Η πολιτικοδιοικητική ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους δύναται να χωριστεί σε δέκα σημαντικές στιγμές. Εκκινώντας από την «επαναστατική» (1821-1827) και την «καποδιστριακή» (1828-1831) στιγμή, και φθάνοντας μέχρι εκείνη της «Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας» (1974-σήμερα), η ελληνική διοικητική και κυβερνητική ιστορία έχει διέλθει από πολλά μεταβατικά στάδια. Καθένα από αυτά διακρίνεται, αδιαμφισβήτητα, από ορισμένες τομές στην οργανωτική διάταξη του κυβερνητικού και διοικητικού μηχανισμού, πάνω στις οποίες έχουν αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες. Προσωπικότητες, όπως ο πρώτος Κυβερνήτης της ανεξάρτητης Ελλάδας, Ιωάννης Καποδίστριας, ο ‘πατέρας’ του εν Ελλάδι κοινοβουλευτισμού, Χαρίλαος Τρικούπης, ο θεμελιωτής του ελληνικού «κοινωνικού κράτους δικαίου», Ελευθέριος Βενιζέλος, καθώς και ο μεγαλύτερος Έλληνας πολιτικός του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, Κωνσταντίνος Καραμανλής, αφιέρωσαν το σύνολο της πολιτικής τους σταδιοδρομίας στη δόμηση και την οργάνωση της ελληνικής πολιτείας, με σκοπό την εξασφάλιση τόσο της διοικητικής αποτελεσματικότητας, όσο και της κοινωνικής ευημερίας.
Ωστόσο, στα 200 χρόνια της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας υπήρξαν και στιγμές, κατά τη διάρκεια των οποίων η χώρα και ο κρατικός μηχανισμός, πέρα από σοβαρές κρίσεις, επλήγησαν και από πολιτικοδιοικητικές αντιμεταρρυθμίσεις. Ούσες απόρροια της υπερίσχυσης παραγόντων πολιτικής σκοπιμότητας στις κατά καιρούς τροποποιήσεις της οργάνωσης και λειτουργίας της διοικητικής μηχανής, αυτές οι αντιμεταρρυθμίσεις έχουν μετεξελιχθεί σε παθογένειες της εν Ελλάδι κρατικής οργάνωσης. Σε αυτές συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, και τα φαινόμενα τόσο του «συγκεντρωτισμού», της σώρευσης, με άλλα λόγια, αρμοδιοτήτων αποκλειστικά στην κεντρική διοίκηση του ελληνικού κράτους, όσο και του «υπουργειοπληθωρισμού», της διαχρονικής προσαύξησης, δηλαδή, του αριθμού όχι μόνο των υπουργικών δομών, αλλά και των κυβερνητικών μελών (υπουργών, αναπληρωτών υπουργών και υφυπουργών) στο ελληνικό πολιτικοδιοικητικό σύστημα. Οι εν λόγω παθογένειες, οι οποίες συνοδεύονται συνήθως από επικαλύψεις, συγκρούσεις και γενικά σύγχυση καθηκόντων και αρμοδιοτήτων μεταξύ της πληθώρας οργάνων και δομών, είναι συνυπεύθυνες και για τα δύο διαχρονικά σοβαρά προβλήματα της σύγχρονης Ελλάδας, τη διοικητική της ασυνέχεια και αναποτελεσματικότητα.
Το σύνολο των σημαντικών βημάτων, αλλά και των πισωγυρισμάτων, που έχουν συντελεστεί στη διοικητική και κυβερνητική ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, αναλύονται διεξοδικώς στην προσφάτως εκδοθείσα μελέτη του Διδάκτορα Διοικητικής Επιστήμης και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκου Σπ. Ζέρβα, με τίτλο «Μεταξύ Συγκεντρωτισμού και Υπουργειοπληθωρισμού. Όψεις της Διοικητικής και της Κυβερνητικής Ιστορίας του Σύγχρονου Ελληνικού Κράτους. 19ος-21ος Αιώνας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.
Ο Νίκος Σπ. Ζέρβας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1990 και έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στο Ναύπλιο. Είναι Διδάκτορας Διοικητικής Επιστήμης και Ιστορίας του ΕΚΠΑ, με τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα να εστιάζονται στην ιστορική εξέλιξη της οργάνωσης και της διοίκησης του σύγχρονου ελληνικού κράτους, στην οργανωτική διάταξη του κυβερνητικού μηχανισμού, όπως επίσης και στον σχεδιασμό και την εφαρμογή δημόσιων πολιτικών στη σύγχρονη διακυβέρνηση. Έχει διδάξει κατά περιόδους τα μαθήματα ‘Διοικητική και Κυβερνητική Ιστορία’, ‘Ζητήματα Οργάνωσης και Διοίκησης’, ‘Διοικητική Επιστήμη’ και ‘Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας’, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στην Πυροσβεστική Ακαδημία και στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ, έχοντας παράλληλα συμμετάσχει ως εισηγητής σε μια σειρά από επιστημονικά συνέδρια. Άρθρα του φιλοξενούνται στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, επιστημονικές του μελέτες δε έχουν δημοσιευθεί σε οικεία περιοδικά. Το 2014 κυκλοφόρησε η πρώτη μονογραφία του με τίτλο ‘Πρωθυπουργοκεντρισμός. Η Δεσπόζουσα Θέση του Αρχηγού της Κυβέρνησης στο Πολιτικό μας Σύστημα’ (εκδόσεις Μπατσιούλα).
Μεταξύ Συγκεντρωτισμού και Υπουργειοπληθωρισμού
Όψεις της Διοικητικής και της Κυβερνητικής Ιστορίας του Σύγχρονου Ελληνικού Κράτους
19ος-21ος Αιώνας,
εκδόσεις Παπαζήση 2021,
1186 σελ.
