Στις νοτιοδυτικές πλαγιές του όρους Τύμφη, χτισμένο πάνω σε βράχο, βρίσκεται ένα υπέροχο “απομονωμένο” γραφικό χωριό, το οποίο περιβάλλεται στην κυριολεξία από το εντυπωσιακό φαράγγι του Βίκου.
Με υψόμετρο 1340 μέτρα, το Βραδέτο θεωρείται το ψηλότερο χωριό του Ζαγορίου, ενώ η σύνδεση με τα υπόλοιπα χωριά πραγματοποιείται από τον μοναδικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο που υπάρχει στη διασταύρωση μετά από το χωριό Καπέσοβο. Μάλιστα, σαν ο επισκέπτης βρεθεί στο Καπέσοβο τη στιγμή που πέφτει το σκοτάδι και κοιτάξει ψηλά προς το Βραδέτο, έχει την εντύπωση πως το χωριό αιωρείται στη μέση του πουθενά. Είναι εκείνη η μαγική στιγμή που το μαύρο χρώμα καλύπτει όλη την ομορφιά του φαραγγιού και το κάνει αθέατο στα μάτια του κόσμου.
Η βλάχικης προέλευσης ονομασία του σημαίνει έλατο (βραντ), ενώ λόγω της θέσης του θεωρείται το “μπαλκόνι” του Ζαγορίου, προσφέροντας σε όλους μία πιο ολοκληρωμένη θέα στο φαράγγι.
Οι κάτοικοι του χωριού αποτελούνται από γηγενείς Ζαγορίσιους, ενώ μετά το 1930 εισήλθαν σε αυτό και οι Σαρακατσάνοι (ή αλλιώς Σκηνίτες λόγω του τρόπου με τον οποίο ζούσαν), που κατάφεραν να συνυπάρξουν και να τραφούν από τον ίδιο αυτόν τόπο. Και ενώ το χωριό άκμαζε, η έλλειψη συγκοινωνίας με τα υπόλοιπα χωριά ανάγκασε τους κατοίκους να μεταναστέψουν στις μεγαλουπόλεις, με αποτέλεσμα την ερήμωση.
Έως τη δεκαετία του ’70, η μοναδική σύνδεση με τον “έξω” κόσμο, υπήρξε η περίφημη σκάλα του με τα 1100 λιθόστρωτα σκαλοπάτια, τα οποία καλύπτουν μια αρκετά μεγάλη υψομετρική διαφορά 250 περίπου μέτρων. Η πέτρινη αυτή κατασκευή συνολικού μήκους 1200 μέτρων στην βόρεια πλευρά της Μεζαριάς, αποτελούσε την είσοδο και έξοδο από το χωριό και οδηγούσε στο Καπέσοβο, ενώ χρειάστηκε 20 ολόκληρα χρόνια για να ολοκληρωθεί. Μάλιστα η κατασκευή της χρονολογείται με επιφύλαξη στις αρχές του 18ου αιώνα.
Αποτελείται από τρεις ζώνες κυκλοφορίας, μια για τα ζώα η οποία σηματοδοτείται με μαύρη πέτρα και δύο με λευκή για τους ανθρώπους. Το πλάτος της είναι σωστά υπολογισμένο για την αποφυγή ατυχημάτων κυρίως των ζώων, μιας και φορτώνονταν με υπερβολικό όγκο εμπορευμάτων.
Από το 1998 η σκάλα μαζί με τα δύο πέτρινα γεφύρια μεταξύ των χωριών, έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Και γιατί να μην είναι άλλωστε, αφού πραγματικά πρόκειται για ένα υπέροχο έργο τέχνης, δείγμα τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, μάρτυρας μιας αλλοτινής εποχής που η επιβίωση και η επικοινωνία των κατοίκων θεωρούνταν υψίστης σημασίας!
