστηκε πρόσφατα και η μαγευτική θέα της συστοιχίας των βράχων πάνω στους οποίους βρίσκεται φράγκικο οχυρό του 13ου αιώνα.
Στην πολιτισμική ταυτότητα της περιοχής εντάσσονται οι 13 υδρόμυλοι και 1 υδροτριβή, που έχουν εντοπισθεί στην κοιλάδα του Μηναγιώτικου ποταμού και 7 από αυτούς βρίσκονται κατά μήκος του μονοπατιού, με τον μοναδικό μάλιστα σωζόμενο υδρόμυλο, αφού οι υπόλοιποι είναι ερειπωμένοι.
Στην περιοχή της βόρειας αφετηρίας του βρίσκεται το διατηρητέο δημοτικό σχολείο Κάτω Αμπελοκήπων, που αποτέλεσε το Αρχηγείο της Εθνικής Αντίστασης στη Νότια Μεσσηνία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1941-1944), ενώ μέσα στον οικισμό υπάρχει και ένα μεσαιωνικό οχυρό.
Εντυπωσιακή είναι η μεσαιωνική ερειπωμένη εκκλησία που βρίσκεται στο μέσο της διαδρομής, ενώ στην ίδια περιοχή πρόσφατα ανακαλύφθηκε ερειπωμένη γέφυρα εποχής με εντυπωσιακή λίθινη δόμηση.
Ιστορικά αξίζει να σημειωθεί ότι, υδρόμυλοι του Μηναγιώτικου ποταμού αποτυπώνονται σε ενετικούς χάρτες του 1690 (Β΄ Ενετοκρατία) ενώ σημαντική είναι η αναφορά στο ποτάμι από το Γάλλο φιλέλληνα Σατωμπριάν κατά τη διαδρομή του από τη Μεθώνη προς την Κορώνη, τον Αύγουστο του 1806 και η αναφορά της Γαλλικής Επιστημονικής Αποστολής του Μοριά, στο πόρισμα των εργασιών της, την άνοιξη του 1829.
Κατά μήκος του μονοπατιού, το 1825 έγινε και η πρώτη πολεμική σύγκρουση μεταξύ Ελλήνων και Τουρκοαιγυπτίων, η Μάχη των Κάτω Μηναγίων.
Ο Δήμος Πύλου-Νέστορος πρόσφατα χρηματοδότησε τη χαρτογράφηση και τη δημιουργία πινακίδων υποδοχής – ενημέρωσης , οι οποίες τοποθετήθηκαν ήδη από τον προηγούμενο μήνα στις δύο αφετηρίες του μονοπατιού και σε διάφορα σημεία ενδιαφέροντος σε όλο το μήκος του.
Τέλος, με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Δικτύου Natura 2000 στις 21 Μαΐου και καθώς φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από τη θέσπιση του Δικτύου Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000 από την ΕΕ, το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας σε συνεργασία με την Κοινότητα Φοινικούντας του Δήμου Πύλου-Νέστορος, το Δημοτικό Σχολείο, το Νηπιαγωγείο και το Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο Φοινικούντας θα γιορτάσουν με δύο συμβολικές δράσεις:
-Υπαίθρια έκθεση ζωγραφικής των μαθητών και των νηπίων της Φοινικούντας με θέμα την Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000
-Τοποθέτηση ειδικής πινακίδας με το λογότυπο του δικτύου Natura 2000 στο τμήμα εκείνο, όπου το μονοπάτι Μηναγιώτικο Natura 2000 διασχίζει την προστατευόμενη περιοχή του δικτύου.
Το νέο μονοπάτι Μηναγιώτικο Natura 2000 περιμένει τους λάτρεις του εναλλακτικού τουρισμού να το ανακαλύψουν, να το περιδιαβούν και να γνωρίσουν ένα παραποτάμιο οικοσύστημα με σπάνια μεσογειακή βιοποικιλότητα.
