Ο ερωδιός είναι ένα όμορφο και χαριτωμένο πουλί που, ειδικά στον ανατολίτικο πολιτισμό εμπνέει ηρεμία και ακρίβεια. (Εικ.1) Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε τη μεγάλη πνευματική αίσθηση που έχει ο ερωδιός για πολλούς λαούς και πολιτισμούς της ανατολής.
του Κων/νου Τζιαμπάση*
Αν ερευνήσουμε την του Κων/νου Τζιαμπάση*έννοια για το «πέταγμα του ερωδιού», πρέπει να μιλήσουμε μάλλον για την σοφία, την επιμονή, την υπομονή και την ανεξαρτησία. Όλα αυτά ίσως τα είχε υπόψιν του και ο Δεξάμενος από την Χίο όταν έφτιαχνε το δακτυλίδι με το «Πέταγμα του Ερωδιού». (Εικ.2)
Ο Δεξαμενός από τη Χίο ήταν Έλληνας που διακρίθηκε στην τέχνη της σφραγιδογλυφίας με δημιουργίες υψηλής αισθητικής, έργα του οποίου έχουν βρεθεί στο διάστημα από 450-420 π.Χ. Από τις δημιουργίες του σώζονται τέσσερις ενυπόγραφοι λίθοι. Οι δύο απεικονίζουν ερωδιούς, ο ένας μια οικοδέσποινα με την θεραπαινίδα της και ο άλλος με ανδρική κεφαλή.
Το χρυσό δαχτυλίδι με τον σκαλισμένο και ενεπίγραφο σφραγιδόλιθο, ένα από τα κομψότερα έργα της κλασικής περιόδου (γύρω στο 450 π.Χ.), βρέθηκε σε σκυθικό τάφο στο Jouz Oba, κοντά στο Παντικάπαιον (Κερτς) της Κριμαίας στην είσοδο του Κιμμέριου Βοσπόρου στα Στενά του Κερτς. Ο κρίκος του δαχτυλιδιού καταλήγει σε σχηματοποιημένα πόδια λιονταριού, τα οποία συνδέονται με άξονα, γύρω από τον οποίο περιστρέφεται δακτυλιόλιθος από μπλε ζαφειρένιο χαλκηδόνιο. Η επιφάνειά του κοσμείται με έξοχη έγγλυφη παράσταση ιπτάμενου ερωδιού. Κάτω από τον ερωδιό υπογράφει ο δημιουργός του κοσμήματος, ο Δεξαμενός από τη Χίο. Το μήκος της σφενδόνης του είναι 2 εκ. ενώ σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης.
Στο Μουσείο της Αγίας Πετρούπολης εκτίθεται ακόμα ένα έργο του Δεξαμενού, ένας χαραγμένος ίασπις από την ελληνική πόλη Φαναγόρια στην Κριμαία. Ο σφραγιδόλιθος του από ζαφειρίνη, που απεικονίζει την καθιστή οικοδέσποινα να παρακολουθεί τον εαυτό της στον καθρέφτη, βρίσκονται στο Μουσείο Fitzwilliam, στο Κέμπριτζ, ενώ το τέταρτο σωζόμενο έργο του, στο οποίο εικονίζεται ένας άνδρας (κεφάλι – πορτραίτο) φυλάσσεται στη Βοστώνη. Το γεγονός ότι δύο εξ αυτών βρέθηκαν σε τάφους, αποτελεί ένδειξη ότι πρόκειται μάλλον για ταφικά κτερίσματά και όχι για διακοσμητικά. Δεν είναι τυχαία δε, η περιοχή όπου βρέθηκαν τα πολύτιμα ευρήματα, ούτε το γιατί ο Δεξαμενός εργαζόταν και στην Κριμαία, την Ταυρίδα των αρχαίων Ελλήνων.
Ίσως σε αυτή την περιοχή του βόρειου Εύξεινου Πόντου, οι επιρροές μεταξύ των λαών να ήταν συνεχείς και οι ελληνικές αποικίες, οι Ταύροι, οι Σκύθες και οι άλλες φυλές Κιμμέριου Πόντου να περίμεναν το «πέταγμα του Ερωδιού».
Από την 24 Φεβρουαρίου του 2022 η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και έως αυτή την ώρα οι μάχες μαίνονται σε όλο σχεδόν το έδαφος της Ουκρανίας. Αυτές τις δύσκολες μέρες οι ώρες ατελείωτες, η αγωνία διάχυτη παντού, οι ψυχές ταραγμένες και παιδιά τρομαγμένα. Ερείπια παντού από τους συνεχείς βομβαρδισμούς, οι σειρήνες να ηχούν και οι μάχες μαίνονται παντού. Άμαχοι στα καταφύγια, πρόσφυγές στις γειτονικές χώρες…
Ίσως την ύστατη αυτή ώρα χρειάζεται να θυμηθούμε όλοι το «πέταγμα του ερωδιού» που βρέθηκε στο έδαφός της Ουκρανίας και φυλάγεται στην Αγία Πετρούπολη και συμβολίζει διαχρονικά την σοφία, την υπομονή και ας ελπίσουμε το πέταγμα του να φέρει γρήγορα την πίστη στην ανεξαρτησία, την ελευθερία και την ειρήνη.
*Ο Κων/νος Χαρ.Τζιαμπάσης είναι αρχαιολόγος
