Οι προοπτικές ανακάλυψης κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο και ειδικά στην Ελλάδα (Κρήτη-Πελοπόννησος) είναι πολύ αισιόδοξες. Αυτό έδειξαν οι μελέτες των Πανεπιστημίων Κολούμπια (ΗΠΑ) και Ουτρέχτης (Ολλανδία).
Συγκεκριμένα, έδειξαν ότι από γεωλογική άποψη υπάρχουν περιοχές όπου θα ήταν δυνατόν να εντοπιστούν υφαλογενεις ταμιευτήρες βιογενούς αερίου ανάλογοι με αυτούς του κοιτάσματος Zohr.
Οι περιοχές που χαρτογραφήθηκαν από τα παραπάνω Πανεπιστήμια εντοπίζονται γεωγραφικά νότια της Πελοποννήσου και νοτιοδυτικά της Κρήτης, καθώς και νότια και νοτιοδυτικά της Κύπρου. Εξάλλου οι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες θαλάσσιες περιοχές νότια της Πελοπονήσσου και δυτικά της Κρήτης, καθώς και νοτιοδυτικά και νότια της Κρήτης προκάλεσαν ήδη το ερευνητικό ενδιαφέρον των μεγαλύτερων εταιρειών πετρελαίου στον κόσμο δηλαδή της ExxonMobil και της Total σε συνεργασία με τα ΕΛΠΕ.
Οι εταιρείες αυτές υπέβαλλαν αιτήσεις ενδιαφέροντος για παραχώρηση δικαιωμάτων έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων. Πιστεύεται ότι οι παραπάνω περιοχές εμφανίζουν από ερευνητική άποψη σημαντικές ομοιότητες με τις θαλάσσιες περιοχές της νότιας Κύπρου όπου είναι δυνατόν να περιέχουν από στρατηγική άποψη σημαντικά αποθέματα βιογενούς φυσικού αερίου παγιδευμένα μέσα σε ταμιευτήρες μικρού σχετικά μεγέθους υφαλογενών ασβεστολίθων «τύπου Zohr» καλυμμένων από αδιάβροχα άλατα του Μεσσηνίου.
Eικόνα 3: Ανακαλύψεις (με κόκκινο χρώμα) και Στόχοι (με κίτρινο χρώμα) Κοιτασμάτων Φυσικού Αερίου στα Κυπριακά Θαλάσσια Γεωτεμάχια
Οι ταμιευτήρες καρστικών υφαλογεννών σπηλαιωδών ασβεστολίθων βιογενούς φυσικού αερίου παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι άλλου είδους ταμιευτήρων. Λόγω του υψηλού πορώδους τους (μέχρι και 75%) μπορούν συγκριτικά να εγκλωβίσουν μέσα τους πολύ μεγαλύτερες ποσότητες υδρογονανθράκων. Για παράδειγμα, το αιγυπτιακό Zohr καλύπτει έκταση 100 km2 όση και το κυπριακό ψαμμιτικό κοίτασμα «Αφροδίτη», αλλά το «Αφροδίτη» περιέχει πέντε φορές λιγότερα ανακτήσιμα αποθέματα από το Zohr.
Σεισμικές έρευνες στην υπεράκτια Κύπρο
Από ερευνητική άποψη, όμως, σε αντίθεση με τα κοιτάσματα ψαμμιτικού τύπου, ο εντοπισμός ασβεστολιθικών στόχων κοιτασμάτων είναι πολύ πιο δύσκολος, δεδομένου ότι το μέγεθος τους είναι μικρότερο και γι’ αυτό τον λόγο απαιτούν εκτέλεση δαπανηρότερων σεισμικών υποθαλάσσιων καταγραφών τριών διαστάσεων (3D). Στην νότια υπεράκτια Κύπρο, όπου έχουν εκτελεστεί ήδη εκτεταμένες σεισμικές καταγραφές τριών διαστάσεων, χαρτογραφήθηκαν τουλάχιστον 10 στόχοι κοιτασμάτων «τύπου Zohr» από την εταιρεία PGS, η οποία στο παρελθόν είχε πραγματοποιήσει σεισμικές καταγραφές τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα (Εικόνα 3).
Οι προοπτικές ανακάλυψης αποθεμάτων φυσικού αερίου μέσα σε έκταση 51.000 km2 της νότιας υπεράκτιας Κύπρου ξεπερνούν –σύμφωνα με την αμερικανική εταιρεία Spectrum– τα τρία τρισ. m3 φυσικού αερίου (50% πιθανότητες). Σχετικά με τις προοπτικές παρουσίας κοιτασμάτων «τύπου Zohr» νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης η εταιρεία PGS εκτέλεσε σεισμικές έρευνες για λογαριασμό της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογοναθράκων (ΕΔΕΥ). Ανάλογες έρευνες πραγματοποίησαν και οι αμερικανικές γεωφυσικές εταιρείες ΙΟΝ & Spectrum μεταξύ Λιβύης και Κρήτης για λογαριασμό της λιβυκής κυβέρνησης.
Οι έρευνες αυτές εντόπισαν 38 στόχους κοιτασμάτων εντός της ελληνικής ΑΟΖ, εκ των οποίων οι 30 μπορεί να θεωρηθούν στόχοι φυσικού αερίου υφαλογενών ασβεστολίθων «τύπου Zohr». Μερικοί εξ αυτών εμφανίζονται να είναι μεγαλύτεροι σε μέγεθος από το Ζohr. Επίσης, απέδειξαν την ύπαρξη δύο επί πλέον νέων τεράστιων στόχων υφαλογενών ασβεστολίθων 1 και 2 (Εικόνα 4), εκ των οποίων ο πρώτος –εάν περιέχει πράγματι φυσικό αέριο με την ίδια πληρότητα που υπάρχει στο κοίτασμα Zohr– είναι δυνατόν να διαθέτει αποθέματα ανάλογα με αυτά του κοιτάσματος South Pars στο Κατάρ που είναι το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο.
Τα κοιτάσματα «τύπου Zohr»
Τα αναμενόμενα επί πλέον πιθανά αποθέματα φυσικού αερίου «τύπου Zohr» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα έκτασης τουλάχιστον 150.000 km2, ευρισκόμενων δυτικά, νοτιοδυτικά, νότια και νοτιοανατολικά της Κρήτης δεν είναι δυνατόν σήμερα να εκτιμηθούν με ακρίβεια. Υπάρχουν, όμως, βάσιμες ενδείξεις –πρόσφατες χαρτογραφήσεις γεωφυσικών σεισμικών ερευνών υψηλής ευκρίνειας– ότι υπάρχουν εντός της ελληνικής επικράτειας και ΑΟΖ τουλάχιστον 30 στόχοι κοιτασμάτων «τύπου Zohr» (Εικόνα 4). Εάν λάβουμε υπ’ όψη μία εύλογη πιθανότητα ανακάλυψης κοιτάσματος της τάξης του 20%, αυτό σημαίνει ότι θα ήταν δυνατόν να ανακαλυφθούν στην Ελλάδα έξι τουλάχιστον κοιτάσματα «τύπου Zohr» με αποθέματα τουλάχιστον πέντε τρισ. m3 φυσικού αερίου σημερινής αξίας τουλάχιστον ενός τρισ. δολαρίων.
Εικόνα 4: Στόχοι κοιτασμάτων νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης
Οι μέχρι σήμερα εκτιμήσεις και χαρτογραφήσεις σχεδόν όλων των γεωφυσικών εταιρειών που έχουν εργαστεί στην Ανατολική Μεσόγειο δείχνουν ότι (Εικόνα 5) οι ασβεστολιθικοί ύφαλοι «τύπου Zohr» επαναλαμβάνονται επί 300 χλμ από την κυπριακή υφαλοκρηπίδα μέχρι και την ελληνική υφαλοκρηπίδα νότια του Καστελόριζου, επεκτεινόμενοι ανατολικότερα μέχρι και νότια της Πελοποννήσου (Εικόνα 4).
Από ερευνητική άποψη, για να μπορέσουμε να έχουμε ασφαλέστερη πρόβλεψη των προοπτικών ανακάλυψης κοιτασμάτων πρέπει επί της ουσίας να εξασφαλίσουμε το συντομότερο δυνατόν ότι θα υπάρξουν πολυετείς επενδύσεις για σεισμικές έρευνες τριών διαστάσεων και στη συνέχεια γεωτρήσεων τόσο στην υπεράκτια νότια Πελοπόννησο όσο και στην υπεράκτια νότια Κρήτη, δυτικά και εάν από πολιτική άποψη καταστεί δυνατόν και ανατολικά.
Εικόνα 5: Επαναλαμβανόμενοι Ύφαλοι Ασβεστολίθου μεταξύ Κυπριακής και Ελληνικής ΑΟΖ.
