Το άρθρο αυτό δεν αναζητά ευθύνες, αλλά επιδιώκει να προβληματίσει και να ξυπνήσει συνειδήσεις ώστε να αλλάξει πορεία ο τόπος.
Η Αρκαδία, που τα δωσε όλα στον αγώνα της ανεξαρτησίας, μάτωσε και κάηκε. Και όμως είχε το κουράγιο να κτίσει πάνω στα αποκαίδια του Ιμπραήμ. Τα ίδια συνέβησαν στην Κατοχή και τον Εμφύλιο και παρά τις διώξεις και την «εθελούσια» για πολλούς μετανάστευση, μπόρεσε να ορθοποδήσει.
Ήρθε η μεταπολίτευση με πολλές προσδοκίες και ελπίδες, που δυστυχώς παρά τις πολλές υποσχέσεις, διαψεύσθηκαν. Έτσι, μπήκε σε πορεία σταδιακής υποβάθμισης.
Η αγροτική παραγωγή με κατακερματισμένο, μικρό και φτωχό κλήρο, αδύναμους συνεταιρισμούς και χωρίς κρατική προστασία, δεν άντεξε τον ανταγωνισμό της διερυμένης αγοράς και συρρικνώθηκε δραματικά. Η βιομηχανική περιοχή εξελίχθηκε σε εξυπηρετήσεις με «θαλασσοδάνεια» ημετέρων. Έμειναν τα κουφάρια των κτηρίων και δεν ανταποκρίθηκε στην ανάγκη να εξασφαλίσει δουλειές και προσόδους. Τον αέρα που έδωσε η ΔΕΗ, σβήνει μαζί με τη λειτουργία της, αφού για χρόνια δεν πάρθηκαν μέτρα για τις συνέπειες της λειτουργίας της και για τη συνέχεια της δραστηριότητας στη μεταλιγνιτική περίοδο. Το τραίνο, αφού συρρικνώθηκε αρχικά, τελικά σταμάτησε η λειτουργία του. Υπηρεσίες (τράπεζες, ταχυδρομεία, δημόσιο, κοινή ωφέλεια) έκλεισαν και κλείνουν τα περιφερειακά τους γραφεία, έτσι που να δυσκολεύουν την εξυπηρέτηση των κατοίκων της υπαίθρου δείχνοντας το δρόμο της φυγής. Με πρόσχημα τη μείωση των μαθητών, με πολλά περιφερειακά σχολεία έκλεισαν μετά από αλλοπρόσαλες αποφάσεις. Έτσι, αναγκάζονται οι μαθητές να διανύσουν 100 χμ. την ημέρα σε ορεινούς και δύσβατους δρόμους ή επιλέγουν οι γονείς το δρόμο της μετανάστευσης.
Τα Κέντρα Υγείας λειτουργούν με πολλές ελλείψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, αδυνατώντας να εξυπηρετήσουν αποτελεσματικά το γηρασμένο πληθυσμό.
Οι συγκεντρωτικές «μεταρρυθμίσεις» στην τοπική αυτοδιοίκηση περιόρισαν το ρόλο των τοπικών κοινοτήτων να διεκδικούν λύση στα άμεσα προβληματά τους.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αναπτύσσονται σε όφελος των πολυεθνικών εταιρειών άναρχα, χωρίς όφελος των τοπικών κοινωνιών. Το μόνο που πετυχαίνουν είναι η καταστροφή του μεγάλου κεφαλαίου του τόπου, το φυσικό περιβάλλον.
Ο τουρισμός που έχει γίνει η μοναδική διέξοδος δεν φτάνει για να στρέψει τον τόπο σε θετική πορεία, αφού αδυνατεί να καλύψει γεωγραφικά όλο το χώρο και το σύνολο του πληθυσμού. Στην πραγματικότητα δεν αξιοποιεί ουσιαστικλα την πλούσια ιστορική κληρονομιά. Η οικονομική και υγειονομική κρίση τον έχει ιδιαίτερα πλήξει τα τελευταία χρόνια.
Η μείωση του πληθυσμού αλλά και η οικονομική κρίση, με τη φτωχοποίηση των κατοίκων του νομού με ταυτόχρονη επέκταση των υπερεθνικών αλυσίδων του εμπορίου, οδήγησε σε συρρίκκνωση της δραστηριότητας των επιχειρήσεων του κλάδου και στο «λουκέτο» σε πολλές.
Η επίδραση όλων των παραπάνω παραγόντων, μαζί με την κεντρική πολιτική κατεύθυνση, έχει οδηγήσει σε βαθιά δημογραφική, κοινωνική και οικονομική κρίση. Η έξοδος από την κρίση δε θα είναι εύκολη, αν δεν υπάρξει ρήξη με την πολιτική που ακολουθείται, όταν μάλιστα το πολιτικό βάρος του νόμου συρρικνώνεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πέντε βουλευτικές έδρες του 1974 έχουν γίνει τρείς και με τη νέα απογραφή ίσως γίνουν δύο.
Η ανατροπή αυτής της κατάστασης, όπως δέιχνει η ιστορία του τόπου, δεν είναι ανέφικτη. Απαιτεί να ξεφύγουμε από το «εγώ» και να πάμε στο «εμείς», που έλεγε ο Γέρος του Μωριά. Να θυμηθούμε τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη, όπως σε άλλες δύσκολες εποχές.
Η διαμόρφωση ενός προγράμματος που θα σταματά την κατρακύλα και θα δημιουργεί προυποθέσεις προόδου είναι αναγκαίο να ξεκινήσει από άτομα και συλλογικότητες, στηριγμένο στη κοινή δράση για διεκδίκηση άμεσων οικονομικών και κοινωνικών αιτημάτων. Τέτοια μπορεί να είναι:
Να μη γίνει η Αρκαδία ο σκουπιδότοπος της χώρας και της Ευρώπης. Η διαχείριση των απορριμάτων να γίνεται αποκλειστικά από την τοπική αυτοδιοίκηση με οικολογικούς όρους.
Να σταματήσει η χορήγηση αδειών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε μονοπωλιακούς ομίλους. Οι άδειες να δίδονται σε ενεργειακές κοινότητες και συνεταιρισμούς για να ενισχύεται το εισόδημα των τοπικών κοινωνιών, μετά από χωροταξική και περιβαντολογική μελέτη.
Να στηριχθεί η αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή με συγκεκριμένα μέτρα, όπως: στήριξη τιμών και έλεγχος στις ανατιμήσεις γεωργικών εφοδίων και κτηνοτροφών. Λύση του προβήματος της γης στην κατεύθυνση της αύξησης του κλήρου των αγροτών. Να αξιοποιηθεί η γη των ορυχείων της Μεγαλόπολης από τους αγρότες και την τοπική αυτοδιοίκηση. Να σταματήσει η παραχώρηση δημόσιας γης σε μεγάλα συμφέροντα που κρατικοποιήθηκε μέσω των δασικών χαρτών και του κτηματολογίου. Να προχωρήσουν τα εγγειοβελτιωτικά έργα. Να αξιοποιηθεί ο δασικός πλούτος με καλλιέργειες και υλοτομίες. Να ενισχυθούν με κριτήρια βιωσιμότητας και ανάπτυξης της μεταπόιησης οι μικρομεσσαίες επιχειρήσεις στη βιομηχανική περιοχή της Τρίπολης και να μη μείνει στις μελέτες η βιομηχανική-βιοτεχνική περιοχή της Μεγαλόπολης και να συνεχιστεί η λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων, όσο αυτές είναι αναγκαίες για την ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας.
Να λειτουργήσει και πάλι το τραίνο και να βελτιωθεί το επαρχιακό οδικό δίκτυο. Να σχεδιαστεί από την αρχή η λειτουργία σχολείων, δημόσιων υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και τραπεζών ώστε να εξυπηρετούνται οι κάτοικοι της υπαίθρου και να αποτελεί κίνητρο για την παραμονή τους.
Να στελεχωθούν με ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό τα Κέντρα Υγείας και το Παναρκαδικό Νοσοκομείο.
Μια τέτοια συνολική πρόταση θα ενισχύσει την τοπική οικονομία, την απασχόληση και θα λειτουργήσει θετικά στις επιχειρήσεις του εμπορίου.
Το κυρίαρχο πρόβλημα της Αρκαδίας είναι η φτώχια και η ερήμωση. Σε αυτό πρέπει πολίτες, φορείς, ΜΜΕ και εξουσία να τοποθετηθούν…
Παναγιώτης Βέμμος
