Αργολίδα: Ο Ανάβαλος έρχεται να συνδράμει τη Λέρνα

Η Γενική Διεύθυνση Υδάτων/Διεύθυνση Σχεδιασμού & διαχείρισης Υπηρεσιών Ύδατος απαντά στην ερώτηση που κατέθεσε ο βουλευτής Κυριάκος Βελόπουλος, σχετικά με την Λέρνα και τον κίνδυνο που διατρέχει για στέρευση και υφαλμύρωση, καθώς και για τη μη συνεργασία των αρμόδιων δήμων. Σύμφωνα με την απάντηση που δόθηκε από το υπουργείο, έχουν προβλεφθεί δράσεις (βασικά και οριζόντια συμπληρωματικά μέτρα) για την αποφυγή των παραπάνω κινδύνων, όπως για παράδειγμα, τη συμβολή του Ανάβαλου στη Λέρνα.

Η ερώτηση του Κυριάκου Βελόπουλου

Το κείμενο της ερώτησης αναφέρει τα εξής:

«Κύριοι, κύριοι Υπουργοί, σύμφωνα με ενημέρωση από κατοίκους της Αργολίδας και σύμφωνα με αναρτήσεις σε τοπικές ιστοσελίδες του Διαδικτύου, η λίμνη της Λέρνης, ένας μοναδικός φυσικός, μυθικός και αρχαιολογικός χώρος της Αργολίδας, στερεύει, κατά τους θερινούς μήνες. Εδώ και χρόνια, δεν λαμβάνεται κανένα μέτρο προστασίας των πηγών που την τροφοδοτούν από τους αρμόδιους.

Η Λέρνη, που αποτελεί τη μεγαλύτερη και μοναδική πηγή γλυκού νερού για όλη την Αργολίδα, δεν κινδυνεύει μόνο με στέρευση, αλλά και από την υφαλμύρωση ή αλλοίωση του υδροφόρου ορίζοντα. Δεν θα ήταν υπερβολή να αναφερθεί ότι, ενώ όλη η γύρω από την λίμνη περιοχή κινδυνεύει άμεσα από το θανατηφόρο φαινόμενο της ερημοποίησης, οι αρμόδιοι επικαλούνται απλώς, ως γενικόλογη δικαιολογία, το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και του θερμοκηπίου. Οι αρμόδιοι Δήμοι δεν έχουν καταφέρει να συνεργασθούν αρμονικά και σε ενιαία βάση για να αντιμετωπίσουν έγκαιρα τα προβλήματα της Λέρνης.

Το νερό αποτελεί φυσικό αγαθό, που οι πολίτες σε μία δημοκρατική χώρα έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν και η εξασφάλιση πόσιμου νερού για όλους στην περιοχή περί την λίμνη Λέρνη αποτελεί προτεραιότητα, ενώ πρέπει να εξασφαλίζεται και η άρδευση των τοπικών πέριξ της εν λόγω λίμνης καλλιεργειών.

Με δεδομένα όλα τα παραπάνω,

Ερωτώνται οι κ. κ. Υπουργοί:

1. Σε ποιες ενέργειες προτίθεσθε να προβείτε, προκειμένου να αποτρέψετε την στέρευση της λίμνης Λέρνης της Αργολίδας;
2. Προτίθεσθε να εκπονήσετε άμεσα ένα σχέδιο εναλλακτικών τρόπων αρδεύσεως των πέριξ της λίμνης Λέρνης της Αργολίδας καλλιεργήσιμων εκτάσεων, ενόψει της ραγδαίας ελάττωσης του όγκου των υδάτων της;»

Η απάντηση του Υπουργείου

Η Γενική Διεύθυνση Υδάτων/Διεύθυνση Σχεδιασμού & διαχείρισης Υπηρεσιών Ύδατος, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 13 της υπ’ αριθμ. οικ. 135275/2017 (ΦΕΚ Β΄ 1751/22.05.2017) Απόφασης της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων, έχει θέσει σε λειτουργία την ηλεκτρονική πλατφόρμα του Μηχανισμού Παρακολούθησης Υπηρεσιών Ύδατος. Στο πλαίσιο αυτό οι πάροχοι υπηρεσιών ύδατος, ήτοι οι Δ.Ε.Υ.Α. Άργους-Μυκηνών και Δ.Ε.Υ.Α. Ναυπλίου, καταχωρούν τις απαιτούμενες από την ανωτέρω απόφαση πληροφορίες στη σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα.

Ειδικότερα τα εν λόγω στοιχεία έχουν ληφθεί υπόψη στη σύνταξη των «Ετήσιων Εθνικών Εκθέσεων για την εφαρμογή της πολιτικής διαχείρισης των υπηρεσιών ύδατος κατά τα έτη 2017 και 2018», όπως αυτές κυρώθηκαν με την υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΣΔΥΥ/87584/518/21.09.2021 (AΔA: 6ΑΝΙ4653Π8-17Ι) Απόφαση με θέμα «Έγκριση της Ετήσιας Εθνικής Έκθεσης για την εφαρμογή της πολιτικής διαχείρισης των υπηρεσιών ύδατος κατά τα έτη 2017 και 2018», του Υφυπουργού Περιβάλλοντος & Ενέργειας.

Η Γενική Δ/νση Υδάτων του ΥΠΕΝ, έχει καταρτίσει την 1η Αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) όλων των Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, 12.11.2021 16:05:51 AKPIBEZ ANTIFPAФO Tηφtanà THOFEFPAMMENO AHO AuoσUOλoç Hauaγsωpγiou κατ’ εφαρμογή του ν.3199/2003 και του Π.Δ.51/2007, με σκοπό την προστασία και διατήρηση της καλής κατάστασης στα Επιφανειακά και Υπόγεια Υδατικά Συστήματα (ΕΥΣ & ΥΥΣ) καθώς και την ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, ώστε να επιτευχθούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι της Οδηγίας.

Ειδικότερα, στην 1η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου (EL03) (ΦΕΚ 4674 Β΄/2017), έχουν προβλεφθεί δράσεις (βασικά και οριζόντια συμπληρωματικά μέτρα) σε εφαρμογή της κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας, τα οποία παρατίθενται ως ακολούθως:

• Σύνταξη/Επικαιροποίηση Γενικών Σχεδίων Ύδρευσης (Masterplan) από τις ΔΕΥΑ, στα οποία θα εντοπίζονται οι υδατικοί πόροι που θα καλύψουν τις ανάγκες ύδρευσης σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, θα υιοθετούνται εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα προστασίας και θα σχεδιάζονται τα απαραίτητα εξωτερικά υδραγωγεία σε προκαταρκτικό επίπεδο.
• Καθορισμός και οριοθέτηση ζωνών ή/και μέτρων προστασίας σημείων υδροληψίας ύδατος, που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση από υπόγεια υδατικά συστήματα Προστασία υδροληπτικών έργων επιφανειακών υδάτων για ύδρευση, που αφορούν, μεταξύ άλλων, τα μεμονωμένα σημεία υδροληψίας από υπόγεια υδατικά συστήματα (πηγές, πηγάδια, γεωτρήσεις) καθώς και τα πεδία υδροληψιών από τα οποία αντλούνται ύδατα με σκοπό την παραγωγή νερού ανθρώπινης κατανάλωσης και σε ποσότητες άνω των 10 m3 ημερησίως, κατά μέσον όρο το έτος, ή εξυπηρετούν περισσότερα από 50 άτομα καθορίζονται μέτρα ή/και ζώνες προστασίας τους.
• Προστασία ΥΥΣ που εντάσσονται στο μητρώο προστατευόμενων περιοχών ύδατος ανθρώπινης κατανάλωσης και καθορισμός θεσμικού πλαισίου προστασίας.
• Προστασία υδροληπτικών έργων επιφανειακών υδάτων για ύδρευση που αφορούν στην προστασία των επιφανειακών υδατικών συστημάτων που χρησιμοποιούνται για ύδρευση και εξυπηρετούνται Δήμοι, Σύνδεσμοι Δήμων, Δ.Ε.Υ.Α., Διαδημοτικές Ε.Υ.Α. και Εταιρείες Ύδρευσης, μέσω του καθορισμού ζωνών/μέτρων προστασίας για τα ΕΥΣ ή/και τα σημεία υδροληψίας επ’ αυτών.
• Υλοποίηση Σχεδίων Ασφάλειας Νερού (ΣΑΝ) που αφορούν στην ποιοτική διαχείριση των υδάτων από την πηγή του νερού έως και τη διανομή, υιοθετώντας την αρχή των «πολλαπλών φραγμάτων» (multiple barriers) και εστιάζοντας στην ανάγκη εφαρμογής μέτρων ελέγχου σε κάθε κρίκο της αλυσίδας υδροδότησης.
• Αναθεώρηση υφιστάμενου στρατηγικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Φαινομένων Λειψυδρίας και Ξηρασίας που θα περιλαμβάνει κυρίως μέτρα πρόληψης, βάσει του συνδυασμού διάφορων εναλλακτικών λύσεων, καθώς και μέτρα για την αντιμετώπιση επιπτώσεων από τη λειψυδρία και την ξηρασία, λαμβάνοντας υπόψη την επίδραση της κλιματικής αλλαγής.
• Δημιουργία Εθνικού Μητρώου περιοχών διάθεσης επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων (ΚΥΑ 145116/2011/ ΦΕΚ Β΄/354).
• Εκσυγχρονισμός εθνικής νομοθεσίας περί διαχείρισης λυμάτων και βιομηχανικών αποβλήτων.
• Ανάπτυξη Συστήματος Παρακολούθησης του Προγράμματος Μέτρων του ΣΔΛΑΠ του Υδατικού Διαμερίσματος και παροχή υπηρεσιών υποστήριξης στην εφαρμογή του προγράμματος μέτρων του ΣΔΛΑΠ του Υδατικού Διαμερίσματος. Το έργο αφορά στην ανάπτυξη βάσης δεδομένων για την συλλογή και παρακολούθηση των απαιτούμενων πληροφοριών από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στην υλοποίηση του Προγράμματος Μέτρων και στην λήψη συμβουλευτικών υπηρεσιών για το σκοπό αυτό από εξειδικευμένο προσωπικό. Στο πλαίσιο του έργου αυτού θα συντάσσονται εκθέσεις αξιολόγησης της πορείας εφαρμογής του Προγράμματος Μέτρων, θα δίνονται κατευθύνσεις για τις απαιτούμενες ενέργειες για την ολοκλήρωση της υλοποίησης τους και θα αξιολογούνται τα μέτρα ως προς την αποτελεσματικότητας τους.

Ειδικότερα για το ΥΥΣ Αν. Αρκαδίας-Δυτ. Αργολίδας στο οποίο εμπίπτει και η πηγή Λέρνης, ισχύουν τα εξής (βάσει των αναφερομένων στην 1η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου (EL03)):

· Το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα Αν. Αρκαδίας-Δυτ. Αργολίδας EL0300020 αναπτύσσεται σε ασβεστόλιθους της Τρίπολης και της Πίνδου. Η εκφόρτιση του συστήματος γίνεται μέσω σημαντικών πηγών στην παράκτια πεδινή ζώνη (Κεφαλόβρυσο, Λέρνη) ή κυρίως υποθαλάσσια κατά μήκος του Αργολικού (Ανάβαλος Κιβερίου, Ανάβαλος Άστρους). Το πλήθος των υφιστάμενων στοιχείων από τα σημεία παρακολούθησης του ΥΥΣ είναι ικανοποιητικό για τον προσδιορισμό της χημικής κατάστασης του με βάση τις υδρογεωλογικές συνθήκες ανάπτυξής του. Η χημική κατάσταση του υδατικού συστήματος χαρακτηρίζεται ως «καλή» με αυξημένες τιμές Cl λόγω φυσικού υποβάθρου, και τοπικών αντλήσεων.

· Υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση διάχυτων και σημειακών πηγών ρύπανσης στο ανατολικό τμήμα στην περιοχή ανάντη των πηγών Λέρνης, Κροης, Κεφαλαρίου. Η απουσία αποχετευτικού δικτύου στους ανάντη οικισμούς και η παρουσία άλλων ρυπογόνων εστιών όπως κοιμητήρια (π.χ. κοιμητήριο της κοιν. Λέρνης) επιβαρύνουν με μικροβιακό φορτίο τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων πηγών.

· Η φυσική εκφόρτιση του συστήματος Αν. Αρκαδίας-Δυτ. Αργολίδας γίνεται κυρίως μέσω παράκτιων ή υποθαλάσσιων πηγών στον Αργολικό κόλπο (Κιβέρι, Κεφαλλόβρυσο, Λέρνη, Ανάβαλος, Άστρους κλπ). Η ποσότητα των αντλήσεων από το υδατικό σύστημα είναι πολύ μικρότερη από τα ετησίως ανανεώσιμα υδατικά αποθέματα. Οι απολήψεις αυτές δεν επηρεάζουν τα συνδεόμενα επιφανειακά συστήματα ή οικοσυστήματα. Από την επεξεργασία των μετρήσεων στάθμης και παροχής πηγών, σε συνδυασμό με τις αντλήσεις

και την τροφοδοσία του συστήματος, δεν προκύπτουν ενδείξεις υπεράντλησης του ΥΥΣ. Οι διακυμάνσεις τόσο της στάθμης όσο και της παροχής των πηγών ακολουθούν γενικώς τους ρυθμούς φυσικής εκφόρτισης και τροφοδοσίας του ΥΥΣ. Η μείωση της εκφόρτισης της πηγής Λέρνης δεν συνδέεται με την υπερεκμετάλλευση του συστήματος αλλά με τις απολήψεις που γίνονται ανάντη της εκφόρτισης μέσω γεωτρήσεων που συμβάλουν στην αναρύθμιση των εκροών.

Ειδικότερα για την πηγή Λέρνης προβλέπονται επιπλέον και τα ακόλουθα συμπληρωματικά μέτρα:

• Οργάνωση και εκτέλεση διερευνητικής παρακολούθησης των εκφορτίσεων των πηγών (Ανάβαλος Κιβερίου, Κεφαλάρι, Λέρνη, Κρόη) και όλων των απολήψεων (γεωτρήσεις, αντλιοστάσια, διώρυγες).
• Μείωση ή αντικατάσταση αντλήσεων υπογείου νερού με απολήψεις από επιφανειακό ΥΣ ή άλλο υπόγειο ΥΣ ή τεχνικό έργο (Λ/Δ, φράγμα, αφαλάτωση) – Κάλυψη αρδευτικών αναγκών εκτάσεων στην περιοχή της Λέρνης.
• Σύνταξη μελέτης επικαιροποίησης των υφιστάμενων έργων και μελετών των αναγκών ύδρευσης και άρδευσης που συνδέονται με τις πηγές του Αναβάλου, Λέρνης και Κεφαλαρίου με στόχο τον έλεγχο των απολήψεων.

Επισημαίνεται ότι, οι Διευθύνσεις Υδάτων των οικείων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, βάσει του ν.3199/2003, είναι αρμόδιες, μεταξύ άλλων, για την επίβλεψη της εφαρμογής του Προγράμματος Μέτρων και την ευθύνη του συντονισμού των αρμόδιων φορέων υλοποίησής τους για την εν γένει διατήρηση, προστασία και ορθολογική διαχείριση των επιφανειακών και υπόγειων υδατικών συστημάτων αρμοδιότητάς τους.

Τέλος, σας ενημερώνουμε ότι η διαδικασία της κατάρτισης της 2ης Αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ βρίσκεται σε εξέλιξη.

Στόχος της 2ης Αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ, είναι η επίτευξη της βέλτιστης δυνατής επικαιροποίησης του περιεχομένου της 1ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών της χώρας και κυρίως:

• Η επικαιροποίηση του προσδιορισμού και του χαρακτηρισμού των επιφανειακών (ποτάμιων, λιμναίων, μεταβατικών και παράκτιων) και υπόγειων υδατικών συστημάτων,

• Η αξιολόγηση/ταξινόμηση της κατάστασης/δυναμικού των επιφανειακών (οικολογική, χημική), (συμπεριλαμβανομένων των ιδιαιτέρως τροποποιημένων και τεχνητών) και των υπόγειων (ποσοτική, ποιοτική) υδατικών συστημάτων σύμφωνα και με τα νέα δεδομένα που είναι διαθέσιμα από τη λειτουργία του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της κατάστασης των υδάτων,

• η αξιολόγηση εκ νέου των επιφανειακών υδατικών συστημάτων που εμφανίζουν σημαντικές υδρομορφολογικές τροποποιήσεις, προκειμένου να καθοριστούν αυτά που συνιστούν ιδιαιτέρως τροποποιημένα (ΙΤΥΣ) και τεχνητά (ΤΥΣ) υδατικά συστήματα,

• η επικαιροποίηση του καταλόγου των σημαντικών πιέσεων όπως έχουν περιληφθεί στην 1η Αναθεώρηση Σχεδίων Διαχείρισης ΛΑΠ, καθώς και των επιπτώσεών τους ανά Λεκάνη Απορροής και υδατικό σύστημα,

• η επικαιροποίηση του Μητρώου Προστατευόμενων Περιοχών, με βάση νέα στοιχεία που έχουν προκύψει από την εφαρμογή σχετικών Κοινοτικών Οδηγιών,

• η επικαιροποίηση των στοιχείων για τα προγραμματιζόμενα έργα/δραστηριότητες αξιοποίησης υδατικών πόρων,

• η επανεξέταση των περιβαλλοντικών στόχων για όλα τα επιφανειακά και υπόγεια υδατικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των ιδιαιτέρως τροποποιημένων και τεχνητών.